Gelir Vergisi Yazilari – 5 :
GELIR
VERGISI BEYANNAMESINDE INDIRILEBILECEK HARCAMALAR
Dr. A. Bumin DOGRUSÖZ
Dünya Gazetesi / 19.3.2019
Yillik beyanname ile bildirilecek gelirlere
iliskin indirimler Gelir Vergisi Kanununun 89. maddesi ile diger kanunlarda
belirtilmistir. Bu indirilebilecek harcamalarin listesini güzel bir sekilde
yansitmasi dolayisiyla Gelir Idaresi Baskanliginin hazirladigi brosürlerden
hareketle asagida aktaracagim.
Gelir vergisi matrahinin tespitinde gelir
vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden asagida belirtilen indirimlerin
yapilabilmesi için yillik beyanname ile bildirilecek bir gelirin bulunmasi ve
yapilacak indirimlerin ilgili mevzuatta belirtilen sartlari tasimasi
gerekmektedir. Indirim konusu yapilacak tutarin hesaplamasinda beyan edilen
gelir olarak, yillik gelir vergisi beyannamesinde yer alan indirimler ve geçmis
yil zararlari düsülmeden önceki tutar esas alinacaktir.
1. Hayat/Sahis Sigorta
Primleri
Yillik gelir vergisi beyannamesinde,
hayat/sahis sigortalari için ödenen primlerin beyan edilen gelirin %15’ine
kadar olan kismi matrahin tespitinde indirim konusu yapilabilecektir.
Yillik beyannamede matrahin tespitinde dikkate
alinacak sigorta primleri; mükellefin sahsina, esine ve küçük çocuklarina ait
birikim priminin alindigi hayat sigortalarina ödenen primlerin %50’si ile, ölüm,
kaza, hastalik, saglik, engellilik, analik, dogum ve tahsil gibi sahis sigorta
primlerinin %100’ünden, olusmaktadir. Bireysel emeklilik sistemine ödenen katki
paylarinin indirim konusu yapilmasi mümkün degildir.
Indirim konusu yapilacak primlerin toplami,
beyan edilen gelirin %15’ini ve yillik olarak asgari ücretin yillik tutarini (2018
yili gelirleri için 24.354 TL) asamayacaktir.
2. Egitim ve Saglik
Harcamalari
Mükellefin kendisi, esi ve küçük çocuklarina
ait olmak üzere, Türkiye’de yapilan ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefi
olan gerçek veya tüzel kisilerden alinacak belgelerle tevsik edilmis egitim ve
saglik harcamalari da beyan edilen gelirin %10’unu asmamasi sartiyla yillik
beyanname ile bildirilecek gelirlerden indirilebilecektir.
“Küçük çocuk” tabiri, mükellefle birlikte
oturan veya mükellef tarafindan bakilan (nafaka verilenler, evlat edinilenler
ile ana veya babasini kaybetmis torunlardan mükellefle birlikte oturanlar
dâhil) 18 yasini veya tahsilde olup 25 yasini doldurmamis çocuklari ifade
etmektedir.
BU indirim kalemi beyannamelerde en çok
rastlanan indirim kalemi olmasi dolayisiyla gelecek yazimda daha ayrintili
olarak irdeleyecegim.
3. Bagis ve Yardimlar
A
- Beyan Edilecek Gelirin %5’i ile Sinirli Olarak Indirilebilecek Bagis ve Yardimlar
Gelir vergisi mükellefleri; genel ve özel
bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu
yararina çalisan dernekler ve Cumhurbaskaninca vergi muafiyeti taninan
vakiflara yillik toplami beyan edilecek gelirin %5’ini (kalkinmada öncelikli
yöreler kapsamindaki illerde zikredilen kurum/ kurulus, dernek veya vakiflara
yapilan bagis ve yardimlarin yillik toplami beyan edilecek gelirin %10’unu)
asmamak üzere, makbuz karsiliginda yaptiklari bagis ve yardimlari yillik
beyanname ile bildirilecek gelirlerinden indirim konusu yapabilirler.
B
- Tamami Indirilebilecek Bagis ve Yardimlar
a)
Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve
köylere bagislanan okul, saglik tesisi ve yüz yatak (kalkinmada öncelikli
yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere ögrenci yurdu ile çocuk
yuvasi, yetistirme yurdu, huzurevi, bakim ve rehabilitasyon merkezi ile mülki
idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptirilacak ibadethaneler ve
Diyanet Isleri Baskanligi denetiminde yaygin din egitimi verilen tesislerin ve
Gençlik ve Spor Bakanligina ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik
kamplarinin insasi dolayisiyla yapilan harcamalar veya bu tesislerin insasi
için bu kuruluslara yapilan her türlü bagis ve yardimlar ile mevcut tesislerin
faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapilan her türlü nakdi ve ayni bagis
ve yardimlarin tamami.
