Gelir Vergisi Yazilari – 6 :
EGITIM
VE SAGLIK HARCAMALARI INDIRIMI
Dr. A. Bumin DOGRUSÖZ
Dünya Gazetesi 21.3.2019
Gelir Vergisi Kanununun
89. maddesinde mükelleflere bazi harcamalarini beyanname üzerinden düsme hakki
saglanmistir. Bu harcamalarin listesini geçen yazimda aktarmis, ancak
beyannamelerde en sik görülen egitim ve saglik harcamalari indirimini ayrica
irdeleyecegimden söz etmistim. Bu sebeple bu yazimda gelir vergisi
beyannamesinde indirilebilecek egitim ve saglik harcamalarini irdeleyecegim.
Gelir
Vergisi Kanununun 89/2 maddesine göre; gelir vergisi beyannamesi verenler, beyan
ettikleri gelirin %10'unu asmamak sartiyla, Türkiye'de yaptiklari ve tevsik
ettikleri, kendilerine, eslerine ve küçük çocuklarina ait egitim ve saglik giderlerini,
beyan ettikleri gelirlerinden indirme hakkina sahiptirler. Egitim ve saglik
giderleri indiriminin kapsami, sartlari, kanitlama sekli ve diger yönleri halen
20 no.lu Gelir Vergisi Sirkülerine ve bu Sirkülerin atif yaptigi 255 no.lu
Gelir Vergisi Genel Tebligi'nin 4 no.lu bölümüne ve özelgelere göre
yürütülmektedir.
Bu
indirim hakkindan, gelirlerini yillik beyanname ile beyan eden mükellefler
yararlanabilmektedirler. Bu nedenle ticarî, ziraî ve meslekî kazanç sahipleri
yaninda, menkul ve gayrimenkul sermaye iratlari ve hatta deger artisi
kazançlari ile arizî kazançlari ve ücretleri dolayisiyla yillik gelir vergisi beyannamesi veren mükelleflerin de bu uygulamadan
yararlanmasi mümkündür.
Buna
karsilik bu uygulamadan vergiye tabi gelir elde eden, ancak geliri istisna
siniri içinde kalanlar veya gelirleri stopaj yoluyla vergilendirilen ve
beyanname verme hakki bulunmayanlar yararlanamazlar. Örnegin tek isverenden
ücret geliri elde eden veya gelirleri mevduat faizi ve/veya repo faizlerinden
olusanlar, kira gelirleri istisna siniri içinde kalanlar bu indirim hakkindan
mahrumdurlar. Bu hususun mükellefler
arasinda bir esitsizlik ve adaletsizlik yarattigi ise açiktir.
Kanunda sadece “egitim” ve “saglik”
harcamalarinin indirim konusu yapilabilecegi vurgulanmistir. Egitim
harcamalarina örnek olarak, ögrenciler için, egitim amaci ile egitim ve ögretim
kurumlarina, ana okulu, kres ve dershanelere yapilan ödemeler; sürücü ve müzik
kurslarina ödenenler dâhil, egitim amaçli tüm kurs ücretleri; okul servislerine
ve ögrenci yurtlarina ödenen ücretler; egitim CD'leri, kitap ve kirtasiye
bedelleri ile egitim araç ve gereçleri için yapilan harcamalar sayilabilir.
Buna karsilik spor kurslarinin ücretleri; üniversite ve okullara giris
hazirligina yönelik dergiler ile mesleki dergiler hariç gazete ve dergi
bedelleri; müzik âletleri, bilgisayar, egitim amaçli olmayan CD ve disket
bedelleri; tiyatro, konser ve sinema giris ücretleri, yabanci ülkelerdeki
egitim kurumlarina yapilan ödemeler, okul aile birligi ve okul koruma
derneklerine yapilan bagislar ve Türkiye'de vergi mükellefi olmayan okullara
ödenen egitim ücretleri ile Devlet okullarina ödenen harçlar kapsama
girmemektedir.
Bu uygulamada dikkate alinabilecek
saglik harcamalarina örnek olarak da teshis ve tedavi amaci ile yapilan her
türlü muayene, tahlil, röntgen, ultrason, tomografi, emar, check-up, ameliyat,
fizik tedavi ve dis tedavisi ücretleri ile özel hastane ücretleri her çesit
protez, saglik malzemesi ve tekerlekli sandalye giderleri ile numarali gözlük
ve lens giderleri; doktor raporuyla alinan cilt sagligina iliskin harcamalar
sayilabilir.
Beyannamedeki kazançtan
indirilebilecek olan bu giderlerin, mükellefe, esine ve küçük çocuklarina ait
olmasi gerekmektedir. Ese ait egitim ve saglik harcamalari açisindan esin
çalisiyor olup olmamasinin ve gelir durumunun önemi yoktur. Eslerden her
ikisinin de gelir vergisi beyannamesi vermesi durumunda, eslerden her biri
beyan ettikleri gelirin %10'u ile sinirli sekilde egitim ve saglik
harcamalarini indirebilirler. Ancak ayni harcamanin her iki esin beyaninda da mükerrer
olarak dikkate alinmamasi gerekir. “Küçük çocuk” tabiri, mükellefle birlikte
oturan veya mükellef tarafindan bakilan (nafaka verilenler, evlat edinilenler
ile ana veya babasini kaybetmis torunlardan mükellefle birlikte oturanlar
dâhil) 18 yasini veya tahsilde olup 25 yasini doldurmamis çocuklari ifade
etmektedir.
Bu
harcamalarin beyannamede indirim konusu yapilabilmesi için Türkiye'de yapilmasi
sarttir. Bu nedenle Türkiye gümrük bölgesi disi sayilan yerlerde, örnegin
gümrüksüz satis magazalarinda (Free-shop) yapilan harcamalar kapsam disindadir.
Ayni sekilde Kibris'ta yapilan harcamalar da kapsama girmez. Bedeli bankalar
araciligi ile transfer edilmek suretiyle disaridan posta ile veya baska sekilde
getirtilen ilâç ve kitaplara iliskin giderlerin de indirimden yararlanmasi
mümkün degildir. Ancak bu mallarin Türkiye’ye bir ithalatçi tarafindan
getirtilmesi ve ondan satin alinmasi halinde, bu uygulanamadan yararlanmak
mümkündür.
Öte
yandan bu harcamalarin fatura, serbest meslek makbuzu, parakende satis fisi,
yazar kasa fisi gibi bir belge ile kanitlanmasi gerekmektedir. Ancak bu
belgelerin beyannameye eklenmesi gerekmemekte, sadece zamanasimi süresince
ibrazi istenildiginde ibraz edilmek üzere saklanmasi gerekmektedir.
Bu
madde kapsaminda söz konusu harcamalar için yapilacak indirim miktari ise,
beyan edilen gelirin % 10’u ile sinirlandirilmistir.