Kurumlar Vergisi Yazilari 4 :
NAKIT SERMAYE
ARTIRIMLARINI TESVIK INDIRIMI
Dr. A. Bumin DOGRUSÖZ
Dünya
Gazetesi 16.4.2019
6637 sayili Kanunla Kurumlar Vergisi Kanununun
“diger indirimler” baslikli 10. maddesine eklenen (i) bendi ile sirketlerin nakit
yoluyla sermaye artirimlarini tesvik etmek, bu yolla yabanci kaynak yerine
özkaynaga yönelmelerini özendirmek amaciyla bir tesvik düzenlemesi getirilmis
ve 1.7.2015 tarihinden sonra uygulanmaya baslanilmistir. Bu düzenlemeye göre; “sermaye sirketleri, ticaret siciline tescil edilmis olan ödenmis
veya çikarilmis sermaye tutarlarindaki nakdi sermaye artislari veya yeni
kurulan sermaye sirketlerinde ödenmis sermayenin nakit olarak karsilanan kismi
üzerinden Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasi tarafindan indirimden yararlanilan
yil için en son açiklanan "Bankalarca açilan TL cinsinden ticari kredilere
uygulanan agirlikli yillik ortalama faiz orani" dikkate alinarak, ilgili
hesap döneminin sonuna kadar hesaplanan tutarin % 50’si” kurumlar vergisi beyannamesinde kurum kazancindan indirileceklerdir.
Bu % 50 orani, Kanunun yayimindan sonra
Bakanlar Kurulu Karari ile bazi haller için yükseltilmis, bazi haller için ise
sifira indirilmistir. Anilan Bakanlar Kurulu Karari 30.6.2015 günlü Resmî
Gazete’de yayinlanmistir. Daha sonra
Maliye Bakanligi gerek Kanun düzenlemesinin gerek Bakanlar Kurulu Kararinin
uygulamasina iliskin görüslerini 9 sayili Kurumlar Vergisi Genel Tebligi ile
açiklamistir.
Daha sonra yayimlanan 10 sayili Kurumlar Vergisi
Genel Tebliginde sermaye avanslari konusu da açikliga kavusturulmustur. Bu
düzenlemeye göre; “Ileride gerçeklestirilecek sermaye
artirimindan kaynaklanan sermaye taahhüdünün yerine getirilmesinde kullanilmak
amaciyla, sermaye artirimina iliskin karardan önce ortaklar tarafindan sermaye
avansi olarak sirketin banka hesabina yatirilan tutarlarin; a) Banka hesabina
yatirildigi tarihten itibaren sirketin bilançosunda öz sermaye kalemleri
arasinda yer alan “Diger Sermaye Yedekleri” hesabinda izlenmesi ve b) Banka
hesabina yatirildigi tarihin içinde bulundugu hesap döneminin sonuna kadar bu
tutarlarla ilgili sermaye artirimina iliskin kararin ticaret siciline tescil
ettirilmesi sartiyla, söz konusu kararin ticaret siciline tescil ettirildigi
tarih esas alinarak indirim uygulamasinda dikkate alinmasi mümkündür.”
Bu açiklamaya göre; sirketin banka hesabina
yatirildigi tarihi kapsayan hesap döneminde sermayeye eklenmeyen sermaye avansi
niteligindeki tutarlarin, indirim uygulamasinda dikkate alinmasi idari
anlayista mümkün degildir. Ancak bu açiklamanin yasal bir dayanagi olmadigi
kanaatindeyim. Sermaye avansi hesabina yilin sonuna dogru yatirilan tutarlarin pek
çok sirkette, hele halka açik sirketlerde sinirli sürede sermayeye eklenmesi olanaginin
olmadigi, Ticaret Hukuku yönünden de açiktir.
