Asgari ücrette telafi uygulamasi

DÜNYA GAZETESI / 1.11.2016

Gelir Vergisi Kanunu’nun 103. maddesinde yazili tarifenin artan oranli olmasinin sonucu olarak, 2016 yili için 1.647 TL olarak belirlenen aylik asgari ücretin net tutari olan 1.300,99- TL (bekâr ve çocuksuz ücretliye göre), ekim, kasim ve aralik aylarinda düsmekte ve böylece bütün yil için sabit olarak saptanan asgari ücretin vergi dolayisiyla giderek azalmasi gibi bir garip sonuç ortaya çikmaktadir. Bu sonucun garipligi dikkate alinarak, bu hususu telafi emek üzere geçtigimiz günlerde 6753 sayili Kanun’la bir geçici düzenleme yapildi. 6753 sayili Kanun’la bu konuda kabul edilen çözüm için Gelir Vergisi Kanunu’na asagidaki geçici 86. madde eklendi.

“GEÇICI MADDE 86- 2016 yili Ekim, Kasim ve Aralik aylarina iliskin net ücretleri bu kanunun 103’üncü maddesinde yazili tarife nedeniyle 32’nci maddedeki esaslara göre sadece kendisi için asgari geçim indirimi hesaplanan asgari ücretlilere 2016 yili Ocak ayina iliskin ödenen net ücretin altinda kalanlara, bu tutar ile 2016 yili Ekim, Kasim ve Aralik aylarina iliskin olarak aylik hesaplanan net ücreti arasindaki fark tutar, ücretlinin asgari geçim indirimine ayrica ilave edilir. Bu fikrada geçen net ücret, yasal kesintiler sonrasi ücret tutarina asgari geçim indiriminin ilavesi sonucu olusan ücreti ifade eder.

Bu kanunun bu maddeye aykiri olan hükümleri 2016 yili Ekim, Kasim ve Aralik aylari için uygulanmaz. Bu maddenin uygulanmasina iliskin usul ve esaslar ile mahsup seklini ve dönemini belirlemeye Maliye Bakanligi yetkilidir.”

Kanunla kabul edilen söz konusu telafi uygulamasinda, 2016 yilinin Ocak ayindan itibaren bekâr ve çocuksuz olan asgari ücretlilere ödenen 1.300,99 TL net ücret esas alinmistir. Dolayisiyla Kanuna eklenen geçici 86. maddede düzenlenen ilave asgari geçim indirimi uygulamasindan, ekim, kasim ve aralik aylarina iliskin net ücretleri Kanunun 103. maddesinde yazili tarife nedeniyle 1.300,99 TL’nin altina düsen hizmet erbabi yararlanacaktir. Gelir vergisi tarifesi nedeniyle ücretlerinde düsüs olsa dahi net ücretleri 1.300,99 TL’nin altina düsmeyenler bu uygulamadan yararlanamayacaklardir.

Bekâr ve çocuksuz hizmet erbabinin, ücret aldigi dönemde ise baslamasi veya isten ayrilmasi, ücretsiz izin ve benzeri nedenlerle net ücretinin 1.300,99 TL’nin altina düsmesi durumunda uygulanmayacaktir. Ilave asgari geçim indiriminin uygulanabilmesi için net ücretin 1.300,99 TL’nin altina düsmesinin vergi tarifesinin tatbikinden kaynaklanmasi gerekmektedir.

Sadece kendisi için asgari geçim indirimi hesaplanan – bekâr ve çocuksuz- asgari ücretlilere 2016 yili Ocak ayina iliskin ödenen net ücret 1.300,99 TL ile ekim, kasim ve aralik aylarina iliskin olarak aylik hesaplanan net ücret arasindaki fark tutar, “Asgari Geçim Indirimi Bordrosu”nda hesaplanan asgari geçim indirimine ilave edilecektir. Asgari geçim indirimi bordrosunda yer alan ilave tutar dâhil toplam asgari geçim indirimi tutari, ücret ödemesinin yapildigi döneme iliskin ücret bordrosunun “Asgari Geçim Indirimi” satirina aktarilacaktir. (Asgari geçim indiriminin toplaminin, ücretlinin o aydaki ücretinden kesilen gelir vergisinden fazla olamayacagi unutulmamalidir)

Bu sekilde hesaplanan ilave tutar dâhil toplam asgari geçim indirimi tutari, hizmet erbabinin ücreti üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.

