2021 YILINDA BİRDEN FAZLA İŞVERENDEN ÜCRET ALANLAR
DÜNYA Gazetesi/ 22.2.2022
Birden
fazla işverenden alınan ücret konusu hem bu şekilde gelir elde edenler için hem
de konuya ilişkin düzenlemelerde sürekli sıkıntı ve duraksama konusu olmuştur.
Bugün de geçerliliğini koruyan 7194 sayılı
Kanunla yapılmış son düzenlemeye göre; “Tek işverenden alınmış ve tevkif
suretiyle vergilendirilmiş 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir
diliminde yer alan tutarı aşmayan ücretler (birden fazla işverenden ücret
almakla beraber, birinciden sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı,
103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı ve
birinci işverenden alınan dâhil ücret gelirleri toplamı 103 üncü maddede yazılı
tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşmayan mükelleflerin,
tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretleri dâhil)” için yıllık beyanname verilmeyecek, başkaca
sebeplerle beyanname verilse dahi bu ücretler beyannameye dahil edilmeyecektir.
Bu düzenlemeye
ilişkin idari yorum ise, 311 sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliği ile
yapılmıştır. Söz konusu düzenlemelere ve 2021 parametrelerine göre, 2022 yılının Mart ayında beyanı gereken tam mükellef
gerçek kişilerin tevkif yoluyla vergilendirilmiş ücretlerini üç duruma
göre ele alabiliriz.
¦ Sadece bir
işverenden elde edilmesi halinde ve yıllık brüt tutarının 650.000 Lirayı
geçmemesi
¦ Birden fazla
işverenden ücret geliri elde edilmesi durumunda ise, birinci işverenden sonraki
işverenden / işverenlerden alınan ücretlerin toplamının 53.000 Lirayı aşmaması
halinde yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecektir.
Birden
fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci işverenden alınan ücretin
hangisi olacağının belirlenmesi, mükellefin serbest takdirine bırakılmıştır.
Kısaca mükelleflere, bu hesaplamada en yüksek ücreti hesaplama dışı bırakma
hakkı tanınmıştır.
Bu koşullara
göre bir işverenden alınan ücretin yıllık 650.000 Lirayı aşması veya birden
fazla işverenden ücret geliri elde edilen hallerde, birden sonraki işverenden
alınan brüt ücretlerin toplamının 53.000 lirayı aşması durumunda (birinci
işverenden alınan da dahil olmak üzere) ücret gelirlerinin tamamı yıllık
beyanname ile beyan edilecektir.
¦
Yukarıdaki koşullara göre yıllık beyanname verme koşulları gerçekleşmemiş olsa
dahi bütün ücret gelirlerinin brüt toplamının 650.000 lirayı geçtiği hallerde,
yine bütün ücret gelirlerini kapsayacak şekilde yıllık beyanname verilmesi
gerekmektedir.
Bu açıklamalarımıza göre bir anonim
şirketin 620.000 Lira yıllık brüt ücret alan Genel Müdürünün, bir başka
şirketten de 40.000 lira brüt huzur hakkı alması durumunda, ikinci duruma göre
yıllık beyanname vermesi gerekmemekle birlikte toplam brüt ücret gelirinin
650.000 Lirayı aşması nedeniyle üçüncü duruma göre yıllık beyanname vermesi
gerekecektir.
Stopaja tabi
tutulmamış ücret gelirlerinin ise (Gelir Vergisi Kanununun 64 üncü maddesinde
yer alan diğer ücretler ile vergiden istisna olanlar hariç), tutarı ne olursa
olsun yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir.
Burada dikkat edilmesi gereken
husus, yıl içerisinde ücret alınan işveren sayısıdır. Birden fazla işverenden
ücret almış olmak ibaresi, aynı anda birden fazla işverenden ücret almayı
kapsadığı gibi, yıl içerisinde birden fazla işverenden ücret almayı da
kapsamaktadır. Önemli olan takvim yılı içerisinde kaç işverenden ücret
alındığıdır. Örneğin Nisan sonunda bir işyerinden ayrılan, Temmuz’da yeni iş
bularak orada işe başlayan bir ücretli de, yıl içerisinde birden fazla
işverenden ücret aldığından, yukarıdaki kurallara tabi olacaktır.
Birden fazla işverenden ücret
geliri elde etme durumu, özellikle grup şirketlerde veya holding
yapılanmalarında karşımıza çıkan iştirak ilişkilerinde, bir şirkette görev
yapan bir kişinin, iştirak konumundaki şirketlerde de yönetim kurulu
üyeliklerini üstlenmesi ve bu ek görevleri karşılığında ücret veya huzur hakkı
gibi gelir elde etmesi durumunda karşımıza çıkmaktadır.
Oysa bu gibi hallerde, birden
fazla ücreti ortadan kaldırmak için, kişinin çalıştığı şirketi diğer şirkette yönetim
kurulu üyesi yapmak, bu şekilde ücretin şirket tarafından tahsilini sağlamak ve
söz konusu kişiye çalıştığı şirketten aldığı ücretle birlikte tek bordro
üzerinden ödeme yapmak yoluna gitmek mümkündür. Birden fazla ücretin beyanname
kapsamına alınmasındaki amaç, ücret gelirlerine de artan oranlı tarifeyi
uygulamak olduğundan, önerdiğimiz yolla bu amaç gerçekleştirilmiş olacak ve her
hangi bir vergi ziyaına yol açılmamış olunacaktır.
Buna karşılık çalışılan şirketin
bir başka şirketle birleşmesi veya bir başka şirket tarafından devralındığı
hallerde ise, ücretlilere vergi oranı birleşme veya devir öncesi ödenen
ücretler de nazara alınarak uygulanacağından ve ayrıca tüzel kişi işverenin
tüzel kişiliği birleşilen veya devralan şirketin tüzel kişiliği içerisinde
varlığını sürdüreceğinden, bize göre birden fazla işveren olgusu ve ayrıca
vergi ziyaı oluşmayacaktır.
Birden fazla işverenden ücret alıp
da beyanname vermek durumunda olanlar, Gelir Vergisi Kanununun 89. maddesinde
yazılı indirimleri yapma olanağına kavuşmaktadırlar. Örneğin böyle bir durumda beyanname veren
ücretli kendisine eşine ve çocuğuna ait eğitim ve sağlık giderlerini veya
bağışlarını yahut özel şahsi sigorta primlerini gelirinden indirerek vergi
öderken, tek işverenden ücret alanlar bu olanağa sahip değildirler. Bu da özünde
aynı gelir unsuru içinde eşitsizliğe yol açmaktadır. Ancak bu eşitsizliğin
giderilebilmesi, ücretle ilgili Kanun hükümlerinin gözden geçirilmesi ile
mümkündür.