DEĞERLİ KONUTLAR VERGİSİ ve SORUNLARI
Dr. A. Bumin Doğrusöz
DÜNYA / 19.1.2021
Önce konuyu yine özetleyerek başlayalım.
Bilindiği gibi 7194 sayılı Kanunla, Değerli Konutlar Vergisi (DKV) ihdas
edildi. Bu verginin Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü (TKGM) tarafından belirlenen
değeri veya emlâk vergisi değeri 5 milyon lirayı geçen konutların maliklerinden
veya intifa hakkı sahiplerinden alınması öngörüldü. Ancak Kanunun çeşitli
haksızlıklar içerdiği, Anayasaya aykırı düzenlemeler ihtiva ettiği yasama
organı tarafından da kabul edilerek, 7221 sayılı Kanunla verginin beyan ve
tahsili gelecek yıla bırakıldı, verginin konu ve matrahına ilişkin düzeltme ile
birlikte istisna ve muafiyetleri yeniden düzenlendi. Ve nihayet 7221 sayılı
Kanun 20.2.2020 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Gelir İdaresi, Kanunun uygulanmasına ilişkin
görüşünü nihayet 15.1.2021 günlü Resmi Gazete’de yayınlanan bir Genel Tebliğ
ile açıkladı. Çok basit ve kolaylıkla uygulanabilecek vergi, bürokrasiye
boğuldu ve eziyete dönüştü.
Konu, yeniden değerleme oranı 28 Kasımda,
değerli konutlar vergisi 2021 tarifesi 29 Aralıkta resmen açıklanmasına rağmen,
bu oranlar belli değilmiş gibi, farazi oranlar ve rakamlarla örnekler verilmesi
de kafaları karıştırdı.
Verginin olacak uygulamasını kısaca
açıklayalım.
Bu verginin konusuna giren konutlar, 2020
yılında değeri 5 milyon lirayı aşan konutlar. Burada sözü geçen değer, emlâk
vergisine esas değerdir. Konut kapsamına önce tapuda konut veya mesken olarak
gözüken taşınmazlar giriyor. Gelir idaresi, “fiili kullanımına da bakılacaktır”
dediğinden, tapuda konut olarak gözükmemekle birlikte fiilen konut olarak
kullanılan işyeri niteliğindeki taşınmazlar da verginin konusuna giriyor. Aksi
durumda da taşınmaz yine verginin konusuna giriyor. Bir başka anlatımla tapuda
konut olarak gözüken taşınmazlar fiilen işyeri olarak kullanılırsa, yine vergi
kapsamında olacaktır. “Fiili kullanıma da bakılacaktır” denilmesi çifte
standart yaratmıştır.
Konutun 2021 değeri de önem taşımaktadır. 2021
emlâk vergisi değeri 5.227.000 Lirayı aşmıyorsa, vergi söz konusu olmayacaktır.
Çünkü vergi tarifesi buradan başlamaktadır. Şimdi diyeceksiniz ki, doğrudan
5.227.000 Lira demeyip, 2020 değerini ne karıştırıyorsun. Karıştıran ben
değilim. Verginin düzenlenişindeki hata.
Değerli konut vergisinin mükellefi, konut nitelikli taşınmazların
maliki, varsa intifa hakkı sahibi, her ikisi de yoksa mesken nitelikli
taşınmaza malik gibi tasarruf edenlerdir. Buna göre, mesken nitelikli taşınmaza
ilişkin değerli konut vergisini taşınmazın maliki ödeyecektir. Mesken nitelikli
taşınmaz üzerinde intifa hakkı varsa vergi, bu hakkın sahibi tarafından ödenecektir.
Bu verginin mükellef sıfatı devredilemese de kira sözleşmesi yolu
ile kiracıya yansıtılması mümkündür.
Bir mesken nitelikli taşınmaza paylı mülkiyet halinde malik
olanlar, hisseleri oranında mükellef olacaklardır. Paylı mükellefiyette, her
bir paydaş kendisi ayrı beyanname verecektir. Elbirliği mülkiyette ise malikler
vergiden müteselsilen sorumludurlar. Bu nedenle elbirliği mülkiyetine konu
taşınmazların her biri için ayrı beyanname verilecektir.
Elbirliği veya paylı mülkiyette, taşınmazın vergi konusuna girip
girmediğinin belirlenmesinde, maliklerin payına düşen kısma değil, konutun
tamamının değerine bakılacaktır.
Konut emlak vergisinin değerinin belirlenmesinde, belediye
kayıtları esas olacağından, konutunun değeri 2020 yılı itibariyle 5 milyon veya
üzeri olan herkesin belediyeden, konutun 2020 ve 2021 değerini gösteren bir
belge almaları gerekmektedir. Belediyeden alınacak bu belge, değerli konutlar
vergisi beyannamesine eklenecektir. Bu verginin beyannamesi elektronik ortamda verilmesi
durumunda bu belge vergi dairesine elden verilecek veya posta ile
gönderilecektir. Bu eziyetin veya bürokrasinin kaldırılması için Gelir İdaresi,
belediye yazısının beyanname eki olarak taranıp sisteme yüklenmesine elverecek
şekilde programını düzeltmesi gerekmektedir.
Değerli
konut vergisine tabi mesken nitelikli taşınmazlardan değeri
-
5.227.000 TL ile 7.841.000 TL arasında olanlar (bu tutar dahil) 5.227.000 TL’yi
aşan kısmı için (Binde 3)
- 10.455.000 TL’ye
kadar olanlar (bu tutar dahil) 7.841.000 TL’si için 7.842 TL, fazlası için
(Binde 6)
-
10.455.000 TL’den fazla olanlar 10.455.000 TL’si için 23.526 TL, fazlası için
(Binde 10)
oranında
vergilendirilecektir.
Bu
tarife birden fazla değerli konutu olanlarda, toplam değer üzerinden değil, her
bir konut için ayrı ayrı uygulanacaktır.
İstisnalar, beyanname ve sorunları ise gelecek yazımda.