GENÇ
GIRISIMCILERDE TESVIK GENISLEDI
Dr.
A. Bumin DOGRUSÖZ
Dünya
Gazetesi 17.5.2018
Gelir
Vergisi Kanununa 6663 sayili Kanunla 10.2.2016 tarihinden itibaren geçerli
olmak eklenen mükerrer 20. madde ile, ticari, zirai veya serbest meslek
faaliyeti nedeniyle adina ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis
edenlerden, mükellefiyetin baslangiç tarihi itibariyla yirmi dokuz yasini
doldurmamis olan tam mükellef gerçek kisilerin yararlanabilecekleri bir istisna
ihdas edilmistir.
Önce
bu istisnanin kosullarini özetle tekrar aktarayim.
Bu
istisnadan yararlanilabilmek için ise baslama bildiriminin kanuni süresi içinde
verilmesi gerekmektedir.
Istisnadan
yararlanacak olanlar için aranan bir diger kosul, iste bilfiil çalismak ya da
isi bizzat sevk ve idare etmektir. Burada “sevk ve idarenin bizzat yapilmasi”, isin
sevk ve idaresinin mükellefin elinde tutulmasi, isin yürütülmesiyle ilgili
kararlarin alinmasi, planlanmasi veya denetiminin yapilmasi gibi durumlari
ifade etmektedir. Bu kosullari tasiyan mükelleflerin yanlarinda çirak, kalfa
veya yardimci isçi yahut sekreter veya yardimci çalistirmasi istisna sartini
bozmayacaktir.
Faaliyete
adi ortaklik, sahis sirketi veya avukatlik ortakligi seklinde baslanilmasi
halinde de bütün ortaklarin kosullari tasimasi kaydiyla bu istisnadan
yararlanmak yine mümkündür.
Bir
isletmenin veya mesleki faaliyetin devralinmasi halinde ise, istisnadan yararlanilabilmesi
için isletmenin ya da mesleki faaliyetin devralindigi kisinin es veya üçüncü
dereceye kadar (bu derece dâhil) kan veya kayin hisimlarindan olmamasi
gerekmektedir. Ölüm dolayisiyla es ve çocuklar tarafindan isletmenin veya
mesleki faaliyetin devralinmasi halinde devralan es veya çocuklar, istisnaya
iliskin sartlarin tamamini tasimalari kaydiyla, ölen mükellefin istisnadan faydalanip
faydalanmadigina bakilmaksizin üç vergilendirme dönemi boyunca istisnadan
yararlanabileceklerdir.
Mükelleflerin
mevcut bir isletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olma durumunda ise
diger bütün kosullar mevcut olsa dahi ortaklar için istisnadan yararlanmak mümkün
olmayacaktir.
Istisna
kosulunu tasiyan bir mükellefin herhangi bir nedenle faaliyetini terk etmesi durumunda,
terk tarihine kadar elde ettigi kazançlar için istisnadan yararlanabilecektir. Fakat
faaliyeti terk ettikten sonra bu faaliyetine tekrar baslamasi halinde ise artik
istisnadan yararlanmasi söz konusu olmayacaktir.
Istisnadan
yararlananlarin, yararlanma süresi içerisinde faaliyetlerini ticari, zirai ya
da mesleki faaliyet türü olarak degistirmesi veya ayni kazanç unsuru kapsaminda
faaliyet konusunda degisiklik yapmalari durumunda, istisnadan yararlanmaya
devam etmeleri mümkündür. Ancak bu gibi
durumlarda istisnadan kalan süre için yararlanilmaya devam olunacaktir.
Istisna,
her vergilendirme döneminde kazancin 75.000,- Türk lirasi için geçerlidir. Bu
tutar beyannamede kazançtan istisna olarak düsülecektir. Kazancin istisna
tutarinin altinda olmasi halinde de beyanname verilecek ve kazancin tamami
istisnadan yararlanmis olacaktir. Ancak kazanç yetersizligi sebebiyle yararlanilamayan
istisna tutari izleyen yila devretmeyecektir.
Kosullarini
yukarida aktardigimiz istisnanin tesvik özelligi simdi sosyal güvenlik hukukuna
da tasinmaktadir.
7143 sayili Kanunla 5510 sayili Sosyal Sigortalar ve Genel Saglik
Sigortasi Kanununun 81. maddesinin birinci fikrasina eklenen bende göre; “Gelir
Vergisi Kanununun mükerrer 20. maddesi kapsaminda genç girisimcilerde kazanç
istisnasindan faydalanan ve mükellefiyet baslangiç tarihi itibariyla 18 yasini
doldurmus ve 29 yasini doldurmamis olanlardan, ticari veya serbest meslek
faaliyeti dolayisiyla 1/6/2018 tarihinden itibaren ilk defa sigortali sayilan
gerçek kisilerin primleri, 1 yil süreyle (82. madde uyarinca belirlenen) prime
esas kazanç alt sinir üzerinden Hazinece karsilanacaktir. Ancak burada adi
ortakliklar ve sahis sirket ortakliklarinda sadece bir ortak bu fikra hükmünden
yararlandirilacaktir.
5510 sayili Kanunun atfi
dolayisiyla, Gelir Vergisi Kanununun genç girisimci istisnasi için aranan ve
aktardigimiz kosullar, SGK prim tesviki açisindan da geçerli olacaktir.