CARI HESAPLARIN TL’YE UYARLANMASI

Dünya Gazetesi 18.10.2018

Bilindigi gibi 13.9.2018 tarihli Resmi Gazete’de yayimlanan 85 sayili Cumhurbaskani Karari ile yerlesik kisiler arasindaki sözlesmelerde edimi döviz veya dövize olarak belirleme yasagi getirilmis, daha önce yapilmis ve edimi döviz cinsinden olan sözlesmelerdeki edimin 13.10.2018 tarihine kadar TL’ye uyarlanmasi zorunlulugu getirilmistir. Söz konusu Karara iliskin ayrintili açiklama/düzenleme ise Hazine ve Maliye Bakanliginin 6.10.2018 tarihli Resmi Gazete’de yayinlanmis Tebligde yer almistir.

Daha önce yapilmis ve edimi döviz cinsinden olan sözlesmelerdeki edimin TL’na uyarlanmasi için 85 sayili Karar ile taninan bir aylik süre dolmustur. Söz konusu Karar ile getirilen uyarlama zorunlulugu, anilan Teblig ile çok büyük ölçüde esnetilmistir.

Bu uyarlama zorunlulugu kapsaminda Sirketlerin, ileride sikintiya düsmemeleri için dikkat etmeleri gereken ve söz konusu Teblig ile belirlenen istisnalar kapsaminda degerlendirilemeyecek iki hesabi hatirlatmak istiyorum. Bunlardan birincisi ortaklara borçlar veya ortaklardan alacaklar hesabi digeri ise cari hesaplardir.

85 sayili Karar ile 6.10.2018 tarihli Teblig ile taninan istisnalarin disindaki bütün sözlesmelerin edimlerinin 13.10.2018 tarihinden itibaren TL cinsinden olmasi öngörülmüstür.

Sirketlerin ortaklarindan borç almasi (ayni sekilde ortaklarina borç vermesi), özünde bir borç sözlesmesine (Tüketim ödüncü sözlesmesi, Borçlar Kanunu md. 386) dayanmaktadir.  Dolayisiyla bu tarih itibariyle sirketlerinden ortaklarina olan döviz cinsi borçlarini (veya ortaklarindan olan döviz alacaklarini) TL’ye çevirmek ve kayitlarinda TL olarak izlemek durumundadirlar.

Gerçek kisi statüsündeki sirket ortaklarinin, enflasyon karsisinda kisisel kayba ugramamak için sirketlerine döviz cinsi borç vermeleri sik rastlanilan bir durumdur. Bu suretle hem sirket ortagi parasinin degerini vergi disi kur farki geliri elde ederek korurken, hem de bu korumanin maliyetini sirkete gider yazdirmaktadir. Simdi bu hesaplarin TL nev’ine dönüsmesi gerekmektedir. Gerçek kisilerin sirketlerinden olan alacaklari TL nev’ine dönüstükten sonra -kur farki yerine geçmek üzere faiz alip almamalari kendilerine baglidir. Faiz alirlarsa, ortak nezdinde menkul sermaye iradi dogacaktir.

Ancak sirkete borç verenin de bir sirket veya tacir olmasi halinde, alacagina faiz istememesi, transfer fiyatlandirmasi düzenlemeleri açisindan sakincalidir. Burada finansman hizmeti olarak KDV’nin de dikkate alinmasi gerekmektedir.

Cari hesabin temeli de Ticaret Kanunu md.89/1’de “iki kisinin her hangi bir hukuki sebep veya iliskiden dogan alacaklarini ayri ayri istemekten karsilikli olarak vaz geçerek, bunlari kalem kalem borç ve alacak sekline çevirip sözlesmenin sonunda hesabin kesilmesinden sonra çikacak bakiyenin ödenmesini kabul ettikleri sözlesme” olarak kabul edilmistir. Bu nedenle döviz cinsinden izlenen cari hesaplarin 13.10.2018 tarihli bakiyelerinin de TL cinsine çevrilmesi gerekmektedir.

85 sayili Kararin bu konuda getirdigi uyarlama yükümlülügüne uymamanin yaptirimi 1567 sayili Kanunda 3.600 Liradan baslayan idari para cezasi olarak belirlenmistir. Ancak yazimiza konu hesaplarin TL’ye çevrilmemesi, söz konusu yaptirimin disinda Sirketler için bir baska riski de barindirmaktadir. O risk de, ileride yapilacak vergi incelemelerinde, söz konusu hesaplardan kaynaklanan kur farki giderlerinin reddedilmesi ihtimalidir. Bu nedenle konuya dikkate etmek gerekmektedir.