Ayrica, sirketin banka hesabina yatirildigi
tarihten itibaren bilançoda öz sermaye kalemleri arasinda yer alan “Diger
Sermaye Yedekleri” hesabinda izlenmeyen tutarlar için, ilgili hesap döneminde
bu tutarlari kapsayan sermaye artirimi gerçeklestirilse dahi indirim
uygulamasindan faydalanilmasi mümkün bulunmamaktadir. Ortak tarafindan sermaye
avansi bankaya yatirildiginda, önce ortaklara borçlar hesabina alinsa, sonra
“diger sermaye yedekleri” hesabina aktarilirsa, Teblige göre uygulamadan
yararlanmak yine mümkün olmayacaktir. Çünkü 9 sayili Genel Teblig’de, bilanço
içi kalemlerin birbiri içinde mahsubu seklinde gerçeklestirilen sermaye
artislarinin indirim tutarinin hesabinda dikkate alinmasinin mümkün olmadigi
açiklanmistir. Bu anlayista ortak tarafindan sirkete nakden verilmis borçlarin
daha sonra sermayeye eklenmesinde de bu müesseseden yararlanmak mümkün
gözükmemektedir. Ancak bu düsünüsün de yasal dayanagi olmadigi inancindayim.
Üzerinde en çok durulan konu, ortaklarin
sirketten alacaklarinin sirkete sermaye olarak konulmasi halinde, bu
düzenlemeden yararlanma olanaginin olup olmayacagidir. Bence yararlanilmasi
gerekir. Çünkü düzenlemenin amaci sermaye sirketlerini olabildigince özkaynakla
çalisan güçlü mali yapilara kavusturmaktir. Öte yandan sirket ortaginin alacagi
hiçbir zaman özsermayenin bir unsuru degildir. Bu nedenle alacagin sermayeye
eklenmesi, kanunun amacina hizmet edecektir. Öte yandan sirket, her zaman bu
borcu ödeyebilecegine, ortak da elde ettigi alacagini (nakdini) sirkete sermaye
koyabilecegine göre, sirketleri bu sekilde gereksiz islemleri yapmaya
zorlamamak gerekir. Ancak, muvazaali hallerin varligi hiç süphesiz bu olanaktan
yararlanmaya da engel olacaktir. Bu konuda da idari anlayis, aksi yöndedir.
Üzerinde çok durulan bir baska konu ise
sirketteki geçmis yil kârlarinin sermayeye eklenmesi konusudur. Burada da,
yukaridaki gibi düsünüyorum. Sirketin nakden kâr olarak dagitabilecegi her
tutarin, sermayeye eklenmesinin, bu yeni müesseseden yararlanma olanagini da
saglayacagi inancindayim. Bu konuda da idari anlayis, aksi yöndedir.
Kanunda her hangi bir sinirlama olmamasina
ragmen idari anlayis olarak Genel Tebliglerle getirilen sinirlamalar aleyhine,
ihtirazi kayitla beyanda bulunmak suretiyle yargi yoluna gitmek mümkündür.
Indirim uygulamasinda dikkate alinacak faiz
orani Kanunda “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasi tarafindan indirimden yararlanilan yil
için en son açiklanan bankalarca açilan TL cinsinden ticari kredilere uygulanan
agirlikli yillik ortalama
faiz orani" olarak düzenlenmistir. Konuyu açiklayan 9 sayili Genel
Teblig’de “bankalarca açilan TL cinsinden ticari
kredilere uygulanan agirlikli yillik ortalama faiz orani” olarak, TCMB
tarafindan indirimden yararlanilan yil için en son açiklanan “Bankalarca Açilan
Kredilere Uygulanan Agirlikli Ortalama Faiz Oranlarindan ‘Ticari Krediler (TL
Üzerinden Açilan) (Tüzel Kisi KMH ve Kurumsal Kredi Kartlari Hariç)’ faiz
oraninin” dikkate alinmasi gerektigini açiklamistir. (md.10.6.1)
Söz konusu oran Merkez Bankasi
verilerine göre 2018 yili sonu itibariyle % 27,04 olarak gerçeklesmistir. (Bu oran 2015 yilinda % 14,65, 2016 yilinda % 13,57 ve 2017 yilinda % 17,06
seklinde olusmustu)
Dolayisiyla sermaye sirketleri
1.7.2015 tarihinden sonra gerçeklestirdikleri sermaye artirimlarinin nakden ve
fiilen ödenen kisimlari üzerinden – daha sonra sermaye azaltimlari ile geri
çekilen tutar hariç olmak üzere % 27,04 oranini esas alarak hesaplayacaklari indirim
tutarini bu ay verecekleri yillik kurumlar vergisi beyannamelerinde kurum
kazancindan indirebileceklerdir.