VERGİ
YARGISINDA DEĞİŞEN SÜRELER
Dr. A. Bumin
Doğrusöz
Dünya
Gazetesi 7.4.2020
Coronavirüs salgını dolayısıyla alınan
tedbirlerin etkilediği alanlardan biri de yargı alanıdır. Yargı alanı çok geniş
olduğundan, biz bu etkiyi genelde idari yargı özelde vergi yargısı bazında ele
almak istiyoruz.
İdari Yargılama Usulü
Kanununda mücbir sebep konusunun düzenlenmemiş olması ve yargı anlayışının
Vergi Usul Kanununun mücbir sebep düzenlemelerini 31. maddenin açık atfına
rağmen idari yargı alanına taşımayı bir türlü kabul etmemesi sonucu, idari yargı
alanındaki tedbirler konusu özel bir Kanunla düzenlenmek zorunda kalmıştır. Zaten
idari yargılama alanındaki süre konusu epey sorunlu ve kişilere zaman zaman hak
kaybı yaratacak ölçüde karmaşıktır. Bu konuya daha önce defalarca değinmemize
rağmen bu güne kadar maalesef pek olumlu bir yol alınamamıştır.
Söz konusu tedbirler
26.3.2020 günlü mükerrer Resmi Gazetede yayımlanan 7226 sayılı Kanunun geçici
1. Maddesinde yer almıştır. Madde (konumuzla ilgili olarak), İdari Yargılama
Usulü Kanununda yer alan süreler ile usul hükmü içeren diğer kanunlarda
taraflar bakımından belirlenen süreler ve uzlaştırma kurumlarındaki süreleri
ilgilendirmektedir.
Bu düzenlemeden İdari
Yargılama Usulü Kanununda yer alan dava açma, cevap dilekçesi sunma, cevaba
cevap sunma, 2. dilekçeyi sunma ve 2. dilekçeye cevap sunma süreleri, istinaf
ve temyiz yollarına başvuru süreleri, yürütmeyi durdurma konusundaki kararlara
itiraz süreleri, mahkemeler tarafından verilmiş süreler, ön inceleme üzerine
verilmiş ek dava açma süreleri, zımni ret süreleri etkilenmiştir. (Bunlara
normal yargılama süreleri diyelim)
Bunun dışında diğer
kanunlarda yer alan dava açma süreleri de kapsam içerisindedir. Örneğin Vergi
Usul Kanununda yer alan dava açma süreleri gibi. Takip hukukuna ilişkin süreler de kapsam
içinde olmakla birlikte takip hukukuna ilişkin sürelerde bir farklılık
yaratılmıştır. Örneğin Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Kanununda yer alan ödeme
emri, ihtiyati haciz gibi işlemlere karşı dava açma süreleri ile istihkak
iddialarına dayalı dava açma süreleri, Kanunun geçici 1. maddesi kapsamındadır.
(Bu sürelere takip hukukuna ilişkin işlemler diyelim)
Normal yargılama süreleri
13.3.2020 (bu tarih dahil) tarihinden 1.5.2020 tarihine kadar durmuştur. Buna
karşılık takip hukukuna ilişkin süreler 22.3.2020 (bu tarih dahil) tarihinden
1.5.2020 tarihine kadar durmuştur.
Bu durmanın etkisini
gösterebilmesi için süre sonunun bu tarihler aralığına gelmesi gerekmektedir.
Örneğin 18 Şubat tarihinde tebliğ edilen bir vergi / ceza ihbarnamesine karşı
dava açma süresi 19 Martta dolacaktır ve bu tarih sürenin durduğu 13.3.2020 ilâ
30.4.2020 tarihleri arasına denk gelmektedir. O halde uzayacaktır. Buna karşılık
ihbarnamenin tebligatı 2.4.2020 günü yapılsaydı, 7226 sayılı Kanun
düzenlemelerinin etkisi olmayacaktı.
13.3.2020 tarihinde duran
süreler, 30 Nisandan sonra, yani 1.5.2020 tarihinden itibaren işlemeye devam
edecektir. Ancak kalan sürenin 15 günden az olması halinde, süre 15 Mayıs 2020
mesai saati bitimine kadar uzamış sayılacaktır.
Cumhurbaşkanına durma
süresini altı ayı geçmemek üzere sadece bir kez uzatma yetkisi de tanınmıştır.
Uzlaşmaya müracaat süresinin
de Kanunun süreleri durdurma işlevinden etkilenip etkilenmediği tartışmalıdır.
Kanaatimce uzlaşmaya müracaat süreleri de 13 Mart ilâ 30 Nisan arasında
durmuştur. Ancak Kanununun yargıyla ilgili süreleri düzenlediğini, uzlaşma
yolunun ihtiyari bir yol olduğunu ve bu sebeple kapsama girmeyeceğini ileri
sürenler de vardır. Buna karşılık Gümrük Kanununun 242. maddesine göre
yapılması gereken itirazlar, yargıya gidebilmek için zorunlu bir başvuruyu
ifade etmektedir. Dolayısıyla madde kapsamında yer alan başvuru süresinin 7226
sayılı Kanundan etkileneceği bence açıktır.
Vergisel haklar konusu hala
açıktadır. Bu konuda mali idarenin bir açıklaması henüz yoktur. Şubat KDV’si ve
gelir vergisi beyanı konusunda da, Genel Tebliğle mücbir sebep içerisinde
olduğu kabul edilen mükellefler için dahi bir açıklama yoktur. Geçici vergi
konusu belirsizdir. Hukukun açık olmasına rağmen her halde son günler
bekleniyor