Gelir Vergisi yazilari -3

ÜCRETLILERDE BIRDEN FAZLA ISVEREN

Dr. A. Bumin DOGRUSÖZ

Dünya Gazetesi /12.3.2019

            Birden fazla isverenden alinan ücret konusu hem bu sekilde gelir elde edenler için hem de konuya iliskin düzenlemelerde sürekli sikinti ve duraksama konusu olmustur.

Konunun geçmisine yakin tarihler itibariyle bakarsak 4369 sayili Kanunla birden fazla isverenden ücret alinmasi verginin konusu disina çikartilmis, daha sonra 4842 sayili Kanunla Gelir Vergisi Kanununun 86. maddesi degistirilerek “birden fazla isverenden ücret alanlarin bazi kayitlarla ücretlerini yillik beyannamede birlestirilmesi esasi”na geri dönülmüstür. Ancak bu dönüsün bazi zaaflari oldugu, daha uygulanmadan anlasildigindan, ücretlilerin yillik beyanda bulunmasini gerektiren kosullar, 3,5 ay sonra 4962 sayili Kanunla yeniden düzenlenmistir.

 Bugün de geçerliligini koruyan son düzenlemeye göre; “Tek isverenden alinmis ve tevkif suretiyle vergilendirilmis ücretler (birden fazla isverenden ücret almakla beraber birden sonraki isverenden aldiklari ücretlerinin toplami, 103 üncü maddede yazili tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutari asmayan mükelleflerin, tamami tevkif suretiyle vergilendirilmis ücretleri dahil)” için yillik beyanname verilmeyecek, baskaca sebeplerle beyanname verilse dahi bu ücretler beyannameye dahil edilmeyecektir.

Bu düzenlemenin idari yorumu ise, 16 sayili Gelir Vergisi Sirküleri ile yapilmistir. Bu düzenlemelere göre tam mükellef gerçek kisilerin tevkif yoluyla vergilendirilmis ücretlerinin ;

- sadece bir isverenden elde edilmesi halinde

- birden fazla isverenden ücret geliri elde edilmesi durumunda ise, birden sonraki isverenden alinan ücretlerin toplaminin 2018 yili gelirleri için 34.000 TL.’yi asmamasi halinde

yillik gelir vergisi beyannamesi verilmeyecektir.

            Birden fazla isverenden ücret geliri elde edilen hallerde, birden sonraki isverenden alinan brüt ücretlerin toplaminin 34.000 lirayi asmasi durumunda ise, birinci isverenden alinan da dahil olmak üzere ücret gelirlerinin tamami beyan edilecektir.

Birden fazla isverenden ücret alinmasi halinde, birinci isverenden alinan ücretin hangisi olacaginin belirlenmesi, mükellefin serbest takdirine birakilmistir. Kisaca mükelleflere, bu hesaplamada en yüksek ücreti hesaplama disi birakma hakki taninmistir.

Stopaja tabi tutulmamis ücret gelirleri (Gelir Vergisi Kanununun 64 üncü maddesinde yer alan diger ücretler ile vergiden istisna olanlar hariç) için ise, tutari ne olursa olsun yillik beyanname verilecektir.

Burada dikkat edilmesi gereken husus, yil içerisinde ücret alinan isveren sayisidir. Birden fazla isverenden ücret almis olmak ibaresi, ayni zaman sürecinde birden fazla isverenden ücret almayi kapsadigi gibi, yil içerisinde is degisikligi dolayisiyla birden fazla isverenden ücret almayi da kapsamaktadir. Örnegin Nisan sonunda bir isyerinden ayrilan, Temmuz’da yeni is bularak orada ise baslayan bir ücretli de, yil içerisinde birden fazla isverenden ücret aldigindan, yukaridaki kurallara tabi olacaktir.

Birden fazla isverenden ücret geliri elde etme durumu, özellikle grup sirketlerde veya holding yapilanmalarinda karsimiza çikan istirak iliskilerinde, bir sirkette görev yapan bir kisinin, istirak konumundaki sirketlerde de yönetim kurulu üyeliklerini üstlenmesi ve bu ek görevleri karsiliginda ücret veya huzur hakki gibi gelir elde etmesi durumunda karsimiza çikmaktadir.

Oysa bu gibi hallerde, birden fazla ücreti ortadan kaldirmak için, kisinin çalistigi sirketi diger sirkette yönetim kurulu üyesi yapmak, bu sekilde ücretin sirket tarafindan tahsilini saglamak ve söz konusu kisiye çalistigi sirketten aldigi ücretle birlikte tek bordro üzerinden ödeme yapmak yoluna gitmek mümkündür. Birden fazla ücretin beyanname kapsamina alinmasindaki amaç, ücret gelirlerine de artan oranli tarifeyi uygulamak oldugundan, önerdigimiz yolla bu amaç gerçeklestirilmis olacak ve her hangi bir vergi ziyaina yol açilmamis olunacaktir.

Yil içerisinde is degistiren kisiler açisindan ise, ise baslanilan sirket, bordroda önceki sirkette vergi tarifesinde gelinen orandan itibaren vergi kesmis ve dolayisiyla artan oranli tarife ücretliye tam olarak uygulanmis olsa dahi, yukarida aktardigimiz ölçütlere göre, yine beyanname vermek gerekebilecektir.

Buna karsilik çalisilan sirketin bir baska sirketle birlesmesi veya bir baska sirket tarafindan devralindigi hallerde ise, ücretlilere vergi orani birlesme veya devir öncesi ödenen ücretler de nazara alinarak uygulanacagindan ve ayrica tüzel kisi isverenin tüzel kisiligi birlesilen veya devralan sirketin tüzel kisiligi içerisinde varligini sürdüreceginden, bize göre birden fazla isveren olgusu ve ayrica vergi ziyai olusmayacaktir.

Birden fazla isverenden ücret alip da beyanname vermek durumunda olanlar, Gelir Vergisi Kanununun 89. maddesinde yazili indirimleri yapma olanagina kavusmaktadirlar.  Örnegin böyle bir durumda beyanname veren ücretli kendisine esine ve çocuguna ait egitim ve saglik giderlerini veya bagislarini yahut özel sahsi sigorta primlerini gelirinden indirerek vergi öderken, tek isverenden ücret alanlar bu olanaga sahip degildirler. Bu da özünde ayni gelir unsuru içinde esitsizlige yol açmaktadir. Ancak bu esitsizligin giderilebilmesi, ücretle ilgili Kanun hükümlerinin gözden geçirilmesi ile mümkündür.