Maliye Bakanligi’na göre, söz konusu mahsup isleminin yapilabilmesi için, söz konusu tutarin ücretlilere ödenmis olmasi gerekmektedir. Ancak bakanligin bu kosulu, ücretin hizmet erbabi ile isvereni arasinda brüt olarak kararlastirildigi inanci ile öngördügünü düsünüyoruz. Tarafl ar arasinda ücretin net olarak kararlastirildigi durumlarda, söz konusu ilave tutarin ücretliye ödenmesinin kosul olarak getirilmesi, vergi idaresinin Kanunlarda öngörülmeyen sekilde hizmet akdine müdahalesini ifade eder ki böylesi bir sonuç hukuken mümkün degildir.

Maliye Bakanligi konuyu açiklamak üzere asagidaki örnekleri kullanmistir.

ÖRNEK: Bekâr ve çocuksuz olan hizmet erbabi Bay (A)’nin 2016 yili Ocak ayinda asgari geçim indirimi dâhil net ücreti 1.300,99 TL’dir. Vergi tarifesi nedeniyle Bay (A)’nin, ekim ayi net ücreti ise 1.231,08 TL’ye düsmektedir. Bu hizmet erbabinin söz konusu dönemde eline geçen ücretinin 1.300,99 TL’nin altinda kalan kismi olan (1.300,99-1.231,08=) 69,91 TL asgari geçim indirimine ilave edilerek hizmet erbabina ödenecektir.

ÖRNEK: Asgari ücretli olarak çalisan Bay (B), evli ve 1 çocuklu olup esi çalismamaktadir. 2016 yili Ocak ayinda asgari geçim indirimi dâhil net ücreti 1.344,22 TL olup Ekim ayi net ücreti ise vergi tarifesi nedeniyle 1.274,22 TL’ye düsmektedir. Buna göre, hizmet erbabinin söz konusu dönemde eline geçen ücretinin 1.300,99 TL’nin altinda kalan kismi olan (1.300,99-1.274,22=) 26.77 TL asgari geçim indirimine ilave edilerek hizmet erbabina ödenecektir. Bu yolla, ekim, kasim ve aralik aylarinda vergi tarifesinin ikinci dilimine girmesinden kaynaklanan aylik 26,77 TL’lik tutar, asgari geçim indirimi yoluyla telafi edilecek ve kendisine yine 1.300,99 TL ödenecektir.

ÖRNEK: Asgari ücretli olarak çalisan Bay (D) evli ve 3 çocuklu olup esi çalismamaktadir. 2016 yili Ocak ayinda asgari geçim indirimi dâhil net ücreti 1.387.45 TL iken ekim ayi net ücreti vergi tarifesi nedeniyle 1.317,45 TL’ye düsmektedir. Bay (D), ekim ayi net ücreti 1.300,99 TL’nin altina düsmediginden ilave asgari geçim indiriminden yararlanamayacak ve kendisine 1.317,45 TL ödenecektir.

Kanunun sorunu sadece bekâr ve çocuksuz çalisana göre çözmesi esitlik ve adalet ilkesine bence aykiridir.

Öte yandan kanun sorunu sadece 2016 yili için çözmüstür. Böyle yapilacagina, ileriki yillarda da tarife uygulamasindan kaynaklanacak ayni tür sorunlari da kapsayacak sekilde ve ilke bazinda çözüm üretilseydi, bence daha yerinde olurdur. “Bu günü kurtardik, gelecek seneyi seneye düsünürüz” mantigi, kanundaki madde sayisini arttirmaktan ve yasama organini gereksiz yere mesgul etmekten baska bir anlam tasimayacaktir.

Aslinda gönülden geçen, asgari geçim indirimi tutarinin asgari ücretin yillik brüt tutarina kadar artirilmasi suretiyle asgari ücretin tamamen vergi disi birakilmasi. Bu ise Bakanlar Kurulunun yetkisinde.