Kurumlar Vergisi Yazilari (1)
TRANSFER
FIYATLANDIRMASINDA RAPORLAMA
Dr. A. Bumin
DOGRUSÖZ
Dünya
Gazetesi 4.4.2019
Nisan ayi kurumlar vergisi mükellefleri için beyan ayi
olmakla birlikte bazi kurumlar için ayni zamanda Transfer Fiyatlandirmasi Rapor
dönemidir. Transfer fiyatlandirmasi (TF) konusunda kanun düzenlemesinden sonra
gelen 2007/12888 sayili Bakanlar Kurulu Karari’nda belgelendirme konusuna özel
bir önem verilmis ve 18. maddesinde, transfer fiyatlandirmasinda
belgelendirmenin amaci, transfer fiyatlandirmasina iliskin sürecin anlasilmasi
ve hesaplamalarin ayrintilarinin gösterilmesini temin olarak belirlenmistir. Bu
amaçla da mükelleflere bir “Transfer Fiyatlandirmasi Raporu” (TFR) hazirlama /
hazirlatma yükümlülügü getirilmistir.
Bu raporlari büyük mükellefler vergi dairesine bagli
kurumlar vergisi mükellefleri, iliskili kisilerle olan yurt içi ve yurt disi
islemleri ile serbest bölgelerdeki iliskili kisilerle yaptiklari islemleri için
hazirlamak zorundadirlar. Diger kurumlar vergisi mükellefleri ise sadece yurt
disindaki ve serbest bölgelerdeki iliskili kisilerle yapilan islemler için;
serbest bölgelerdeki mükellefler ise yurt içi iliskili kisilerle yaptiklari
islemler için hazirlamak zorundadirlar. TF hükümlerine tâbi gelir vergisi
mükellefleri için böyle bir Rapor hazirlama yükümlülügü öngörülmemistir.
Bu raporlar, kurumlar vergisi beyannamesi verilinceye kadar
hazirlanmak durumundadir. Ancak bu Raporlarin kurumlar vergisi beyannamesi
ekinde sunulma yükümlülügü yoktur. Buna karsilik iliskili kisilerle islem yapan
kurumlar vergisi mükelleflerine (ve ayrica örtülü sermayeye iliski islemi
bulunan kurumlarla kontrol edilen yabanci kurum kazanci elde eden kurumlara)
kurumlar vergisi beyannamesi ekinde sadece konuya iliskin bir formu doldurma
yükümlülügü getirilmistir. TFR’nin bu form ile uyumlu olmasina mutlaka dikkat
edilmesi gerekmektedir. Rapor sadece vergi dairesince veya inceleme
elemanlarinca istenmesi halinde 15 gün içinde ibraz edilmek zorunlulugu olan
bir belgedir.
Belli ayrintilari içermesi gereken bu raporun hemen
hazirlanmasi pek mümkün olmadigindan mükelleflerin ceza tarhiyatina muhatap
olmamak için bu Raporu önceden hazir etmeleri gerekmektedir. Bu raporlarda,
mükellefin bagli oldugu grup/holding yapilanmasi hakkinda bilgi verilmesi,
sirketle ilgili bilgilerin bulunmasi, faaliyet gösterilen sektörle ilgili
bilgilere ve özelliklerine yer verilmesi, iliskili kisi ile ilgili bilgiler ve
risk/fonksiyon analizleri, iliskili kisilerle ilgili islemler ve piyasa
kosullarina göre özellikleri, emsal fiyatin belirlenmesinde kullanilan
yöntemler, bu yöntemlerin uygunluguna iliskin bilgilerin bulunmasi gerekmektedir.
Büyük mükellefler vergi dairesine bagli olmayan
kurumlar vergisi mükelleflerine iliskili kisilerle yaptiklari yurt içi
islemleri için ve gelir vergisi mükelleflerine iliskili kisilerle yaptiklari
hem yurt içi hem yurt disi islemleri ile ilgili rapor hazirlatma yükümlülügü
öngörülmemekle birlikte, bu islemlerle ilgili bir inceleme yapilmasi halinde
ibraz yükümlülügü öngörülen belgeler listesi, anilan kararname ile
belirlenmistir. Bu listedeki belgeler, ibraz talebi üzerine hemen
olusturulabilecek belgeler olmadigindan, bu mükelleflerin de bu kapsamdaki
belgelerini de her yil itibariyle önceden bir dosya halinde hazir etmelerinde
süphesiz fayda vardir.
Anilan Bakanlar Kurulu Karari’yla, TF incelemesini
ilgilendiren yabanci belgelerin Türkçe çevirileri ile birlikte ibraz edilmesi
zorunlu kilinmistir.
Iliskili kisilerle yapilan islemlerde uygulanan
fiyatin / bedelin emsallere uygunluk ilkesi çerçevesinde belirlendigini tespit
açisindan, fiyat / bedelin tespitine yahut hesaplanmasina ait kayit, cetvel ve
sair belgelerin ispat edici kagit olarak saklanmasi, yararli ve zorunludur.
Çünkü bu belge ve kayitlar, hem fiyatlandirmada seçilen yöntemi ve gerekçesini,
hem de bu yöntemin dogrulugu ve dogru olarak uygulandigini ispat açisindan
mükellefler için, incelemenin sihhati açisindan da idare için çok büyük önem
tasmaktadir.
Ibraz yükümlülügü tarh zamanasimi süresi ile sinirli
olmakla birlikte, mükellefler açisindan saklama süresini bu süre ile sinirli
görmek bazen hatali olabilir. Zira fiyatlandirmanin taraflar arasinda uzun bir
süre için geçerli olacak sekilde yapildigi sözlesmelerde TF hükümlerinin nasil
uygulanacagini belirlemek kolay degildir. Tespit için bazen zamanasimi
süresinin gerisine gitmek de gerekebilmektedir. Örnegin bir bankanin sube
olarak kullanmak üzere istiraki konumundaki bir sirketin tasinmazini on
yilligina kiraladigi bir durumda, emsal karsilastirilmasinin yapilmasi, bu
sözlesmelerin de tetkikini gerektirecektir.
Bu noktada ortaya çikan bir diger tereddüt de,
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun “Hazine zararinin bulunmamasi” halinde transfer
fiyatlandirmasi hükümlerinin uygulanmayacagina iliskin düzenlemesinden
kaynaklanmaktadir. Bize göre, iliskili kisilerin islemlerinde hazine zararinin
bulunmadigi inancin olustugunda da, bu islemlerin yine de TFR’de belirtilmesi
gerekmektedir. TF konusundaki belgelendirme yükümlülüklerini tam ve zamaninda
yerine getirenlere, TF hükümlerine göre yapilacak re’sen tarhiyatlarda vergi
ziyai cezasi %50 oraninda uygulanacaktir.