VERGILENDIRME ISLEMLERINDE KAMU DENETÇISINE BASVURU

Dünya Gazetesi / 8.3.2018

Kamu hizmetlerinin isleyisinde bagimsiz ve etkin bir sikâyet mekanizmasi olusturmak suretiyle, idarenin her türlü eylem ve islemleri ile tutum ve davranislarini; insan haklarina dayali adalet anlayisi içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, arastirmak ve önerilerde bulunmak üzere 5736 sayili Kanunla kurulan Kamu Denetçiligi Kurumunun görev alanina vergilendirme islemleri de girmektedir.

Hakkinda vergilendirme islemi yapilan gerçek ve tüzel kisiler dava açmadan önce kamu Denetçiligi Kurumuna da basvurabilirler. 

Basvuru; basvuru sahibinin adi ve soyadi, imzasi, yerlesim yeri veya is adresini ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaslari için vatandaslik kimlik numarasini, yabancilar için pasaport numarasini, basvuru sahibi tüzel kisi ise tüzel kisinin unvani ve yerlesim yeri ile yetkili kisinin imzasini, varsa, merkezi tüzel kisilik numarasini ve yetki belgesini içeren Türkçe dilekçe ile yapilir. Bu basvuru, Kamu Denetçiligi Kurumu Kanunun Uygulanmasina Iliskin Usul Ve Esaslar Hakkinda Yönetmelikte belirlenen sartlara uyulmak kaydiyla elektronik ortamda veya diger iletisim araçlariyla da yapilabilir.

Kamu Denetçiligi Kurumuna basvuruda bulunulabilmesi için, Idari Yargilama Usulü Kanununda öngörülen idari basvuru yollari ile özel kanunlarda yer alan zorunlu idari basvuru yollarinin tüketilmesi gereklidir. Idari basvuru yollari tüketilmeden yapilan basvurular ilgili kuruma gönderilir. Ancak Kurum, telafisi güç veya imkânsiz zararlarin dogmasi ihtimali bulunan hâllerde, idari basvuru yollari tüketilmese dahi basvurulari kabul edebilir. Vergilendirme islemleri için islem sonrasinda dogrudan Kuruma basvuru yapilabilmektedir.

Kuruma yapilacak basvurunun, basvuru konusu isleme iliskin dava açma süresi (örnegin vergi/ceza ihbarnamelerinde 30 gün, ödeme emrinde 15 gün) içinde yapilmasi zorunludur. Dava açma süresi içinde yapilan basvuru, islemeye baslamis olan dava açma süresini durdurur.

Kurumun inceleme ve arastirma konusu ile ilgili olarak istedigi idareden isteyecegi bilgi ve belgelerin, bu istegin teblig edildigi tarihten itibaren otuz gün içinde verilmesi zorunludur. Kanunda Kurumun, inceleme ve arastirmasini basvuru tarihinden itibaren en geç alti ay içinde sonuçlandirmasi öngörülmüstür. Kurum, inceleme ve arastirma sonucunu ve varsa önerilerini ilgili mercie ve basvurana bildirir. Kurum, basvurana, isleme karsi basvuru yollarini, basvuru süresini ve basvurulacak makami da gösterir. Ilgili idari merci, Kurumun önerileri dogrultusunda tesis ettigi islemi veya Kurumun önerdigi çözümü uygulanabilir nitelikte görmedigi takdirde bunun gerekçesini otuz gün içinde Kuruma bildirir.

Kuruma basvuru ile durmus olan dava açma süresinin yeniden (kaldigi yerden) islemeye baslamasi, çesitli hallere göre farklilik göstermektedir. Basvurunun Kurum tarafindan reddedilmesi hâlinde, durmus olan dava açma süresi gerekçeli ret kararinin ilgiliye tebliginden itibaren kaldigi yerden islemeye baslar. Basvurunun Kurum tarafindan yerinde görülerek kabul edilmesi hâlinde; ilgili merci Kurumun önerisi üzerine otuz gün içinde herhangi bir islem tesis etmez veya eylemde bulunmaz ise durmus olan dava açma süresi kaldigi yerden islemeye baslar. Kurumun, inceleme ve arastirmasini, basvuru tarihinden itibaren alti ay içinde sonuçlandiramamasi hâlinde de durmus olan dava açma süresi kaldigi yerden islemeye baslar.

Kuruma basvuru ile ilgili yasal düzenlemeler ve dava açma süresine etkisi yukaridaki gibidir. Ancak kuruma basvurunun islemin yürütülmesine etkisi, ne olacaktir? Bu konu Kanunlarimizda düzenlenmemistir. Bu boslugun Kanun düzeyinde mutlaka giderilmesi gerekmektedir.

Simdiki duruma göre böyle bir soruya, Idari Yargilama Usulü Kanununun 27. maddesinden hareketle bir cevap olusturulabilir. Kuruma basvuru konusu ikmalen, re’sen veya idarece yapilan bir tarh islemi aleyhine ise, tarha konu kamu alacagi ancak vergi mahkemesi karari ile tahakkuk edebileceginden, dava açilmazsa islemin yürütmesinin dava açma süresinin isleyisinin sonuna kadar, dava açilirsa vergi mahkemesi kararinin olusumuna kadar durmasi gerekir. Buna karsilik, dava açmakla zaten yürütmesi kendiliginden durmayan (örnegin ihtirazi kayitla verilen beyan için yapilmis tahakkuk islemi veya ödeme emri gibi) bir islem Kuruma basvurunun islemin yürütülmesine etkisi olmamasi gerekir. Zira bu gibi islemlerde yürütmenin durmasi, ancak mahkeme karari ile olabilmektedir. Kamu Denetçiligi kurumunun bu gibi islemlerde yürütmeyi durdurma gücü veya yetkisi yoktur.

Bu konunun, yeni vergi usul kanunu çalismalari sirasinda mutlaka dikkate alinmasi ve yasal düzeyde açikliga kavusturulmasi gerekmektedir. Çünkü bu konunun Kanunlarda açikliga kavusturulmamis olmasi, vergilendirme islemlerinde kamu denetçisine basvuru sayisindaki azligin baslica sebebidir.