SERBEST MESLEK ERBABI IS YERINI KISMEN KIRAYA VERIRSE

30.03.2017 Dr. Bumin DOGRUSÖZ - 4300 görüntülenme YAZDIR

SERBEST MESLEK ERBABI IS YERINI KISMEN KIRAYA VERIRSE

 

Dünya Gazetesi / 30.3.2017

 

            Uygulamada avukat, doktor, mali müsavir yahut muhasebeci gibi serbest meslek erbabinin, büro, yazihane veya muayenehane gibi isyerinin bir kismini maliyetlerini düsürmek için bir baska meslektasina kiraya verdigi veya birkaç meslektasin birleserek birlikte bir yer kiraladiklari, ancak kira sözlesmesini bir kisi yapip digerlerinin alt kiraci olarak faaliyet gösterdikleri görülmektedir.

            Bu yazimda, bir serbest meslek erbabinin büro, yazihane veya muayenehane olarak kullandigi yerin bir kismini, örnegin bir odasini bir baska serbest meslek erbabina kiraya verirse, elde edecegi gelirin nasil vergilendirilecegi üzerinde durmak istiyorum. Zira bu konuda yapilacak belirleme kiraya veren durumunda bulunan serbest meslek erbabinin belge düzenini ve katma deger vergisi karsisindaki durumunu da etkileyecektir.

           Konumuza iliskin olarak; Gelir Vergisi Kanununun 37. maddesinde; her türlü ticari ve sinai faaliyetlerden dogan kazançlarin ticari kazanç oldugu belirtilmis, ayni Kanunun 70 inci maddesinin birinci fikrasinda ayni fikrada bentler halinde sayilan mal ve haklarin sahipleri, mutasarriflari, zilyetleri, irtifak ve intifa hakki sahipleri veya kiracilari tarafindan kiraya verilmesinden elde edilen iratlarin gayrimenkul sermaye iradi oldugu hükmüne yer verilmis olup, ikinci fikrasinda ise "Yukarida yazili mallar ve haklar ticari veya zirai bir isletmeye dahil bulundugu takdirde bunlarin iratlari ticari veya zirai kazancin tespitine müteallik hükümlere göre hesaplanir." hükmü yer almistir.

            Söze konu Kanunun "Serbest Meslek Kazancinin Tarifi"  baslikli 65 inci maddesinin birinci fikrasinda her türlü “serbest meslek faaliyetinden dogan” kazançlarin serbest meslek kazanci oldugu belirtilmis, izleyen maddede de serbest meslek faaliyetinin tanimi verilmistir.

            Öte yandan, Vergi Usul Kanununun 236. maddesinde  "Serbest meslek erbabi, mesleki faaliyetlerine iliskin her türlü tahsilati için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasini müsteriye vermek, müsteri de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetindedir"  hükümleri yer almaktadir. Bu düzenlemeye göre serbest meslek erbabi, serbest meslek kazancini olusturmayan gelirleri için serbest meslek makbuzu düzenleyemez.

            Gelir Vergisi Kanununun 70. maddesinin ikinci fikrasi hükmü ticari ve zirai isletmeleri kapsadigindan, Kanunda serbest meslek faaliyetinin de ticari isletme benzeri bir tür isletme çerçevesinde yürütülecegine iliskin bir düzenleme bulunmadigindan, serbest meslek faaliyetinde kullanilan mal ve haklarin kiralanmasindan dogan kazancin serbest meslek kazanci olarak kabulüne olanak yoktur. Serbest meslek erbabinin büro, yazihane veya muayenehane olarak kullandigi isyerinin, serbest meslek erbabinin envanterine kayitli olup olmamasinin da bu konuda bir önemi yoktur.

Yukarida da açiklamaya çalistigim gibi, serbest meslek erbabinin isyerinin bir bölümünü kiraya vermek suretiyle elde edecegi kazanç, serbest meslek kazanci degil gayrimenkul sermaye iradi olarak vergilendirilmesi gereken bir kazanç olarak karsimiza çikmaktadir. Bu nedenle kiraya veren durumundaki serbest meslek erbabi, elde edecegi kira geliri için serbest meslek makbuzu düzenlemek durumunda degildir.

Öte yandan Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesinin birinci fikrasinda, kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret sirketleri, is ortakliklari, dernekler, vakiflar, dernek ve vakiflarin iktisadi isletmeleri, kooperatifler, yatirim fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabi, zirai kazançlarini bilanço veya zirai isletme hesabi esasina göre tespit eden çiftçilerin maddede bentler halinde sayilan ödemeleri üzerinden vergi kesintisi yapma zorunlulugu getirilmistir. Bu sayilanlar içerisinde (5/a bendi) kira karsiligi yapilan ödemeler de bulundugundan, kiraci durumunda bulunanin, kiraya veren serbest meslek erbabina yapacagi kira ödemeleri üzerinden (% 20 oraninda) vergi kesintisi yapmasi gerekmektedir.

Katma Deger Vergisi Kanununun 1/1. “ticari, sinai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapilan teslim ve hizmetlerin” katma deger vergisine tabi oldugu belirtilmekle birlikte, 17/4-d maddesinde; Iktisadi isletmelere dâhil olmayan gayrimenkullerin kiralanmasi islemlerinin katma deger vergisinden istisna tutulmustur.

Bu nedenlerle de, serbest meslek erbabinin is yerinin bir bölümünü kiraya vermesinin serbest meslek faaliyeti kapsaminda bir islem olarak kabul edilmemesi ve is yerinin de serbest meslek isletmesi oldugundan söz edilemeyecek olmasi dolayisiyla, kiraya veren durumundaki serbest meslek erbabinin elde edecegi kira gelirinin, kanuna tâbi bir teslim veya hizmet olarak katma deger vergisine tabi tutulmasi da mümkün degildir.