Ibraz etmeme suçlari
Dünya Gazetesi / 19.04.2016
Ticari
defterleri çalinma gibi rizalari disinda veya yangin, sel, deprem vb. bir afet
sebebiyle elinden çikanlarin, olayin gerçeklestigi tarihten itibaren
kanitlayici belgelerle birlikte 15 gün içerisinde yetkili Ticaret Mahkemesi'ne
basvurarak zayi belgesi almalari gerekmektedir.
Ancak
uygulamada “zayi olma hali”nin sikça kötüye kullanilmasi karsisinda mahkemeler,
bu belgeyi kolay kolay vermemektedir. Muhasebecinin arabasindan çalindi, araba
ile birlikte yandi, dolabin arkasindaki su borusu patladi veya oradaki prizden
yangin çikinca dolaptakiler yandi, defterleri yazmak için gibi eve götürürken
vapurda çalindi gibi gerekçeleri, artik mahkemeler kabul etmiyorlar.
Defter ve
belgelerin kaybinda zayi belgesinin alinmamis veya alinamamis olunmasi halinde,
çesitli kurumlarin inceleme elemanlarinca ibraz istendiginde ve dolayisiyla
ibraz edememe durumunda, ibraz etmeme suçu olusmaktadir. Bu suç, genel bir
düzenlemeye tabi tutulmamis, her kurum kendi kanununda bu suç için bir ceza
öngörmüstür.
Vergide
ibraz etmeme
Defter ve
belgelerin vergi inceleme elemanina ibraz edilmemesi, Vergi Usul Kanunu'nun
hürriyeti baglayici ceza ile yaptirima bagladigi fillerden birisidir. Anilan
kanunun 359/a maddesine göre bu fiilin yaptirimi 18 ay ila 3 yil arasi
hapistir. Hâkim, bu cezayi erteleyebilir veya hükmün açiklanmasinin
ertelenmesine karar verebilir. Eger hafifletici sebeplerle ceza bir yilin
altina indirilirse paraya çevirebilir.
Sosyal
sigortalarda ibraz etmeme
Defter ve
belgeleri sadece vergi inceleme elamanlari istemez. Sosyal Güvenlik Kurumu
(SGK) müfettisleri de isteyebilir. Müfettislerce yapilan ibraz talebinin
süresinde karsilanmamasi halinde uygulanacak yaptirim 5510 sayili Sosyal
Sigortalar ve Genel Saglik Sigortasi Kanunu'nun 102/e maddesinde idari para
cezasi olarak düzenlenmistir. Madde hükmüne göre defter ve/veya belgeleri ibraz
etmeyenler, bilanço esasina göre defter tutmakla yükümlü iseler aylik asgari
ücretin 12 kati, diger defterleri tutmakla yükümlü iseler aylik asgari ücretin
alti kati, defter tutmakla yükümlü degillerse aylik asgari ücretin üç kati
tutarinda idari para cezasi ile cezalandirilirlar. Yani söz konusu fiilin bu
gün islenmesi halinde cezasi, bu kanuna ve duruma göre 4 bin 941 TL ile 19 bin
764 TL arasinda idari para cezasi olarak karsimiza çikmaktadir.
Sermaye
piyasasinda ibraz etmeme
Ayni fiil
Sermaye Piyasasi Kanunu'nda da suç olarak düzenlenmistir. Bu kanunun 111.
maddesinde, Sermaye Piyasasi Kurulu'na veya kurulca görevlendirileceklere
defter, belge ve kayitlarini ibraz etmeyenlere, bunlari saklayanlara veya yok
edenlere bir yildan üç yila kadar hapis cezasi verilmesi öngörülmüstür.
Ticaret
hukukunda ibraz etmeme
Yeni Ticaret
Kanunu'nda defter veya belgeleri ibraz etmemeyi suç kapsamina almistir. Kanunun
562. maddesinde, sirketi denetlemeye yetkili bakanlik görevlilerine sirketin
defter, belge ve bilgilerin sunulmamasi veya bunlarin görev yapmalarinin
engellenmesi, 300 güne kadar adli para cezasi ile yaptirimlanan bir suç olarak
düzenlenmistir (kanunda alt sinir gösterilmediginden alt sinir burada TCK md.
52 uyarinca bes gündür). Adli para cezasinin günlügü 20 TL ile 100 TL arasinda
hakimin takdir edecegi miktardir.
Benzeri suç
ve ceza hükümlerine, tarasak, baska kanunlarda da rastlayabiliriz. Biz sadece
en önemlilerini aktardik.
Her alanda
ayri ceza
Diyelim ki
defterleriniz zayi oldu ve mevzuati bilmediginizden zayi belgesi almadiniz.
Sonra da sirasiyla dört kurumda sizden defterlerinizin ibrazini istedi.
Yandiniz demektir. Dört ayri dava, dört ayri ceza.
Cezalara
bakarak suçlari önem sirasina dizersek bu konuda en önemli olarak görülen suç
vergi usul hukuku alanindaki ibraz etmeme, daha az önemlisi Sermaye Piyasasi
hukuku alaninda ibraz etmeme, daha da az önemlisi Ticaret Kanunu'na göre ibraz
etmeme ve en önemsizi de SGK’ya ibraz etmemedir. Çünkü sosyal sigortalar
hukukundaki yaptirim, sadece idari para cezasidir.
Ceza adaleti
ve politikasi açisindan tutarlilik içermeyen bu hükümler kaldirilarak konunun
belli kamu inceleme elemanlarina ibraz etmeme suçu olarak ve genel sekilde ceza
kanununda yer almasi ideal olanidir. Ancak bu yapilana kadar bu cezalar
arasinda hiç olmasi bir uyum ve dengenin saglanmasi yerinde olacaktir. Yeni
Vergi Usul Kanunu Tasarisi hazirlanir ve suçlar yeniden dizayn edilirken, ben
de hatirlatayim dedim