BIR GARIP YENIDEN DEGERLEME TEKLIFI

15.05.2018 Dr. Bumin DOGRUSÖZ - 2942 görüntülenme YAZDIR

BIR GARIP YENIDEN DEGERLEME TEKLIFI

Dr. A. Bumin DOGRUSÖZ

Dünya Gazetesi 15.5.2018

 

Geçtigimiz cumartesi günü Adalet ve Kalkinma Partisi Grup Baskanvekili Mustafa Elitas ve Adiyaman Milletvekili Ahmet Aydin tarafindan TBMM Baskanligi’na “Bazi Kanunlarda Degisiklik Yapilmasi Hakkinda Kanun Teklifi” sunuldu. Teklifte vergiye iliskin bazi düzenlemelerde yer aliyor.

Bu düzenlemelerde yer alan konulardan bir önemlisi de bilanço usulüne göre defter tutanlara yeniden degerleme yapma olanaginin öngörülmesi.

Bilindigi gibi, mükelleflerin kayitlarinda yer alan iktisadi kiymetler en son 2004 yilinda Vergi Usul Kanununun “enflasyon düzeltmesi” hükümleri uyarinca güncellenmis, daha sonra enflasyonun söz konusu iktisadi kiymetlerin degerlerinde yarattigi asinmayi giderici hiçbir çalisma yapilmamisti. Bu sakincayi gidermek için bende yazilarimda, enflasyon düzeltmesi uygulanmayan yillarda yeniden degerleme veya benzeri bir uygulama yapilmasini önermistik.

Bu önerimiz nihayet, ancak kismen yasama geçmektedir. Kismen diyoruz, çünkü yeniden degerleme sadece 2018 için bir geçici madde ile yürürlüge konulmaktadir. Oysa bu müessesenin enflasyon düzeltmesi yapilmayan her yil için kalici madde ile düzenlenmesi yerinde olurdu. Üstelik Teklif, sadece tasinmazlarin yeniden degerlenmesini öngörmekte, diger amortismana tabi iktisadi kiymetler için bir düzenleme öngörmemektedir. Oysa isletmelerin aktiflerinde kayitli tasinmazlarin degeri enflasyondan etkilenirken kamyonlarin veya makinelerin etkilenmedigini kabul etmek, iktisadi gerçeklere aykiridir ve çarpik bilançolarin ortaya çikmasina yol açar.  

Düzenlemeye göre tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasinda defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri (finans ve bankacilik sektöründe faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans sirketleri, emeklilik sirketleri ve emeklilik yatirim fonlari, münhasiran sürekli olarak islenmis altin, gümüs, alim-satimi ve imali ile istigal eden mükellefler ile döviz üzerinden kayitlarini tutanlar hariç) bu maddenin yürürlüge girdigi tarih itibariyle aktiflerinde kayitli bulunan tasinmazlarini (sat-kirala-geri al islemine veya kira sertifikasi ihracina konu edilen tasinmazlar hariç) 30.9.2018 tarihine yeniden degerleyebileceklerdir.

Burada bilanço usulünde defter tutanlar ile isletme hesabi esasinda defter tutanlar ve serbest meslek erbabi arasinda bir esitsizlik yaratilmaktadir. Zira bu mükelleflerin de isleri ile ilgili, envanterlerinde kayitli tasinmazlari bulunmaktadir. Bu esitsizlikle bu mükelleflere adeta enflasyon vergisi ihdas olunmaktadir. Gerçi serbest meslek erbabinin gelir vergisi mükellefleri içinde üvey evlat muamelesi görmesine alistik. Ancak bu derecedeki bir ayrimciliga her halde TÜRMOB ve diger meslek odalarinin yasama süreci içerisinde gerekli girisimlerde bulunarak karsi çikacaklarini düsünüyorum. 

 

Söz konusu digerlerine nazaran ayricalikli mükellefler, tasinmazlarinin yeniden degerlenmesi sonucu olusacak deger artislarini özel bir fon hesabina kaydedecekler ve artik yeni deger üzerinden amortisman ayirmaya devam edeceklerdir. Bu fon sermayeye ilave disinda her hangi bir sekilde baska bir hesaba nakledilemeyecek ve isletmeden çekilemeyecektir. Yeniden degerlemeye tabi tutulan tasinmazin satilmasi sirasinda, fonda yer alan deger artis miktari, satis kazancinin tespitinde dikkate alinmayacaktir.

Fona yazilan deger artis tutari, % 5 oraninda vergiye tabi tutulacaktir. Bu vergi yeniden degerleme isleminin yapildigi ayi izleyen ayin 25. günü aksamina kadar beyan olunarak ayni sürede ödenecektir.

Burada ticaret hukuku açisindan % 5 vergi ile gizli yedek akçelerin açiga çikartilmasi söz konusudur. Normalde, cari oran üzerinden vergi alinmasi gerekirdi.  Yine normalde bu müessesenin bir vergi ertelemesi seklinde düzenlenip, bakiye verginin tasinmazin elden çikartilmasinda alinmasi gerekir. Çünkü kural olarak yedek akçeler kurumlar vergisi matrahina dahildir ve vergilendirilmis kazanç üzerinden ayrilir. Ancak Teklifle, fonun vergilendirilmesi, fondaki tutarlarin sermaye disinda baska bir hesaba nakline veya isletmeden çekilmesine yahut tasfiyeye kadar ertelenmesi saglanmaktadir. Sermayeye önce eklenip, sonra sermaye azaltimina gidilirse, önce hangi kaynaktan yapilan sermaye artisinin geri çekildigi tartismasi ve vergilenip vergilenemeyecegine iliskin bir tartisma da burada yasanacaktir. 

Eger Maliye Bakanligi, Teklif yasalastiktan sonra bir tarihte, tasinmazin elden çikartilmasinda söz konusu tasinmaza iliskin deger artis fonunun da kapatilacagi seklinde bir yorumda bulunursa, o halde bir vergi ertelemesi degil, tasinmaz deger artislarinin farkli oranda vergilendirilmesi söz konusu olacaktir ki bu da sistemi bozacaktir.