TRANSFER FIYATLANDIRMASI RAPORU VE BELGELENDIRME

Dr. A. Bumin DOGRUSÖZ

Dünya Gazetesi 3.4..2018

            Nisan ayi kurumlar vergisi mükellefleri için beyan ayi olmakla birlikte bazi kurumlar için ayni zamanda Transfer Fiyatlandirmasi Rapor dönemidir. Transfer fiyatlandirmasi (TF) konusunda Kanun düzenlemesinden sonra gelen 2007/12888 sayili Bakanlar Kurulu Kararinda belgelendirme konusuna özel bir önem verilmis ve 18. maddesinde,  transfer fiyatlandirmasinda belgelendirmenin amaci, transfer fiyatlandirmasina iliskin sürecin anlasilmasi ve hesaplamalarin ayrintilarinin gösterilmesini temin olarak belirlenmistir. Bu amaçla da mükelleflere bir “Transfer Fiyatlandirmasi Raporu” (TFR) hazirlama / hazirlatma yükümlülügü getirilmistir.

            Bu Raporlari büyük mükellefler vergi dairesine bagli kurumlar vergisi mükellefleri, iliskili kisilerle olan yurt içi ve yurt disi islemleri ile serbest bölgelerdeki iliskili kisilerle yaptiklari islemleri için hazirlamak zorundadirlar.  Diger kurumlar vergisi mükellefleri ise sadece yurt disindaki ve serbest bölgelerdeki iliskili kisilerle yapilan islemler için; serbest bölgelerdeki mükellefler ise yurt içi iliskili kisilerle yaptiklari islemler için hazirlamak zorundadirlar.  TF hükümlerine tâbi gelir vergisi mükellefleri için böyle bir Rapor hazirlama yükümlülügü öngörülmemistir.

            Bu Raporlar, kurumlar vergisi beyannamesi verilinceye kadar hazirlanmak durumundadir. Ancak bu Raporlarin kurumlar vergisi beyannamesi ekinde sunulma yükümlülügü yoktur. Buna karsilik iliskili kisilerle islem yapan kurumlar vergisi mükelleflerine (ve ayrica örtülü sermayeye iliski islemi bulunan kurumlarla kontrol edilen yabanci kurum kazanci elde eden kurumlara) kurumlar vergisi beyannamesi ekinde sadece konuya iliskin bir formu doldurma yükümlülügü getirilmistir. TFR’nin bu form ile uyumlu olmasina mutlaka dikkat edilmesi gerekmektedir.   Rapor sadece vergi dairesince veya inceleme elemanlarinca istenmesi halinde 15 gün içinde ibraz edilmek zorunlulugu olan bir belgedir.

            Belli ayrintilari içermesi gereken bu Raporun hemen hazirlanmasi pek mümkün olmadigindan mükelleflerin ceza tarhiyatina muhatap olmamak için bu Raporu önceden hazir etmeleri gerekmektedir. Bu Raporlarda, mükellefin bagli oldugu grup/holding yapilanmasi hakkinda bilgi verilmesi, sirketle ilgili bilgilerin bulunmasi, faaliyet gösterilen sektörle ilgili bilgilere ve özelliklerine yer verilmesi, iliskili kisi ile ilgili bilgiler ve risk/fonksiyon analizleri, iliskili kisilerle ilgili islemler ve piyasa kosullarina göre özellikleri, emsal fiyatin belirlenmesinde kullanilan yöntemler, bu yöntemlerin uygunluguna iliskin bilgilerin bulunmasi gerekmektedir. 

            Büyük mükellefler vergi dairesine bagli olmayan kurumlar vergisi mükelleflerine iliskili kisilerle yaptiklari yurt içi islemleri için ve gelir vergisi mükelleflerine iliskili kisilerle yaptiklari hem yurt içi hem yurt disi islemleri ile ilgili rapor hazirlatma yükümlülügü öngörülmemekle birlikte, bu islemlerle ilgili bir inceleme yapilmasi halinde ibraz yükümlülügü öngörülen belgeler listesi, anilan Kararname ile belirlenmistir. Bu listedeki belgeler, ibraz talebi üzerine hemen olusturulabilecek belgeler olmadigindan, bu mükelleflerin de bu kapsamdaki belgelerini de her yil itibariyle önceden bir dosya halinde hazir etmelerinde süphesiz fayda vardir. 

            Anilan Bakanlar Kurulu Karariyla, TF incelemesini ilgilendiren yabanci belgelerin Türkçe çevirileri ile birlikte ibraz edilmesi zorunlu kilinmistir.

            Iliskili kisilerle yapilan islemlerde uygulanan fiyatin / bedelin emsallere uygunluk ilkesi çerçevesinde belirlendigini tespit açisindan, fiyat / bedelin tespitine yahut hesaplanmasina ait kayit, cetvel ve sair belgelerin ispat edici kagit olarak saklanmasi, yararli ve zorunludur. Çünkü bu belge ve kayitlar, hem fiyatlandirmada seçilen yöntemi ve gerekçesini, hem de bu yöntemin dogrulugu ve dogru olarak uygulandigini ispat açisindan mükellefler için, incelemenin sihhati açisindan da idare için çok büyük önem tasmaktadir.

            Ibraz yükümlülügü tarh zamanasimi süresi ile sinirli olmakla birlikte, mükellefler açisindan saklama süresini bu süre ile sinirli görmek bazen hatali olabilir. Zira fiyatlandirmanin taraflar arasinda uzun bir süre için geçerli olacak sekilde yapildigi sözlesmelerde TF hükümlerinin nasil uygulanacagini belirlemek kolay degildir. Tespit için bazen zamanasimi süresinin gerisine gitmek de gerekebilmektedir. Örnegin bir bankanin sube olarak kullanmak üzere istiraki konumundaki bir sirketin tasinmazini on yilligina kiraladigi bir durumda, emsal karsilastirilmasinin yapilmasi, bu sözlesmelerin de tetkikini gerektirecektir.

            Bu noktada ortaya çikan bir diger tereddüt de, Kurumlar Vergisi Kanununun “hazine zararinin bulunmamasi” halinde transfer fiyatlandirmasi hükümlerinin uygulanmayacagina iliskin düzenlemesinden kaynaklanmaktadir. Bize göre, iliskili kisilerin islemlerinde hazine zararinin bulunmadigi inancinda olundugunda da, bu islemlerin yine de TFR’de belirtilmesi gerekmektedir.             TF konusundaki belgelendirme yükümlülüklerini tam ve zamaninda yerine getirenlere, TF hükümlerine göre yapilacak re’sen tarhiyatlarda vergi ziyai cezasi % 50 oraninda uygulanacaktir.