VERGI TASLAGINA GENEL BAKIS

Dr. A. Bumin Dogrusöz

Dünya Gazetes, 24.10.2019

Geçen yazimda vergi mevzuati ile ilgili bir kanun teklifi taslagindan söz etmis ve bu taslakla getirilmesi düsünülen “degerli konut vergisi”ni irdeleyerek aktarmistim. Bu yazimda da söz konusu Taslagin içerigini, ayrintili irdelemesini geslecek yazilarima birakarak genel olarak aktarmak istiyorum.

          Taslakla “digital hizmet vergisi” adi altinda yeni vergi daha ihdas edilmektedir. Hemen hemen herkesi ilgilendirecek bu verginin konusu su sekilde belirlenmis:

a) Dijital ortamda sunulan her türlü reklam hizmetleri

b) Sesli, görsel veya dijital herhangi bir içerigin (bilgisayar programlari, uygulamalar, müzik, video, oyunlar, oyun içi uygulamalar ve benzerleri dahil) dijital ortamda satisi ile bu içeriklerin dijital ortamda dinlenmesine, izlenmesine, oynanmasina veya elektronik cihazlara kaydedilmesine veya bu cihazlarda kullanilmasina yönelik dijital ortamda sunulan hizmetler,

c) Kullanicilarin birbirleriyle etkilesime geçebilecekleri dijital ortamlarin saglanmasi ve isletilmesi hizmetleri (kullanicilar arasinda bir mal veya hizmetin satilmasina veya satilmasinin kolaylastirilmasina yönelik sunulan hizmetler dahil). 

d) bu hizmetlere yönelik dijital ortamda verilen aracilik hizmetleri.

          Ilgili vergilendirme döneminde elde edilen hasilat üzerinden % 7,5 oraninda alinmasi öngörülen bu verginin mükellefi digital hizmetleri verenler seklinde belirlenmekle birlikte, söz konusu verginin yansitilabilir olmasi nedeniyle neticede tasiyicisi bu hizmetlerden yararlanan bizler olacaktir. 

          Taslak Gelir Vergisi Kanununda da önemli degisiklikler öngörüyor.

          Ancak Taslak metin, tam olarak tedvin teknigine göre hazirlanmamis bir metin. Örnegin bir maddede Gelir Vergisi Kanununun 103. Maddesindeki tarife degistirilirken, izleyen maddede Kanunun 18. Maddesinde yapilmasi öngörülen degisiklik düzenleniyor. Her halde taslak, tasariya dönüstürülürken bunlar da düzeltilecektir.

          Gelir Vergisi tarifesi de degisiyor. En düsük oran yine yüzde 15 iken en yüksek oran 1 milyon lirayi asan gelirler için % 45 olarak belirlenmis durumda. Ancak bu oranlar ve dilimleri, yasama sürecinde büyük ihtimalle gözden geçirilecektir.

          Telif kazançlari istisnasina sinir getiriliyor. Bu istisna kapsaminda elde edilen kazançlarin 500.000 lirayi asmasi halinde, kazanç istisna kapsaminda kaliyor. Ancak burada da taslagin gözden geçirilmesi gerekiyor. Çünkü, asan kisim degil, tamami vergiye tabi oluyor ki bu da adaletsiz bir sonuç. Öte yandan sinirin geçilmesi halinde, özel bir vergileme düzeni kurulmadigi için, defter tutma, beyanname verme, geçici vergi ödeme vb. tüm yükümlülükler dogacak gibi görünüyor. Örnegin bir yazarin kasim ayinda siniri geçmesi halinde iki ay için mükellef olmasi gerekebilecek.

          Birden fazla isverenden alinan ücretlilerin beyanname verme kosullari karmasiklastirilirken, tek isverenden alinan ücretlerin vergilendirilmesinde ücretin 500 bin Lirayi asmasi halinde yillik beyanname verme zorunlulugu getiriliyor. Bu beyanname verginin nasil çikacagini anlamak mümkün olmamakla birlikte, Kanunun 89. Maddesindeki indirimler dolayisiyla iade çikacagi muhakkaktir. Taslak bu suretle yüksek ücreti vergi iadesi ile ödüllendiriyor. Bu kadar yüksek ücret geliri olmama hali ise cezalandirilmis oluyor. Taslagin gerekçesi olmadigi için buradaki mantigi ve sosyal adaleti çözebilmis degilim.

          Öte yandan personele toplu tasima için ödeme yapilmasi halinde, ücret istisnasi öngörülüyor ki bu husus zaten uzun zamandir bir ihtiyaç olarak vurgulaniyordu.

          Vergiye uyumlu mükellef indiriminde belli esneklikler getirilerek uygulama rahatlatiliyor. Indirimin uygulanacagi ve önceki iki yilda beyannameleri süresinde vermis olma ve vergileri ödemis olma kosulu kaldiriliyor. Indirimin uygulanacgi tarih itibariyle borçlu olmama yeterli görülüyor. Böylece beyannamesini süresinde vermeyen veya vergisini süresinde ödemeyen de uyumlu mükellef oluyor.

          Sporcularin vergilendirilmesinde elestirilen % 15 stopaj orani, % 20’ye çikiyor. Sporcularinin gelirinin 500 bin lirayi asmasi halinde yillik beyanname getirilmesi öngörülüyor.

          Kurumlar vergisi orani ise finans sektöründeki sirketler hariç olmak üzere diger kurumlar için kademeli olarak düsürülüyor. Oran 2020 yili için % 20 izleyen yillar için % 18 seklinde belirleniyor.  Ancak finans sektörünün esitlik savi ile konuyu Anayasa Mahkemesine tasimasi halinde, Mahkemece esitligin saglanmasi ihtimali yüksek.

          Tasitlarin amortisman ve giderleri ile ilgili önemli sinirlamalar var. Onlar da gelecek yazimda.