VERGI DAVA
DILEKÇELERINDE ILK INCELEME
Dr.
A. Bumin DOGRUSÖZ
Dünya
Gazetesi 25.6.2019
Vergi
Mahkemesinde dava açilmak üzere dilekçe hazirlanirken veya dava açilirken,
dikkat edilmesi gereken bazi konular vardir. Çünkü bu asamada yapilacak
hatalar, dilekçenin reddinden davanin reddine kadar çesitli yaptirimlarla
karsilasilma sonucu dogurur.
Aslinda
bu konuyu daha önce yazdim. Ancak son zamanlarda pek çok davada dava
dilekçelerinde yapilan hatalar veya olusan eksiklikler dolayisiyla, daha hemen
davanin esasina girilmeden verilmis kararlarla, mükelleflerin hak kayiplarina
ugrama riski ile karsilastiklarini görüyorum. Dilekçenin veya davanin reddi
karari ile karsilasan dava dilekçelerinin çogunlugunu, yargiç dostlarimizin
teyit ettigi bilgiye göre, avukat sifatina sahip bir vekil ile açilmamis
davalara ait dilekçeler olusturuyor. Burada verginin ve dolayisiyla vergi
davasinin bir hukuk konusu olduguna da dikkati çekerek, dava dilekçelerinin ilk
incelenmesi konusuna geçiyorum.
Vergi
mahkemelerinde davanin açilmasini izleyen 15 gün içerisinde, mahkeme baskani
veya görevlendirecegi bir üye tarafindan dava dilekçesi, ilk incelemeye tâbi
tutulur. Bu incelemede dilekçe, görev ve yetki, idari merci tecavüzü, ehliyet,
dava konusu islemin kesin ve yürütülmesi gereken bir islem olup olmadigi, süre
asiminin bulunup bulunmadigi, husumetin dogru yönlendirilip yönlendirilmedigi,
dilekçenin sekli açidan gerekli bilgileri içerip içermedigi, birden fazla islem
aleyhine dava açilmis ise birlikte dava kosullarinin olusup olusmadigi
yönlerinden sirasiyla incelenir.
Dilekçeler
bu yönlerden kanuna aykiri görülürse durum; görevli daire veya mahkemeye bir rapor
ile bildirilir. Tek hâkimle çözümlenecek davalarda hâkim zaten geregini
uygulayacagi için ayrica rapor düzenlenmez. Ilk incelemeyi yapanlar, bu
noktalardan kanuna aykirilik görmezler veya daire veya mahkeme tarafindan ilk
inceleme raporu yerinde görülmezse, tebligat islemi yapilir.
Ilk
inceleme raporu ile saptanan olumsuzluklar, mahkeme tarafindan da benimsenirse,
verilecek kararlar asagidaki sekilde olacaktir.
- Dava konusu adli veya idari yarginin görev
alanina giriyorsa görev yönünden davanin reddine karar verilir.
- Dava idari yarginin görev alaninda görevsiz
ve/veya yetkisiz mahkemeye açilmis ise dava görev / yetki yönünden reddedilerek
dosyanin görevli / yetkili mahkemeye gönderilmesine karar verilir. Mahkemenin bu kararina karsi, istinaf ya da temyiz
yoluna basvurulamaz.
- Dava ehliyetsiz kisi tarafindan açilmis ise
davanin reddine karar verilir. Mahkemenin bu
kararina karsi, ilgisine göre istinaf ya da temyiz yoluna basvurmak mümkündür.
- Dava idarenin kesin ve yürütülmesi gereken
nitelikte olmayan bir islemi aleyhine açilmissa davanin reddine karar verilir.
Örnegin, henüz mükellef hakkinda herhangi bir islem yapilmaksizin dogrudan
yoklama tutanagi aleyhine dava açilmasi halinde, ortada kesin ve yürütülmesi
gereken nitelikte bir islem olmadigindan davanin reddine karar verilir. Mahkemenin
bu kararina karsi, ilgisine göre istinaf ya da temyiz yoluna basvurmak
mümkündür.
- Davanin hasim gösterilmeksizin veya yanlis
hasim gösterilerek açilmasi halinde mahkeme dogru hasmi tespit ederek husumetin
söz konusu hasma yöneltilmesine karar verir. Mahkemenin
bu kararina karsi, istinaf ya da temyiz yoluna basvurmak mümkün degildir.
- Dilekçenin Kanunun aradigi bilgileri
içermeyecek bir sekilde olmasi halinde mahkeme, davaciya Kanuna uygun sekilde
dilekçe ile davanin açilabilmesi için 30 günlük süre vererek dilekçe ret karari
verecektir. Mahkemenin bu kararina karsi,
istinaf ya da temyiz yoluna basvurmak mümkün degildir.
- Birlikte dava kosullarinin bulunmamasina
ragmen birden fazla islem aleyhine birlikte dava açilmasi veya birden fazla
kisinin müsterek dilekçe ile dava açmasi hallerinde de mahkeme, ayri ayri
dilekçeler ile davanin açilabilmesi için 30 günlük süre vererek dilekçe ret
karari verecektir. Mahkemenin bu kararina
karsi, istinaf ya da temyiz yoluna basvurmak mümkün degildir.
- Davanin ehliyetli olan bir - gerçek veya
tüzel - kisinin avukat sifati olmayan vekili tarafindan açilmis olmasi halinde
mahkeme yine davanin ilgili - ehliyetli- kisi tarafindan veya avukat sifatina
sahip vekili tarafindan açilabilmesi için 30 günlük süre vererek dilekçe ret
karari verecektir. Mahkemenin bu kararina
karsi, istinaf ya da temyiz yoluna basvurmak mümkün degildir.
- Dilekçenin ilgili idarelere verilmesi
gerekirken dava dilekçesi olarak mahkemeye verilmis oldugu hallerde, bir baska
anlatimla idari merci tecavüzü bulunan hallerde mahkeme, dilekçenin ilgili
idareye gönderilmesine karar verecektir. Ancak bu karar aleyhine ilgisine göre
temyiz veya istinaf yoluna basvurmak mümkündür.
Ilk
inceleme asamasinda mahkemelerce dikkat edilecek bu konular, ayni zamanda dava
açacak olanlarin veya dava dilekçesi hazirlayanlarin da dikkat etmesi gereken
konulari olusturmaktadir.