IHRACATÇININ ESINE YESIL
PASAPORT SORUNU
Dünya Gazetesi / 4.4.2017
Ihracatçilarin, ürünlerinin tanitimi ve yeni pazar
arayisi, sözlesmelerin yapilmasi ve benzeri nedenlerle ihracatçilarin yogun
sekilde yurt disina seyahat ettikleri gerçegi ve dis pazar edinme konusunda
hizli hareket geregi karsisinda, vize sorununun bazen haftalari alan zaman
kaybina yol açtigi dikkate alindiginda, ihracatçilari yurt disina gidis
gelislerinde rahatlatma ihtiyacinin ülke ekonomisi ve dis ticaret açisindan
önemi ortaya çikmaktadir.
Bu nedenle önce, 6728 sayili Torba
Kanunla 5682 sayili
Pasaport Kanununun 14/A maddesine “Yillik ortalama ihracat degerlerine göre yapilan
siniflandirmada; son üç yilda yillik ortalama ihracat tutari Bakanlar Kurulunun
belirleyecegi degerin üzerinde olan firma yetkililerine, Türk Ceza Kanununun 53
üncü maddesinde belirtilen süreler geçmis olsa bile; kasten islenen bir suçtan
dolayi bir yil veya daha fazla süreyle hapis cezasina ya da affa ugramis olsa
bile; Devletin güvenligine karsi suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin
isleyisine karsi suçlar, zimmet, rüsvet, hirsizlik, dolandiricilik, sahtecilik,
güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karistirma, edimin ifasina
fesat karistirma, suçtan kaynaklanan malvarligi degerlerini aklama veya
kaçakçilik suçlarindan mahkûm olmamalari kaydiyla, Bakanlar Kurulunca
belirlenen esaslara göre iki yil süreyle hususi damgali pasaport verilebilir.” seklinde bir paragraf eklendi.
Yapilan bu düzenleme sonrasinda 23
Mart 2017 günlü Resmi Gazetede yayinlanan 2017/9962 sayili Bakanlar Kurulu Karari ile Kanunla verilen yetkiye göre
belirlenen tutarlarda ihracat yapan firma yetkililerine hususi damgali pasaport
(yaygin adiyla yesil pasaport) verilmesine iliskin esaslar belirlendi.
Söz konusu
Kararnameye göre; Son üç takvim yili itibariyla, yillik ortalama ihracati,
- 1 milyon ABD Dolari ile 10
milyon ABD Dolan arasinda olan firmalarin 1 (bir)
- 10
milyon ABD Dolari üzeri ile 25 milyon ABD Dolan arasinda olan firmalarin 2
(iki)
- 25
milyon ABD Dolari üzeri ile 50 milyon ABD Dolan arasinda olan firmalarin 3
(üç)
- 50
milyon ABD Dolari üzeri ile 100 milyon ABD Dolan arasinda olan firmalarin
4 (dört)
- 100
milyon ABD Dolari üzerinde olan firmalarin 5 (bes) yetkilisine
talep
edilmesi ve sartlari uygun olmasi halinde hususi damgali pasaport verilecektir.
Bu ihracatçilara yesil pasaport
verilmesinin gerekçeleri, aslinda bütün ihracatçilar için geçerli olmakla
bilirlikte, bütün ihracatçilara yesil pasaport verilmesinin yaratacagi yesil
pasaport enflasyonuna Avrupa Birliginin karsi çiktigi ve hatta bu sebeple yesil
pasaporta da vize getirme tehdidinin söz konusu oldugu, bu nedenle
sinirlandirma yoluna gidildigi görülmektedir. Öte yandan bu sekilde limitler
belirlenmesi, bir baska açidan tesvik unsuru olarak da degerlendirilebilir.
Yesil pasaport verilebilecekler söz
konusu Kararnamenin 7. maddesinde; Ihracat yapan
firmalarin sahipleri, ortaklari veya çalisanlari, firmanin sahip veya
ortaklarinin bir tüzel kisi olmasi halinde bu tüzel kisiligin sahipleri,
ortaklari veya çalisanlari” seklinde belirlenmistir. Oysa kanun maddesi, “firma yetkililerine” dedigine göre,
Bakanlar Kurulunun böyle bir belirleme yetkisinin de olmamasi gerekmektedir.
Bana göre, Bakanlar Kurulunun belirledigi degerlerin üzerinde ihracat yapan
firmalarin, sadece tek basina temsil yetkisi olanlar ve/veya ihracat departmani
sorumlulari arasindan belirleyeceklerinin yesil pasaporta hak kazanmalari
gerekmektedir.
Kararnamede,
yesil pasaport alabileceklerin sahip olmasi gereken niteliklerle ilgili olarak
belli suçlari islememis olma kosulu disinda bir belirleme yapilmamissa da bu
konuda, 14.08.2014 günlü Resmi Gazetede yayimlanmis bulunan Pasaport Kanunu’nun Uygulanmasina Dair
Yönetmeligin 7. maddesinde yer alan “Hususi pasaport alacaklarda en az lise
veya dengi okul mezunu olma sarti aranir” hükmünün de unutulmamasi
gerekmektedir.
Kosullari tasiyan ihracatçilarin
yesil pasaportlarina nasil kavusacaklari, basvuru usulleri söz konusu
Kararnamede yazilidir. Kösemin sinirlari dolayisiyla bu konuya girmeyecegim. Isteyen
oradan bakabilir.
Ancak bahse konu
Bakanlar Kurulu Kararinda “Bu Karar
uyarinca hususi damgali pasaport alabilecek durumda bulunanlarin es ve çocuklarina
hususi damgali pasaport verilmez” hükmüne yer verilmistir. Bu düzenlemenin
ise Pasaport Kanununun 14/A maddesinde
yer alan “Hususi damgali pasaport alabilecek durumda bulunanlarin
eslerine (…) ergin olmayan veya ergin olsalar dahi yanlarinda yasayip evli
bulunmayan ve is sahibi olmayan ögrenimi devam eden çocuklarina 25 yasinin
ikmaline kadar, yine ergin olsalar dahi yanlarinda yasayip evli bulunmayan ve
is sahibi olmayan, ayni zamanda bedensel, zihinsel veya ruhsal engellerinden en
az biri nedeniyle sürekli bakima muhtaç durumda oldugu resmi saglik
kurumlarinin düzenledigi saglik kurulu raporu ile belgelenen çocuklarina da
hususi damgali pasaport verilir”
hükmü karsisunda hukuki geçerliliginin olmadigi düsüncesindeyim.
Bu konuda yürütmeyi durdurma talepli
olarak açilacak bir dava ile yesil pasaporta hak kazanan ihracatçilarin es ve
çocuklarinin da yesil pasaportlarina iki yillik süre için dahi olsa
kavusacaklari kanaatindeyim. Kanunun verdigi hak, kararname ile kisitlanamaz.
Ama ihracatçi esini yurt disi seyahatlerine götürmek istemiyorsa, bir diyecegim
yoktur.