KENTSEL DÖNÜSÜM HUKUKU
Dr. A. Bumin
DOGRUSÖZ
Dünya
Gazetesi /21.5.2019
Ülkemizin deprem üreten faylar üzerinde olmasi
ve özellikle de Istanbul’un büyük bir deprem tehdidi altinda bulunmasina
karsilik yapilarin büyük bölümünün depreme dayanikliliginin zayifligi
karsisinda, binalarin yenilenmesi ve depreme dayanikli hale getirilmesi için
yogun çaba sarfedildigi görülmektedir. Bu amaca yönelik olarak pek çok yasada
degisiklikler yapilmis, tesvik düzenlemeleri getirilmistir. Bütün bu çabalarda
toplu olarak “kentsel dönüsüm” diye adlandirilmistir. Gerçi deprem tehdidi
olmasa da yollarin çökmesi, istinat duvari çökmesi, apartmanlarin göçmesi,
mahallelerin çökmesi vb haberleri giderek daha sik duyulur hale gelmistir.
Bunlar dahi konunun önemini daha da arttirmaktadir.
Bütün bunlarin sorumlusu kamu organlarinin,
denetim birimlerinin sorumlulugunun bu arada hiç gündeme gelmemesi, bütün bu
yapilarin nasil olustugu ve denetlemekle görevli birimlerin o sirada neyle
mesgul oldugunun açiklanmamasi da ayri bir hayret konusudur.
Buradaki “kentsel dönüsüm” isimlendirmesi bence
yanlistir. Çünkü dönüsen kent degildir. Aslinda ihtiyaç olan yeni bir imar
düzenlemesi ile kentin çagdas bir yapiya dönüstürülmesi olmakla birlikte
yapilan “binasal dönüsüm”dür. Binalar yikilmakta, yerine saglamlari
yapilmaktadir. Yol aynidir, sokak aynidir, yesillik yine yoktur. Beton
yiginlari arasindaki yasam sürmektedir. Bu gün pek çok sokak itfaiye ve
ambulans hizmeti için girilemez niteliktedir. Bu nedenle ben yapilanlara
“yapisal dönüsüm” diyemedigim (zira bunun çok farkli bir içerige sahip olmasi
gererekir) için “binasal dönüsüm” diyorum. Ancak kamuoyu bu dönüsümü pek çok
konuda oldugu gibi içerigini tartismadan kentsel dönüsüm diye benimsedi. Ben de
zorunlu olarak bu kavrami kullaniyorum.
Binalarin dönüsümü, bir
mimarlik-mühendislik ameliyesinin sonucu gerçeklesecek olmakla birlikte, özünde
pek çok hukuk dalini yakindiran ilgilendirmekte ve pek çok hukuk uyusmazligina
da kaynak olusturabilecek niteliktedir.
Kentsel dönüsüm kavrami, hukuk düzenimize tam
anlamiyla 6306 sayili Afet Riski Altindaki Alanlarin Dönüstürülmesi Hakkinda
Kanunun Resmi Gazetede yayinlanmasi ile girdi. Kentsel dönüsümün hukuki alt
yapisinin sadece bu Kanundan ibaret olmamasi, konunun idare hukuku, imar
hukuku, medeni hukuk, kat mülkiyeti hukuku gibi pek çok alani ilgilendirmesi ve
bütün bu alanlarda konuya iliskin düzenlemelerin bulunmasi sonucunda da konuyu
bir bütünlük içerisinde kavramaya çalisan “kentsel dönüsüm hukuku” dogdu.
Pek çok hukuk dalinda bu alanda
uygulanabilirlige sahip düzenlemelerin bulunmasi, uyusmazliklarda uygulanacak
düzenlemenin belirlenmesini ve uyusmazliklarin çözümünü de güçlestirdi. 6306
sayili kanunda bu konuda 7153 sayili Kanunla önemli degisiklikler yapildiysa da
sorunlarin tam olarak çözüldügü söylenemez.
Içerisinde hem kamu hukuku hem de
özel hukuk barindiran bu karmasik alanda yayinlanmis ciddi bir çalisma elime
geçince ben de hemen duyurayim istedim. Muhammet Sönmez tarafindan kaleme
alinmis “Kentsel Dönüsüm Hukuku” adli çalismada konu hem hukuki hem de mali
boyutlari ile ele alinmakta.
Bas bölümden olusan kitapta kentsel
dönüsümle ilgili temel kavramlar tanitildiktan, kentsel dönüsüm ile ilgili
mevzuat belirlemesi yapildiktan sonra 6306 sayili Kanunun uygulama alanlari
irdelenmektedir. Rezerv yapi alanlari, riskli alanlar ve belirlenmesi, riskli
yapi kavrami ve riskli yapilarin belirlenmesi usulü, itiraz yollari, tahliye ve
yikim süreci, mülkiyet dönüsümü, bu konuda karar alma süreçleri, tasinmazdaki
paylarin bu süreç içerisinde satisi incelenmekte. Kitapta Çevre ve Sehircilik
Bakanliginin bu konudaki planlama, kamulastirma ve acele kamulastirma yetkileri
ve itiraz ve dava yollari da ayri bir bölüm olarak incelenmis. Nihayet son
bölümde konu finansal açidan degerlendirilerek kira yardimi, kira destegi kredi
faiz destegi, diger destekler, konuya iliskin muafiyet ve harçlar ele alinmis.
Kitabi bence uygulamacilar açisindan
degerli kilacak olan, konulara teorik açinin yani sira uygulama sorunlari
açisindan da yaklasilmis, çözüm önerileri olusturulmus ve en önemlisi konuya
iliskin pek çok içtihada da kitapta yer verilmis olunmasi. Konuya iliskin idari
anlayisin yani sira yargi anlayisini ifade eden Danistay ve Yargitay
Kararlarina da kitapta yer verilmis olunmasi, konulara bütünsellikle yaklasmayi
saglamis.
Kentsel dönüsüm konusu ile ilgilenen
hukukçu ve mali müsavirler için önemli bir kaynak olabilecek bu eseri edinmek
isteyenler yayinci kurulu olan Seçkin Yayinevine (Tlf : 0312.4353030 – 0212.2343477)
müracaat edebilirler.