IBRAZ ETMEME SUÇLARI

19.04.2016 Dr. Bumin DOGRUSÖZ - 4641 görüntülenme YAZDIR

Ibraz etmeme suçlari

Dr. Bumin DOGRUSÖZ

Dünya Gazetesi / 19.04.2016

Ticari defterleri çalinma gibi rizalari disinda veya yangin, sel, deprem vb. bir afet sebebiyle elinden çikanlarin, olayin gerçeklestigi tarihten itibaren kanitlayici belgelerle birlikte 15 gün içerisinde yetkili Ticaret Mahkemesi'ne basvurarak zayi belgesi almalari gerekmektedir.

Ancak uygulamada “zayi olma hali”nin sikça kötüye kullanilmasi karsisinda mahkemeler, bu belgeyi kolay kolay vermemektedir. Muhasebecinin arabasindan çalindi, araba ile birlikte yandi, dolabin arkasindaki su borusu patladi veya oradaki prizden yangin çikinca dolaptakiler yandi, defterleri yazmak için gibi eve götürürken vapurda çalindi gibi gerekçeleri, artik mahkemeler kabul etmiyorlar. 

Defter ve belgelerin kaybinda zayi belgesinin alinmamis veya alinamamis olunmasi halinde, çesitli kurumlarin inceleme elemanlarinca ibraz istendiginde ve dolayisiyla ibraz edememe durumunda, ibraz etmeme suçu olusmaktadir. Bu suç, genel bir düzenlemeye tabi tutulmamis, her kurum kendi kanununda bu suç için bir ceza öngörmüstür. 

Vergide ibraz etmeme 

Defter ve belgelerin vergi inceleme elemanina ibraz edilmemesi, Vergi Usul Kanunu'nun hürriyeti baglayici ceza ile yaptirima bagladigi fillerden birisidir. Anilan kanunun 359/a maddesine göre bu fiilin yaptirimi 18 ay ila 3 yil arasi hapistir. Hâkim, bu cezayi erteleyebilir veya hükmün açiklanmasinin ertelenmesine karar verebilir. Eger hafifletici sebeplerle ceza bir yilin altina indirilirse paraya çevirebilir. 

Sosyal sigortalarda ibraz etmeme

Defter ve belgeleri sadece vergi inceleme elamanlari istemez. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) müfettisleri de isteyebilir. Müfettislerce yapilan ibraz talebinin süresinde karsilanmamasi halinde uygulanacak yaptirim 5510 sayili Sosyal Sigortalar ve Genel Saglik Sigortasi Kanunu'nun 102/e maddesinde idari para cezasi olarak düzenlenmistir. Madde hükmüne göre defter ve/veya belgeleri ibraz etmeyenler, bilanço esasina göre defter tutmakla yükümlü iseler aylik asgari ücretin 12 kati, diger defterleri tutmakla yükümlü iseler aylik asgari ücretin alti kati, defter tutmakla yükümlü degillerse aylik asgari ücretin üç kati tutarinda idari para cezasi ile cezalandirilirlar. Yani söz konusu fiilin bu gün islenmesi halinde cezasi, bu kanuna ve duruma göre 4 bin 941 TL ile 19 bin 764 TL arasinda idari para cezasi olarak karsimiza çikmaktadir. 

Sermaye piyasasinda ibraz etmeme

Ayni fiil Sermaye Piyasasi Kanunu'nda da suç olarak düzenlenmistir. Bu kanunun 111. maddesinde, Sermaye Piyasasi Kurulu'na veya kurulca görevlendirileceklere defter, belge ve kayitlarini ibraz etmeyenlere, bunlari saklayanlara veya yok edenlere bir yildan üç yila kadar hapis cezasi verilmesi öngörülmüstür. 

Ticaret hukukunda ibraz etmeme

Yeni Ticaret Kanunu'nda defter veya belgeleri ibraz etmemeyi suç kapsamina almistir. Kanunun 562. maddesinde, sirketi denetlemeye yetkili bakanlik görevlilerine sirketin defter, belge ve bilgilerin sunulmamasi veya bunlarin görev yapmalarinin engellenmesi, 300 güne kadar adli para cezasi ile yaptirimlanan bir suç olarak düzenlenmistir (kanunda alt sinir gösterilmediginden alt sinir burada TCK md. 52 uyarinca bes gündür). Adli para cezasinin günlügü 20 TL ile 100 TL arasinda hakimin takdir edecegi miktardir. 

Benzeri suç ve ceza hükümlerine, tarasak, baska kanunlarda da rastlayabiliriz. Biz sadece en önemlilerini aktardik. 

Her alanda ayri ceza

Diyelim ki defterleriniz zayi oldu ve mevzuati bilmediginizden zayi belgesi almadiniz. Sonra da sirasiyla dört kurumda sizden defterlerinizin ibrazini istedi. Yandiniz demektir. Dört ayri dava, dört ayri ceza. 

Cezalara bakarak suçlari önem sirasina dizersek bu konuda en önemli olarak görülen suç vergi usul hukuku alanindaki ibraz etmeme, daha az önemlisi Sermaye Piyasasi hukuku alaninda ibraz etmeme, daha da az önemlisi Ticaret Kanunu'na göre ibraz etmeme ve en önemsizi de SGK’ya ibraz etmemedir. Çünkü sosyal sigortalar hukukundaki yaptirim, sadece idari para cezasidir.

Ceza adaleti ve politikasi açisindan tutarlilik içermeyen bu hükümler kaldirilarak konunun belli kamu inceleme elemanlarina ibraz etmeme suçu olarak ve genel sekilde ceza kanununda yer almasi ideal olanidir. Ancak bu yapilana kadar bu cezalar arasinda hiç olmasi bir uyum ve dengenin saglanmasi yerinde olacaktir. Yeni Vergi Usul Kanunu Tasarisi hazirlanir ve suçlar yeniden dizayn edilirken, ben de hatirlatayim dedim