A.S. Hisselerinin Devrinde Vergi

24.12.2015 Dr. Bumin DOGRUSÖZ - 3647 görüntülenme YAZDIR


 

A.S. Hisselerinin Devrinde Vergi

 

(24.12.2015 tarihli DÜNYA Gazetesinde yayimlanmistir)

 

 

            Gerçek kisilerin kapali veya aile tipi olarak adlandirilan anonim sirketlerde sahip olduklari hisse senetlerini elden çikartmalari yoluyla sagladiklari kazançlar, Gelir Vergisi Kanunumuzun mükerrer 80. maddesi kapsaminda deger artis kazanci olarak kabul edilmistir. Bu yazimizda bu kazançlarin vergilendirilmesini irdeleyecegiz. Borsada islem gören senetler ise bu yazimizin konusu disindadir.

Anilan maddede, miras yahut bagis gibi yolarla karsiliksiz (ivazsiz) olarak iktisap edilenler hariç olmak üzere tam mükellef kurumlara ait hisse senetlerinin iktisap tarihinden itibaren iki yil içinde veya iktisaptan evvel elden çikartilmasindan saglanan kazançlarin deger artis kazanci olarak vergiye tabi oldugu hükme baglanmistir.         Maddeye göre; ivazsiz elde olunan hisse senetlerinin elden çikartilmasi ile bir bedel (ivaz) karsiligi edinilen hisse senetlerinin iktisap tarihinden itibaren iki yil geçmesinden sonra saglanan kazançlar, gelir vergisinin konusuna girmemektedir.

Ancak hemen belirtelim ki bu düzenleme, gerçek kisilerin sahibi olduklari hisse senetleri için geçerlidir. Dolayisiyla, ticari isletmelere dahil hisse senetlerinin elden çikarilmasindan elde edilen kazançlar için geçerliligi yoktur.

Hisse senetlerinin iktisap tarihinden itibaren iki yil geçtikten sonra elden çikartilmasi halinde dogan kazancin vergilendirilmeyecek olmasi, hisse senedinin iktisap tarihinin bilinmesini önemli kilmaktadir. Bu nedenle, hisse senedi alim satimi yapanlarin vergisel yükümlülüklerini tam olarak yerine getirebilmeleri açisindan hisse senetlerinin iktisap tarihini bilmeleri gerekmektedir.

Burada karsilasilan sorunlardan biriside, sirketlerin iç kaynakli sermaye artirimlari dolayisiyla edinilen bedelsiz hisse senetlerinde, iki aylik sürenin nasil hesap edilecegidir. Maliye Bakanliginin 232 sayili Gelir Vergisi Genel Tebliginde kabul ettigi görüse göre, hisse senetlerinin elden çikarilmasindan dogan kazançlarin vergilendirilmesinde, sirketlerin yeniden degerleme fonlarini, gayrimenkul satis kazançlarini veya geçmis yil kârlarini yahut benzeri iç kaynaklarini sermayeye eklemeleri dolayisiyla sahip olunan hisse senetlerinin iktisap tarihi olarak, daha önceden sahip olunan ve bedelsiz hisse senedinin elde edilmesine kaynaklik eden hisse senetlerinin iktisap tarihi esas alinacak ve süre buna göre hesaplanacaktir.
           Sirketlerin dis kaynakli sermaye artirimlarindan edinilen bedelli hisse senetlerinin iktisap tarihini tespit açisindan ise, bu sentlerin rüçhan haklarina bagli olarak elde edilip edilmedigine göre bir ayirim söz konusudur. Anilan Genel Teblig açiklamasina göre, hisse senedi sahipleri tarafindan rüçhan hakki kullanilmak suretiyle itibari degerleri ödenerek sahip olunan hisse senetleri yönünden iktisap tarihi olarak, sahip olunan ve rüçhan hakkini saglayan eski hisse senetlerinin iktisap tarihi esas alinacaktir. Buna karsilik ortaklarin rüçhan haklari sinirlanmak suretiyle yapilan sermaye artirimlarinda, bir baska deyisle rüçhan haklarina dayanilmayarak edinilen hisse senetlerinde ise, ortaklarca yeni bir alim isleminin gerçeklestigi kabul edilerek, bu satilan yeni hisselerin iktisap tarihine itibar edilecektir.

Belirli bir sirketin hisse senedinden degisik tarihlerde alimlar yapildiktan sonra, alinan hisse senetlerinin bir kisminin elden çikarilmasi halinde mükellefler elden çikarilan hisse senetlerinin hangi islem ile veya hangi tarihte alinan hisse senetleri oldugunu bizzat kendileri belirleyecektir.                             .
           Buradaki kazancin tespitinde, satis bedelinden elden çikarilan hisse senetlerinin maliyet bedelinin düsülmesi gerekmektedir. Maliyet bedeli, iktisadi bir kiymetin iktisap edilmesi dolaysiyla yapilan ödemelerle bunlara müteferri bilumum giderlerin toplamidir (VUK. md. 262).

           Ancak bazi hallerde maliyet bedeli özel hesaplamalari gerektirmektedir. Sirketlerin iç kaynaklarindan sermaye yedeklerini sermayelerine eklemeleri yoluyla artiriminda bulunduklari hallerde, bu islem sonrasinda, gerek önceden sahip olunan gerekse sermaye artirimi dolayisiyla alinan hisse senetlerinin maliyet bedeli, daha önce sahip olunan hisse senetlerinin maliyet bedelinin, sermaye artirimi sonrasinda sahip olunan toplam hisse senedi sayisina bölünmesi suretiyle tespit edilecektir. Sirketlerin kâr yedeklerini kullanmak suretiyle sermaye artiriminda bulunduklari hallerde ise, bu islem dolayisiyla sahip olunan hisse senetlerinin maliyet bedeli, daha önce sahip olunan hisse senetlerinin maliyet bedeli ile yeni alinan hisse senetlerinin itibari degerleri toplaminin sermaye artirimi sonrasinda sahip olunan toplam hisse senedi sayisina bölünmesi suretiyle hesaplanacaktir.

            Bu konuya gelecek yazimizda da devam edecegiz.