DIGER ÜCRETLILER

(23.6.2015 tarihli DÜNYA Gazetesinde yayimlanmistir)

Bir isverene tâbi ve belirli bir isverene bagli olarak çalisanlara hizmet karsiligi verilen para ve ayinlarla saglanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler, Gelir Vergisi Kanunumuzda ücret olarak kabul edilmistir.

            Ücretler kural olarak gerçek usulde, safi deger üzerinden tarifede yazili oranlara göre vergilendirilir. Safi ücrete, isveren tarafindan para ve/veya ayinlarla saglanan menfaatler toplamindan Kanunda yazili (md.63) indirimlerin bordro üzerinde yapilmak suretiyle ulasilir.

            Ancak kanun koyucu bazi hallerde gerçek usulde vergilendirmenin güç olacagi, vergilendirme, tarh gibi islemler ile denetim için katlanilacak maliyetin toplanacak vergi ile basa bas veya daha az olacagi haller için daha basit bir yöntem öngörmüstür. Kanunda bu yöntemle vergilendirilecek ücretliler, “diger ücretliler” olarak kategorize edilmistir.

            Bu kategoride yer alanlarin, basit yöntemle vergilendirilecek ücretleri sunlardir.

1-        Kazançlari basit usulde tespit edilen ticaret erbabinin yaninda çalisanlarin ücretleri

2-        Özel hizmetlerde çalisan soförlerin ücretleri (Soförün ücretinin herhangi bir kazanç tespiti açisindan gider unsuru olarak nazara alinmayan, sadece kisisel hizmetler için çalisan soförlerin ücretleri)

3-        Özel insaatlarda çalisan insaat isçilerinin ücretleri (Ticari maksatla yapilmayan al-sat amaciyla veya kat karsiligi yapilmayan insaatlarda çalisan insaat isçilerinin ücretleri bu gruba girer. Örnegin bir kisinin kendisine yazlik ev insaat yaptirmasinda çalisanlarin ücretleri gibi. Buna karsilik bagis amaciyla yaptirilan insaatlarda çalisanlarin ücretleri de bu gruba girmez. )

4-        Gayrimenkul sermaye iradi sahiplerinin yaninda çalisanlarin ücretleri (Örnegin kiralari toplayan, kiracilari takip eden, kiralananlarin gözeten ücretlilerin ücretleri, Ishanlarinda ücret almadan sadece han sakinlerinden ödenen bedeller karsiligi çalisan odabasilarin ücretleri bu gruba girer.) (Kapicilar bu gruba girmez. Çünkü onlarin ücretleri vergiden istisnadir)

            Bu sayilanlarin disinda olmakla birlikte gerçek ücretlerinin tespitine olanak olmayanlari da bu gruba almaya Maliye Bakanligi yetkili kilinmistir. Ancak Maliye Bakanligi’nin bu yetkisini kullanabilmesi Danistay’in olumlu görüsünün alinmasi kosuluna baglidir.

            Diger ücretliler grubunda yer alanlarin safi ücretleri takvim yili basinda geçerli olan ve sanayi kesiminde çalisan 16 yasindan büyük isçiler için uygulanan asgari ücretin yillik brüt tutarinin %25’idir. Yani 2015 yili için (1.201,50x12x0,25=) 3.604,50 TL’dir. Vergisi ise (3.604,50 x 0,15=) 540,67 TL’dir. Yil içinde ise baslayanlarin vergisi yillik vergi üzerinden ise baslanilan ay hariç olmak üzere kalan aylara göre kist hesaplanir.

            Diger ücret sahiplerinin, hizmetin ifa olundugu takvim yilinin ikinci ayinda, takvim yili içinde ise baslanilmasi halinde ise baslama tarihinden itibaren bir ay içinde ilgili vergi dairesince vergi karnelerini ibraz ederek vergilerini tarh ettirmeleri gerekmektedir.

            Tarh islemini yapmaya yetkili vergi dairesi, diger ücretlinin ikametgâhinin bulundugu yer vergi dairesidir. Ancak bu vergi dairesince tarhiyat yapilmamissa faaliyetin yapildigi yer vergi dairesi de tarh islemini yapabilir.

             Bu sekilde tarh olunan verginin yarisinin yilin ikinci ayinda diger yarisinin ise sekizinci ayda ödenmesi gerekmektedir. Yilin birinci yarisinda ise baslayanlarin birinci taksiti verginin karneye yazildigi ayda, yilin ikinci yarisinda ise baslayan diger ücretlilerin ise ödemeleri gereken vergilerinin tamamini karneye yazdirdiklari ayda ödemeleri gerekmektedir.

            Takvim yilinin birinci yarisinda isi birakan diger ücretlilerin, durumu vergi dairesine takvim yilinin ikinci yarisi girmeden haber vermeleri halinde ikinci takside isabet eden vergileri terkin olunur. Yilin ikinci yarisinda isi birakanlar ise, örnegin Agustos ayinda isi birakanlar ise ödedikleri ile kalirlar.

            Diger ücret kapsaminda vergilendirilen hizmet erbabinin, gerçek usulde (bordro ile) vergilendirilmeyi gerektiren bir isde çalismaya baslamasi halinde, bu dönemdeki aylara ait olup pesin ödemis olduklari vergileri, gerçek ücretleri üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilir. Bu mahsup edilen tutar, hizmet erbabinin vergi karnesine isvereni tarafindan kaydolunur.

            Bu kategoride vergilendirilen ücretlilere yapilan ücret ödemeleri üzerinden vergi kesintisi yapilmaz. Diger ücretler için yillik beyanname verilmez ve diger ücretlilerin baska sebeplerle yillik beyanname vermeleri halinde de bu ücretleri beyannameye yazilmaz.

            Vergi karnesi almak, vergileri isletmek ve vergileri ödemek diger ücretlilerin görevi olmakla birlikte bu hususlari takip etme görevi isverenlerine yüklenmistir. Çünkü zamaninda vergi karnesini almamis veya vergisini tarh ettirmemis diger ücretlilerin vergisi idarece, isverenleri adina cezali olarak tarh olunur ve isverene ihbarname ile teblig edilir. Yine, karne alinmis ve vergi tarh edilmis olmakla birlikte vergi ödenmemis ise gecikme zammi ile birlikte diger ücretlinin isvereninden tahsil olunur.