SERBEST MESLEK DEFTERI IS YERINDE OLMALI
MI?
Dr. A. Bumin DOGRUSÖZ
Dünya Gazetesi/ 15.8.2017
Vergi Usul Kanunun 353. maddesinin 4
numarali bendinde, “Günlük kasa defteri,
günlük perakende satis ve hasilat defteri, serbest meslek kazanç defteri ile
Maliye Bakanliginca tutulma ve günü gününe kayit edilme mecburiyeti getirilen
defterlerin; is yerinde bulundurulmamasi, bu defterlere yazilmasi gereken
islemlerin günü gününe deftere kayit edilememesi veya yoklama ve incelemeye
yetkili olanlara istendiginde ibraz edilmemesi” hallerinde her tespit için
özel usulsüzlük cezasi kesilmesi öngörülmüstür. Ancak bu bent, 4108 sayili
Kanunun 8. maddesi ile 2.6.1995 tarihinden geçerli olmak üzere degistirilmis ve
bentteki “serbest meslek kazanç defteri” ibaresi
metinden çikartilmistir.
Bu tarihten sonra bu bende göre ceza
uygulamasi ancak,
-
Günlük
kasa defterinin,
-
Günlük
perakende satis ve hasilat defterinin,
-
Maliye
Bakanliginca tutulma ve günü gününe kayit edilme mecburiyeti getirilen
defterlerin,
günü gününe
tutulmamasi veya istendiginde ibraz edilmemesi halinde kesilebilir hale
gelmistir.
CEZA
UYGULAMASININ KOSULLARI
Bu defterlerden ilk ikisi, bir baska
deyisle günlük kasa defteri ile günlük perakende satis ve hasilat defteri
kaldirildigindan, bu defterlerle ilgili olarak bu cezanin uygulanma olanagi
yoktur. Olmayan defteri bulundurmama suçunun cezasi nasil oluyor derseniz, bu
soruyu bana degil, yillardir özenle bu düzenlemeyi kaldirmayi yasa tasarilarina
koymayanlara sormaniz gerekir?
Üçüncü öngörülen durum olarak, günü
gününe kayit zorunlulugunun ve/veya ibraz etme yükümlülügünün ihlali nedeni ile
cezanin tatbik edilebilmesi için, aradaki baglacin “ve” seklinde belirlenmis
olmasi dolayisiyla, hem defterin tutulma zorunlulugunun Maliye Bakanliginca getirilmis
olmasi ve hem de günü gününe kayit edilme mecburiyetinin öngörüldügü bir defterin
söz konusu olmasi gerekmektedir. Burada düzenlenen suçun olusabilmesi söz
konusu iki sartin birlikte tahakkuku kosuluna baglanmistir.
Serbest meslek kazanç defteri ise,
gerek tutulma zorunlulugu, gerek günü gününe kayit zorunlulugu açisindan,
Maliye Bakanliginca ihdas olunan bir defter degildir ve bu zorunluluklar
dogrudan yasadan kaynaklanmaktadir.
Yasal düzenleme bu sekilde olmakla
birlikte, bu güne kadar, yoklamalarda serbest meslek kazanç defterini ibraz
etmeyen pek çok serbest meslek erbabina ceza kesildigi görülmektedir. Doktrinde
de, maalesef bazi yazarlar, 4108 sayili Kanunla yapilan degisiklik sonucu
olusan metin açik olmasina ragmen, ya bu konuda tereddüt olustugunu yazmakta,
ya da Maliye Bakanliginca tutulma zorunlulugu getirilen ve günü gününe
tutulmasi zorunlu defter için öngörülen cezanin, yasa geregi tutulmasi zorunlu
defterler için de evveliyetle uygulanacagini yazarak, konuyu karmasik hale
getirmislerdir. Oysa lafzin açik oldugu yerde, yorum yapilamayacagi gibi, yorum
yoluyla ceza da ihdas edilemez.
Nitekim Gelir Idaresi Baskanligi, Samsun
Vergi Dairesi Baskanligina göndermis oldugu 17.03.2006 tarihi ve
B.07.1.GIB.0.30/3025-353-746/018894 sayili yazisinda da, idari görüsünü
yukaridaki görüslerimiz paralelinde açiklamistir. Bu yazida özetle söyle
denilmektedir:
“is
yerinde bulundurulmamasi ve günü gününe kayit edilmemesi halinde özel
usulsüzlük cezasi kesilecek defterler, Maliye Bakanliginca kendisine verilen
yetkiye dayanilarak ihdas edilip tutulma ve günü gününe kayit edilme
zorunlulugu getirilenlerdir. Ancak Serbest Meslek Kazanç Defteri, kayitlarin
günü gününe yapilmasi zorunlu olan bir defter olmakla birilikte Maliye
Bakanliginin yetkisine dayanilarak ihdas edilmis bir defter degildir.
Serbest Meslek Kazanç Defterini isyerinde bulundurma
zorunlulugu bulunmamaktadir. Ancak, mükelleflere Serbest Meslek Kazanç
Defterinin ibrazi için münasip bir mühlet verilecek ve bu süre içerisinde ibraz
görevini yerine getirmeyen mükellefler adina mükerrer 355’nci madde uyarinca
özel usulsüzlük cezasi kesilecektir. Ayrica Serbest Meslek Kazanç Defterinin
günü gününe tutulmadiginin, kayit nizamina uyulmadiginin tespiti halinde ayni
kanunun 352’nci maddesinin birinci derece usulsüzlük ilgili 6 numarali bendi
uyarica birinci derece usulsüzlük cezasi kesilmesi gerekmektedir.”
Istanbul
Vergi Dairesi Baskanliginin 14.8.2014 tarih ve 2066 sayili yazisinda da ayni
görüs savunularak, görüse istikrar kazandirilmistir.
Gerek yasa maddesi gerek mali
idarenin görüsü bu sekilde açik ve net iken, uygulamada bu konuda netligin
saglanamamasini ve dogan tereddütleri anlamak mümkün degil.