2019 YILINDA ELDE EDILEN KÂR PAYLARINDA VERGILEME

Dr. A. Bumin DOGRUSÖZ

Dünya Gazetesi 20.6.2019

            Yil içinde elde edilecek gelirlerin vergilendirilmesine iliskin esaslar genelde izleyen yilin mart ayinda, yillik beyanname verilecegi zaman degerlendirilir. Oysa bazen kurallari yil içerisinde bilmek, beyan zamani geldiginde beyanname verme ve yillik vergi ödeme yükümlülügünden kisileri kurtarabilmektedir. Örnegin aile tipi, yani kapali anonim veya limitet sirketlerde, yillik beyan siniri dikkate alinarak kâr dagitilmakta ve böylece ortaklar beyan yükümlülügünden kurtulabilmektedir. Bu nedenle bende ara ara içinde bulunulan yil gelirlerinin nasil vergilendirilecegi konusuna deginiyorum. Bu yazimda da 2019 yilinda sermaye sirketlerinden dagitilan kâr paylarinin istisna olan kisminin belirlenmesine ve yillik beyanname konusu yapilmasina iliskin kurallari toplu olarak aktariyorum.  

            Tam mükellef kâr paylarinin vergilendirme ve istisna uygulamasinda en önemli konu, sirketçe dagitilan kârin hangi yila ait kazançlardan oldugu noktasinda dügümlenmektedir. Bu nedenle genel kurul kararinda hangi yil kazancinin dagitildiginin belirtilmesinde bazen yarar olabilmektedir.

2003 SONRASINA AIT KÂR PAYLARI

            Gelir Vergisi Kanununun 22/2. maddesine göre, tam mükellef kurumlardan elde edilen ve 75/2. maddesinin 1 - 3. bentlerinde yer alan kâr paylarinin yarisi gelir vergisinden istisna edilmistir.  Bu düzenlemelere göre yarisi vergiden istisna olan kâr paylari anonim sirketlerde, hisse senedi veya ilmuhaber sahiplerine, menkul kiymete baglanmamis çiplak pay sahiplerine, kurucu senetlerine veya intifa senetlerine,  yönetim kurulu baskan ve üyelerine ödenen kâr paylaridir. Limitet sirketlerde istisnadan yararlanacak kâr paylari ise ortaklara ödenen kâr paylari ile organ sifatini haiz müdürlere ödenen kâr paylaridir.

            Söz konusu istisnaya tâbi kâr paylari, -kural olarak - Gelir Vergisi Kanununun 94/1-6. Maddesine göre dagitimda gelir vergisi stopajina tabidir. Bu nedenle istisnadan yararlanabilecek bu kâr paylari, stopaja tabi tutulmus sekilde elde edilecek kâr paylari olacaktir.

            Stopaja tabi tutularak elde edilen gelirlerin beyannameye aktarilmasinda kural, bu gelirlerin brüt olarak nazara alinmasidir. Net gelir üzerinden vergilendirme yapilmaz. Bu nedenle, kâr payi elde edenlerin, istisna olan yari tutari hesaplamadan önce elde ettikleri kâr paylarini brütlestirmeleri, sonra yarisini alarak istisna ve vergiye tabi tutari hesaplamalari gerekmektedir.

            Söz konusu kâr paylarinin vergiye tabi olan yarisinin, Gelir Vergisi Kanununun 86. maddesinde yazili beyan sinirini asmasi halinde, bu vergiye tabi olan kismin tamaminin yillik beyanname ile beyan olunmasi gerekmektedir. Bu sinir 2019 yilinda elde edilecek gelirler için 40.000 TL’dir.  Beyan edilen kâr paylari üzerinden hesaplanan yillik vergiden ise, stopajin yarisi degil, tamami mahsup edilecektir.

            Kâr payinin yillik beyanname konusu olup olmayacagi, ancak bu hesaplama ile mümkündür. Zira beyan sinirinin hesabinda istisna kisim, nazara alinmaz.

2003 ÖNCESINE AIT KÂR PAYLARI

            Yukaridaki açiklamalarimiz, kurumlarin 2003 ve izleyen yillara ait kârlarini dagitmalari durumunda geçerlidir. Çünkü Gelir Vergisi Kanununun 22. maddesinde yer alan istisna düzenlemesi, dagitilan kârin;

-  2002 veya önceki yillarda elde edilen istisna kazançlardan olmamasi

- Kanunun geçici 61. maddesinde kapsaminda stopaja tabi yatirim indirimi istisnasindan kaynaklanmamasi sartlariyla uygulanmaktadir.

            Dagitilan kârin, 2002 ve öncesi istisna kazançlardan olmasi veya Kanunun geçici 61. maddesinde kapsaminda stopaja tabi yatirim indirimi istisnasindan kaynaklanmasi durumunda yukarida aktardigimiz istisna uygulanmamaktadir. Zira bu kaynaklardan saglanan kazancin dagitimi dolayisiyla elde edilen kâr paylarinin beyan kurallari, Gelir Vergisi Kanununun geçici 62. maddesinde farkli olarak düzenlenmistir. Bu düzenlemeye göre, söz konusu kaynaklardan dagitilan ve elde edilen kâr paylarinin net tutarinin 1/9 fazlasinin yarisi vergiden istisna edilecektir. Dolayisiyla elde edilen kâr payinin 40.000 liralik beyan sinirini geçip geçmedigi, bu sekilde belirlenebilecektir. Sinirin asilmasi dolayisiyla yillik beyannamede bu kapsamda bir kâr payi gelirinin yer almasi halinde, bu gelire tekabül eden yillik vergiden, beyan olunan kar payi tutarinin beste biri indirilecek, kalan vergi ödenecektir.

            Kurumlarin 1998 ve öncesine ait kârlarini dagitmalari halinde ise, tam mükellef gerçek kisilerce elde edilen kâr paylari yillik beyannameye dahil edilmeyecektir. Bu kisma tekâbül eden kâr payinin tamami, gelir vergisinin konusu disindadir.

            Kurumlarin 1998 sonrasina, ancak 2003 öncesine ait istisna disi kazançlarindan yapacaklari kar dagitimlarinda uygulama ise, 2003 sonrasi dönemlerle ilgili açiklamalarimiz dogrultusunda olacaktir.

            Bu belirlemelerin kâr payi elde edenlerce yapilmasi olanagi, özellikle halka açik anonim sirket ortaklari için pek kolay degildir. Kâr dagitimi yapan sirketlerin, her seyden önce dagittiklari kâr paylarinin kaynaklarini belirlemeleri, kâr dagitimi kararinin alindigi genel kurul kararinda belirtmeleri ve bunu hissedarlarina açiklamalari zorunludur.