Okul, saglik tesisi, ögrenci yurdu ve diger
tesisler ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptirilan
ibadethane ve Diyanet Isleri Baskanligi denetiminde yaygin din egitimi verilen
tesislerin yapimi veya bu tesislerin faaliyetlerine devam edebilmeleri için
yapilan bagis ve yardimlarin (harcamalarin) herhangi bir sinirlamaya tabi
olmaksizin vergi matrahinin tespitinde dikkate alinabilmesi için bu bagis ve
yardimlarin genel bütçeye dahil daireler, özel bütçeli kamu idareleri, il özel
idareleri, belediyeler ve köylere yapilmasi gerekmektedir.
Ayrica, mülki idare amirlerinin izni ve
denetimine tabi olarak yaptirilan ibadethaneler ve/veya Diyanet Isleri
Baskanligi denetiminde yaygin din egitimi verilen tesislerin ve Gençlik ve Spor
Bakanligina ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarinin insasi
veya faaliyetine devam etmesine yönelik yapilan bagis ve yardimlarin; anilan
amaçlarla kurulmus bulunan vakif veya derneklere de yapilmasi mümkündür.
b)
Fakirlere yardim amaciyla gida bankaciligi faaliyetinde bulunan dernek ve
vakiflara gida, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedellerinin
tamami.
c)
Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler,
kamu yararina çalisan dernekler, vergi muafiyeti taninan vakiflar ve bilimsel
arastirma faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluslar tarafindan yapilan ya da
Kültür ve Turizm Bakanliginca desteklenen veya desteklenmesi uygun görülen
çalismalara iliskin harcamalar ile bu amaçla yapilan her türlü bagis ve
yardimlarin tamami.
ç)
Cumhurbaskaninca baslatilan yardim kampanyalarina makbuz karsiligi yapilan ayni
veya nakdi bagislarin tamami.
d)
Türkiye Kizilay Dernegine ve Türkiye Yesilay Cemiyetine (Iktisadi isletmeleri
hariç), makbuz karsiligi yapilan nakdi bagis ve yardimlar ile EXPO 2016 Antalya
Ajansina yapilan nakdi ve ayni bagis ve yardimlar ile sponsorluk harcamalarinin
tamami.
4. Sponsorluk Harcamalari
Gelir Vergisi Kanunu’nun 89/8. Maddesine göre yapilan
sponsorluk harcamalarinin; amatör spor dallari için %100’ü, profesyonel spor
dallari için %50’si, yillik beyanname ile bildirilecek gelirlerden indirim
konusu yapilabilecektir.
5. Bireysel Katilim
Yatirimcisi Indirimi
Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 82 inci
maddesine göre, 31.12.2022 tarihine kadar bireysel katilim yatirimcisi tam
mükellefler gerçek kisiler, bu maddenin yürürlüge girdigi tarihten (13.6.2012 sonra)
iktisap ettikleri tam mükellef anonim sirketlere ait istirak hisselerini en az
iki tam yil elde tutmalari sartiyla, Vergi Usul Kanunu’nun degerlemeye ait
hükümlerine göre hesapladiklari hisselerin tutarlarinin %75’ini yillik
beyannamelerine konu kazanç ve iratlarindan hisselerin iktisap edildigi dönemde
indirebilirler.
Sanayi ve Teknoloji Bakanligi, Türkiye Bilimsel
ve Teknolojik Arastirma Kurumu ile Küçük ve Orta Ölçekli Isletmeleri Gelistirme
ve Destekleme Idaresi Baskanligi tarafindan belirlenen arastirma, gelistirme ve
yenilikçilik programlari kapsaminda projesi son bes yil içinde desteklenmis
kurumlara istirak saglayan bireysel katilim yatirimcilari için bu oran %100
olarak uygulanir.
6. Diger Kanunlara Göre Tamami
Indirilecek Bagis ve Yardimlar
Diger
kanunlara göre tamami indirilecek bazi bagis ve yardimlar söyledir;
• Sosyal Yardimlasma ve Dayanismayi
Tesvik Fonu ile Sosyal Yardimlasma ve Dayanisma Vakiflarina, Türkiye Bilimsel
ve Teknik Arastirma Kurumu’na, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’na,
Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’na, Türk Silahli Kuvvetlerini
Güçlendirme Vakfina yapilan bagislar ve yardimlar,
• Milli Agaçlandirma ve Erozyon
Kontrolü Seferberlik Kanunu kapsaminda kurulan ormanlarda agaçlandirma, bakim
ve koruma masraflarinin tamami,
• Ilkögretim ve Egitim Kanunu uyarinca
yapilan bagislar,
• Üniversitelere, yüksek teknoloji
enstitüleri ile gelirlerinin en az dörtte üçünü münhasiran devlet
üniversitelerinin faaliyetlerinin devam ettirilmesi ve desteklenmesini amaç
edinmek üzere kurulan ve fiilen bu çerçevede faaliyette bulunan vakiflardan
Cumhurbaskaninca vergi muafiyeti taninanlara makbuz karsiliginda yapilan
bagislar.
Bagis ve yardimin nakden yapilmamasi halinde,
bagislanan veya yardimin konusunu teskil eden mal veya hakkin varsa mukayyet
degeri, yoksa Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre Takdir Komisyonunca tespit
edilecek degeri esas alinir.