EMEKLI AYLIKLARININ HACZI
Dünya Gazetesi 8.11.2018
Bankalarin özensiz kredi karti dagitmasi,
herkesin cebinde en az bes –alti kredi karti bulunmasi, teminat ve varliklara
bakilmaksizin yüksek limitler verilmesi, taksitler, kampanyalar, kart
borçlarinin ayrica taksitlendirilmesi, vergi
borçlarinin dahi kredi karti kuruluslarinca taksitlendirilerek ödenmesinin
saglanmasi derken toplum gelirinden fazla harcamaya yönlendirildi ve neticede
kart sahiplerinin büyük bölümü kredi karti borçlusu haline getirildi. Kart
borçlarinin ödenememesinin en önemli sonuçlarindan birisi de borçlu hakkinda cebri
takip yapilmasi ve malvarligina yahut gelirlerine haciz konulmasidir. Bize de
bu kapsamda gelen sorularin önemli bir bölümü bu konuda olunca ve sorular
içinde emekli ayliklarinin haczedilip haczedilemeyecegi sorusu yogunlasinca,
biz de bu yazimizda bu konuyu tekrar irdeleyelim istedik.
5510
sayili Sosyal Sigortalar ve Genel Saglik Sigortasi Kanununda (madde 93/1) bu
konuda, “Bu Kanun geregince sigortalilar
ve hak sahiplerinin gelir, aylik ve ödenekleri
devir ve temlik edilemez, gelir, aylik ve ödenekler, Sosyal Güvelik
Kurumunun alacaklari ile nafaka borçlari
disinda haczedilemez.“ hükmü yer alirken. Icra Iflas Kanununda (IIK) emekli
ayliklarinin kismen haczedilebilecegine ilisin düzenleme yer almistir.
Bize göre 5510 sayili Kanun
düzenlemesinin, konumuz açisindan IIK’ya nazaran hem özel kanun niteliginde
olmasi hem de sonraki kanun niteliginde olmasi dolayisiyla, icra takiplerinde
icra memurlarinca dogrudan nazara alinmasi gerekirken, uygulamada, “icra memurlarinin
evveliyetle Icra Iflas Kanunu ile bagli oldugu ve buna göre haciz taleplerini
uygulamak zorunda olduklari, borçlularin ise 5510 sayili Kanunun özetledigimiz
93. maddesine dayanarak Icra Mahkemesine sikâyet hakkina sahip olduklari ve
haczi kaldirma yetkisinin Icra Mahkemesine ait oldugu” seklindeki anlayis
sebebiyle sikintilar ortaya çikmistir. Bunun üzerine 5838 sayili Kanunun ile
(md. 32) söz konusu 93. maddesinin birinci fikrasina “Bu fikraya göre haczi
yasaklanan gelir, aylik ve ödeneklerin haczedilmesine yönelik talepler,
borçlunun muvafakati bulunmamasi halinde, icra müdürü tarafindan reddedilir”
hükmü eklenmistir.
Bu düzenlemeye göre emekli
ayliklarinin, Sosyal Güvenlik Kurumuna olan borçlar ve nafaka borçlari
disindaki borçlar için haczi talep edildiginde icra müdürlükleri borçlu
emeklinin hacze muvafakati olmadikça bu talepleri yerine getirmemek, reddetmek
zorundadirlar.
Böylece burada baska bir soru
gündeme gelmistir. Bu muvafakat acaba, emeklilere veya ücretlilere kredi karti
verilirken, emeklilik halinde geçerli olmak üzere, kredi karti sözlesmesine
hüküm konulmak suretiyle alinabilir mi? Bize göre kredi karti sözlesmesi ile bastan
verilecek bu tür muvafakatler, kisilerin özgür iradesine dayanmadigindan,
bankalar veya kredi karti kuruluslarinca önceden hazirlanmis tip sözlesmeler
içerisinde yer aldigindan geçerli olmaz. Nitekim Yargitay 11. Hukuk Dairesinin
içtihatlari da bu tip sözlesme hükümleri ile veya baska sekillerde icra
takibinden önce verilmis haciz muvafakatlerinin geçerli olmadigi yönündedir. Zaten
IIK’nin “bu konuda önceden yapilacak sözlesmelerin geçerli olmadigina iliskin
83/a maddesi de bu sonucu vermektedir.
5510 sayili Kanunda yer alan düzenlemenin
anlami ve kamu borçlari dolayisiyla emekli ayliklarinin haczi konulari ise gelecek
yazimda.