KIRALARIN ÖDENME SEKLI

30.07.2015 Dr. Bumin DOGRUSÖZ - 4665 görüntülenme YAZDIR

KIRALARIN ÖDENME SEKLI

(30.7.2015 tarihli DÜNYA Gazetesinde yayimlanmistir)

            Vergi Usul Kanununun mükerrer 257 nci maddesinin birinci fikrasinin (2) numarali bendi ile Maliye Bakanligina, mükelleflere muameleleri ile ilgili tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumlari veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etmeleri zorunlulugunu getirme ve bu zorunlulugun kapsamini ve uygulamaya iliskin usul ve esaslarini belirleme yetkisi verilmistir.

Maliye Bakanligi bu yetkisine dayanarak Vergi Usul Kanunu Genel Tebligleri ile birinci ve ikinci sinif tüccarlara, kazanci basit usulde tespit edilenlere, defter tutmak zorunda olan çiftçilere, serbest meslek erbabi ile vergiden muaf esnafa, kendi aralarinda yapacaklari ticari islemler ile nihai tüketicilerden (Türkiye’de mukim olmayan yabancilar hariç) mal veya hizmet bedeli olarak yapacaklari 8.000.- Türk Lirasini asan tahsilat ve ödemelerini banka, özel finans kurumlari veya PTT araci kilinarak yapmalari ve bu kurumlarca düzenlenen hesap belgesi (dekont) veya hesap bildirim cetvelleri ile tevsik etmeleri zorunlulugu getirdikten baska Gelir Vergisi Genel Tebligleriyle de isyeri ve konut kiralama islemlerine iliskin yapilacak tahsilat ve ödemelerin de banka veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle belgelendirilmesi zorunlulugu getirmistir.

Bakanlik, 2008’de getirilen bu zorunluluklardaki rakamlari her yil enflasyona karsi gözden geçirmeyip aynen birakmakla da, bu zorunluluklarin uygulama alanini genisletmistir.

            Kiralamalardaki bu zorunluluk konut kiralamalarinda aylik kira bedelinin 500 TL ve üzerinde olmasi halinde söz konusudur. Aylik kira bedelinin bu tutarin altinda olmasi halinde, kiranin elden veya baska sekillerle de ödenmesi mümkündür. Öte yandan bu zorunluluk ve sinir, her bir kira iliskisi için ayri ayri söz konusudur. Bu nedenle bir kisinin iki dairesinden birini aylik 450 TL, digerini aylik 1.000 TL karsiligi konut olarak kiraya vermesi halinde zorunluluk sadece ikinci kira iliskisi için söz konusu olacaktir.

            Burada önemli olan kira bedeli oldugundan, mülkiyetin birden çok kisiye ait olmasi nedeniyle hisselere bölünmesi, önem tasimamaktadir. Örnegin esit hisseli olarak iki kardese ait bir dairenin 600 TL karsiligi kiraya verilmesinde, kardeslerin aylik kira gelirinin 500 TL’nin altinda kalmasi, bankadan ödenme zorunlulugunu kaldirmamaktadir. 

            Bankadan / PTT’den ödeme yükümlülügünün aylik kira bedeline göre dogmasi nedeniyle, kiranin her taksitler halinde ödenmesi de yine bu yükümlülügü etkilemez. Örnegin, aylik kira bedelinin 800 TL oldugu bir durumda, kiranin ay içerisinde 400’er TL olarak iki taksitte ve taksitler sinirin altinda kalacak sekilde ödenmesi, banka veya PTT araciligi ile ödeme zorunlulugunu kaldirmayacaktir.

            Is yeri kiralarinda ise kiralamalarin tamami, her hangi bir alt veya üst sinir olmaksizin banka veya PTT araciligi ile ödenme ve tahsil edilme zorunlulugu kapsamindadir.

            Kira bedelinin icra daireleri aracigi ile veya aynen ödendigi hallerde, dogal olarak banka veya PTT araciligi söz konusu olmayacaktir.

            Bu düzenleme uyarinca bankalar araciligi ile yapilacak ödemelerin kanitlanmasinda genellikle havale belgesi, dekont, hesap cetveli gibi belgeler kullanilmaktaysa da otomatik ödeme talimati çerçevesinde yapilan ödemeler, kredi kartlari araciligi ile yapilan ödemeler, çekle ödemeler de banka sistemi içerisinde yapilan ödeme olarak kabul edilmektedir.

            Maliye Bakanligi 268 sayili Genel Tebligde kira ödemelerinin / tahsilatlarinin banka veya PTT araciligi ile yapilmamasi halinde, Vergi Usul Kanununun 355. maddesinde yazili özel usulsüzlük cezasinin uygulanacagini açiklamistir. Bu ceza kime kesilecektir. Bu ceza, kiralama konut kirasi ise kiraya verene, is yeri kirasi ise hem kiraya verene hem de kiraciya kesilecektir. Çünkü bu Genel Tebligde, ilginç bir sekilde, konut kiralari ile ilgili olarak kiraya verenlere Banka veya PTT araciligi ile kiralari tahsil yükümlülügü yüklenmisken, is yeri kiralarinda kiraya verenlere Banka veya PTT araciligi ile kiralari tahsil ve kiracilara da kiralarini Banka veya PTT araciligi ile ödeme yükümlülügü getirilmistir. Bu yükümlülük konut kiracilari için öngörülmemistir.

            Ancak bu düzenlemelere ragmen uygulamada çift kira sözlesmesi yapildigi, 500 TL kiranin bankadan ödedigi, geri kalan (diger sözlesmede yazili) kiranin açiktan ödedigi hallere yine de rastlanilmaktadir. Bunun tespiti halinde, kayba ugratilan vergi kadar vergi ziyai cezasi ve gecikme faizi yükü ortaya çiktigi gibi, konut kiralamalarinda kiraya veren istisnadan yararlanma hakkini da kaybetmektedir. Asil kötüsü, bu yola giden kiraya verenler, neticede kira artirimi veya tahliye davasi aciktiklarinda ya kiracinin ihbar tehdidi ile karsilasmakta ya da kiraci dava veya icra takibi süresince sadece düsük bedelli sözlesmeye göre kira ödemekte, kiraya veren de diger sözlesmeyi ortaya çikartamamaktadir. Bu yola gidenlerin Dimyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan da olmalari isten bile degildir.