Gecikme Faizi –
Gecikme Zammi Karmasasi
(3.11.2015 tarihli
DÜNYA Gazetesinde yayimlanmistir)
Süresinde ödenmeyen
vergi borçlari veya diger kamu alacaklari için hesaplanan gecikme faizi ve/veya
gecikme zammi, uygulamada en çok karistirilan müesseselerdir. Bu karisikliga
yol en büyük unsur ise, oranlarinin ayni olmasidir. Yine ayni oranda olan
pismanlik zammi için bu karisiklik, pismanlik uygulamasinin dilekçe ile yapilan
talebe bagli olarak yapilmasi dolayisiyla söz konusu olmamaktadir. Bilindigi
gibi günümüzde gecikme faizi, gecikme zammi ve pismanlik zamminin aylik orani,
Bakanlar Kurulunun 2010/965 sayili Karari ile belirlenen yüzde 1,40’dir.
Bizde bu yazimizda hem
uygulamacilar ve hem de ögrenciler nezdinde pek karisan gecikme faizi ve gecikme zammi müesseselerini
karsilastirmak istedik.
Gecikme faizi Vergi Usul Kanununun 112/3.
maddesinde düzenlenmistir. Vergi Usul Kanununun anilan maddesine göre, ikmalen,
re'sen veya idarece yapilan tarhiyatlarda, dava konusu yapilmaksizin kesinlesen
vergilere, kendi vergi kanunlarinda belirtilen ve tarhiyatin ilgili bulundugu
döneme iliskin normal vade tarihinden itibaren, son yapilan tarhiyatin tahakkuk
tarihine kadar; dava konusu yapilan vergilerin ödeme yapilmamis kismina, kendi
vergi kanunlarinda belirtilen ve tarhiyatin ilgili bulundugu döneme iliskin
normal vade tarihinden itibaren, yargi organi kararinin teblig tarihine kadar
geçen süreler için gecikme faizi uygulanir.
Gecikme Zammi ise 6183 sayili Amme
Alacaklarinin Tahsil Usulü Hakkinda Kanunun 51. Madesinde “amme alacaginin
ödeme müddeti içinde ödenmeyen kismina vadenin bitim tarihinden itibaren”
hesaplanan faiz olarak düzenlenmistir.
Gecikme faizi sadece ikmalen, re’sen veya
idarece tarh olunan vergiler için hesaplanirken, gecikme zammi 6183 sayili
Kanuna göre takip edilen tüm kamu alacaklari için uygulama alani bulmaktadir.
Vergilerin
normal vade tarihlerinden, tarhiyatin tahakkuk ettigi tarihe kadar, dava
açilmasi durumunda ise vergi mahkemesi kararinin idareye teblig edildigi tarihe
kadar geçen süreler için gecikme faizi hesaplanir. Davanin mükellef (veya vergi
sorumlusunun) lehine olmasi, ancak kararin temyiz yolu ile bozulmasi ve
mahkemenin de buna uymasi halinde de uymayi içeren vergi mahkemesi kararinin
teblig tarihine kadar uygulanir. Vergi mahkemesi kararinin teblig tarihi tahakkuku
ifade etmekteyse de, burada gecikme faizi idarece tarh olunarak hesaplandiktan
sonra, 2. ihbarname veya 112 ihbarnamesi olarak anilan Vergi / Ceza ihbarnamesi
ile mükellefe duyurulur. Bu ihbarname, gecikme faizi açisindan tarh islemi
niteligindedir. Dolayisiyla gecikme faizinin yanlis hesaplandigi veya haksiz
oldugu iddiasi ile bu islem aleyhine dava açildiginda, islemin yürütmesi, Idari
Yargilama Usulü Kanununun 27. maddesi uyarinca kendiliginden durur ve artik
tahakkuk veya takip islemleri olusturulamaz. 2. Ihbarname ile teblig edilen
gecikme faizinin bir ay içinde ödenmesi gerekir. Mükellefin (veya vergi
sorumlusunun) uzlasma yoluna gitmesi ve uzlasmasi halinde gecikme faizi uzlasma
tutanaginin imza tarihine kadar hesaplanir.
Tahakkuk asamasindan sonra belli bir ödeme süresi söz konusudur ki, bu
süre için gecikme faizi veya gecikme zammi hesaplanmaz. Gecikme zammi ise kamu alacaginin ödeme
süresinin, bir baska deyisle vadesinin doldugu tarihten, ödemenin yapildigi
güne kadar hesaplanir. Bu sürenin hesabinda, vadenin doldugu tarihi izleyen
günden itibaren baslanir ve ödemenin yapildigi gün de süreye dâhil edilerek
hesaplama yapilir.
Gecikme faizi aylik olarak
hesaplanir, bu hesaplamada ay kesirleri dikkate alinmaz. Gecikme zammi
ise, gecikilen her ay için aylik hesaplanir, ay kesirleri için de günlük faiz
hesaplamasi yapilir. Günlük faiz olarak aylik faizinin otuzda biri esas alinir.
Vergi cezalari için gecikme faizi
hesaplanmaz. Buna karsilik vadesinde ödenmeyen cezalar için gecikme zammi
hesaplanir. Ancak 6183 sayili Kanuna göre takip edilen vergi cezasi disindaki
diger cezalar için gecikme zammi hesaplanmaz.
Vergi Usul Kanununa göre “dava açilmasi nedeniyle tahsili duran vergi
ve cezalarin mükellefler tarafindan davanin devami sirasinda kismen veya
tamamen ödenmesi suretiyle” gecikme faizinin dava sirasinda islemesi
durdurulabilir. Ancak ödeme emrine karsi açilan davalar için gecikme zammin
islemesini durdurucu, ödemenin disinda bir yol yoktur.
Gecikme faizi ve gecikme zamminin
ortak yönü ise hem gelir hem de kurumlar vergisi matrahinin hesabinda gider
kalemi olarak dikkate alinamamasidir .