Gelir Vergisi Yazıları - 4
EĞİTİM
VE SAĞLIK HARCAMALARI VE YILLIK BEYAN
Dr.
A. Bumin DOĞRUSÖZ
Dünya Gazetesi / 19.3.2020
İçinde bulunduğumuz pandemik virüs salgını ve
yarattığı olumsuz ekonomik ortam dolayısıyla gelir vergisi beyan süresi uzadı.
Ancak elbette ki bu durum yeniden güzel günlere kavuşamayacağımız ve
beyannameleri hiç vermeyeceğimiz anlamına gelmiyor. Gelir vergisi beyannamesini
elbet vereceğimiz inancı ile bu ayki yazılarımda söz konusu beyannameye yönelik
hatırlatmalara devam edeceğim.
Gelir Vergisi Kanununun 89. maddesinde
mükelleflere bazı harcamalarını beyanname üzerinden düşme hakkı sağlanmıştır. Bu
listedeki harcamalardan beyannamelerde en sık görülen eğitim ve sağlık
harcamaları indirimidir. Bu sebeple bu yazımda gelir vergisi beyannamesinde
indirilebilecek eğitim ve sağlık harcamalarını irdeleyeceğim. Bu konuyu ele
almamın bir diğer sebebi de özellikle ücretlilerde beyanname yükümlülüğünün
7194 sayılı Kanunla genişletilmiş (Bu konuyu ileride tekrar ele alacağım)
olmasıdır. Bu nedenle yıllık beyanname verecek mükelleflerin, söz konusu
harcamalara ilişkin belgelerini yıl başından itibaren toplayarak saklamaları
gereğidir.
Gelir
Vergisi Kanununun 89/2 maddesine göre; gelir vergisi beyannamesi verenler, beyan
ettikleri gelirin %10'unu aşmamak şartıyla, Türkiye'de yaptıkları ve tevsik
ettikleri, kendilerine, eşlerine ve küçük çocuklarına ait eğitim ve sağlık
giderlerini, beyan ettikleri gelirlerinden indirme hakkına sahiptirler. Eğitim
ve sağlık giderleri indiriminin kapsamı, şartları, kanıtlama şekli ve diğer
yönleri halen 20 no.lu Gelir Vergisi Sirkülerine ve bu Sirkülerin atıf yaptığı
255 no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği'nin 4 no.lu bölümüne ve özelgelere göre
yürütülmektedir.
Bu
indirim hakkından, gelirlerini yıllık beyanname ile beyan eden mükellefler
yararlanabilmektedirler. Bu nedenle ticarî, ziraî ve meslekî kazanç sahipleri
yanında, menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ve hatta değer artışı
kazançları ile arızî kazançları ve ücretleri dolayısıyla yıllık gelir vergisi beyannamesi veren mükelleflerin de bu uygulamadan
yararlanması mümkündür.
Kanunda sadece “eğitim” ve “sağlık”
harcamalarının indirim konusu yapılabileceği vurgulanmıştır. Eğitim
harcamalarına örnek olarak, öğrenciler için, eğitim amacı ile eğitim ve öğretim
kurumlarına, ana okulu, kreş ve dershanelere yapılan ödemeler; sürücü ve müzik
kurslarına ödenenler dâhil, eğitim amaçlı tüm kurs ücretleri; okul servislerine
ve öğrenci yurtlarına ödenen ücretler; eğitim CD'leri, kitap ve kırtasiye
bedelleri ile eğitim araç ve gereçleri için yapılan harcamalar sayılabilir.
Buna karşılık spor kurslarının ücretleri; üniversite ve okullara giriş
hazırlığına yönelik dergiler ile mesleki dergiler hariç gazete ve dergi bedelleri;
müzik âletleri, bilgisayar, eğitim amaçlı olmayan CD ve disket bedelleri;
tiyatro, konser ve sinema giriş ücretleri, yabancı ülkelerdeki eğitim
kurumlarına yapılan ödemeler, okul aile birliği ve okul koruma derneklerine
yapılan bağışlar ve Türkiye'de vergi mükellefi olmayan okullara ödenen eğitim
ücretleri ile Devlet okullarına ödenen harçlar kapsama girmemektedir.
Bu uygulamada dikkate alınabilecek
sağlık harcamalarına örnek olarak da teşhis ve tedavi amacı ile yapılan her
türlü muayene, tahlil, röntgen, ultrason, tomografi, emar, check-up, ameliyat,
fizik tedavi ve diş tedavisi ücretleri ile özel hastane ücretleri her çeşit
protez, sağlık malzemesi ve tekerlekli sandalye giderleri ile numaralı gözlük
ve lens giderleri; doktor raporuyla alınan cilt sağlığına ilişkin harcamalar
sayılabilir.
Beyannamedeki
kazançtan indirilebilecek olan bu giderlerin, mükellefe, eşine ve küçük çocuklarına
ait olması gerekmektedir. Eşlerden her ikisinin de gelir vergisi beyannamesi
vermesi durumunda, eşlerden her biri beyan ettikleri gelirin %10'u ile sınırlı
şekilde eğitim ve sağlık harcamalarını indirebilirler. Ancak aynı harcamanın
her iki eşin beyanında da mükerrer olarak dikkate alınmaması gerekir. “Küçük
çocuk” tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan
(nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş
torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya tahsilde olup
25 yaşını doldurmamış çocukları ifade etmektedir.
Bu
harcamaların beyannamede indirim konusu yapılabilmesi için Türkiye'de yapılması
şarttır. Bu nedenle Türkiye gümrük bölgesi dışı sayılan yerlerde yapılan harcamalar
kapsam dışındadır. Aynı şekilde Kıbrıs'ta yapılan harcamalar da kapsama girmez.
Bedeli bankalar aracılığı ile transfer edilmek suretiyle dışarıdan posta ile
veya başka şekilde getirtilen ilâç ve kitaplara ilişkin giderlerin de
indirimden yararlanması mümkün değildir. Ancak bu malların Türkiye’ye bir
ithalatçı tarafından getirtilmesi ve ondan satın alınması halinde, bu
uygulanamadan yararlanmak mümkündür.
Öte
yandan bu harcamaların fatura, serbest meslek makbuzu, parakende satış fişi,
yazar kasa fişi gibi bir belge ile kanıtlanması gerekmektedir. Ancak bu
belgelerin beyannameye eklenmesi gerekmemekle birlikte elektronik beyannamede
bu harcama belgelerinin listelenmesi talep edilmektedir. Öte yandan söz konusu
belgelerin zamanaşımı süresince ibrazı istenildiğinde ibraz edilmek üzere
saklanması gerekmektedir.