VERASET VERGİSİNİN 2022 İSTİSNALARI VE TARİFE

Dr. A. Bumin Doğrusöz

Dünya Gazetesi / 4.1.2022

Servet transferinden alınan Veraset ve İntikal Vergisi, Türkiye Cumhuriyeti'nde ilk defa 12.4.1926'da yayınlanarak yürürlüğe giren "Veraset ve İntikal Vergisi Hakkında Kanun" ile Türk vergi sistemi içindeki yerini almıştır. 15.6.1959'da yayınlanarak yürürlüğe giren 7338 sayılı "Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu" ile de yerini sağlamlamıştır.

Bu verginin bütçe gelirleri içerisindeki yeri fazla değildir. Ancak buna rağmen servet intikallerinin vergilendirilmesinin sebebi, servetin ayrı bir mali gücü temsil etmesidir. Anayasamızın 73/1. maddesinde yer alan "Herkes kamu giderlerini karşılamak üzere mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür" hükmü ile benimsenmiş olan mali güç ilkesi, gerek veraset yoluyla gerekse bağış gibi karşılıksız intikaller sonucu servet edinen kişilerin, mali güçlerinde bir artış olduğu düşüncesi ile vergilendirilmesini gerektirmektedir. Bu noktada "Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı maliye politikasının sosyal amacıdır" şeklindeki, söz konusu maddenin 2. fıkrası hükmünün de servet intikallerinin vergilendirilmesi gerektiğine işaret ettiği söylenebilir.  Doktrinde servet intikallerinin vergilendirilmesindeki bir diğer amacın, gelir ve servet dağılımındaki dengeyi sağlamak olduğunu savunan görüşler de mevcuttur.

7338 sayılı Kanunun 4/2. maddesinde, “(b), (d) ve (e) bentlerine göre her bir takvim yılında uygulanacak istisna hadleri, önceki yılda uygulanan istisna hadlerine bu yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artış yapılmak suretiyle tespit olunur” hükmüne, Kanununun 16/3. maddesinde ise "Vergi tarifesinin matrah dilim tutarları, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanır” hükmüne yer verilmiştir. Bu düzenlemeler ile veraset ve intikal vergisinde uygulanan gerek istisnaların gerekse tarifenin, her yıl enflasyona karşı korunması sağlanmıştır.

Biz de bu yazımızda yukarıda aktardığımız düzenlemeler soncunda 2022 yılında uygulanacak istisna tutarları ile 2022 vergi tarifesini aktarmak istiyoruz. Yeniden değerleme uygulaması sonucu, 2022 yılında uygulanacak tutara bağlı istisnalar aşağıdaki şekilde oluşmuştur. 

- Evlatlıklar dâhil, füruğ ve eşten her birine isabet eden miras hisselerinde 455.635,- TL (2021’de bu tutar 334.534,- TL idi), füruğ bulunmaması halinde eşe isabet eden miras hissesinde 911.830,- TL (2021’de bu tutar 669.479,- TL idi) kısmı 2022 yılında vergiden istisna olacaktır.

- İvazsız suretle meydana gelen intikallerin ise 2022 yılında 10.491,- TL (2021 yılında 7.703,- TL idi) kısmı vergiden istisna olacaktır.

- Para ve mal üzerine düzenlenen yarışma ve çekilişler ile  5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanunda tanımlanan şans oyunlarında kazanılan ikramiyelerde ise istisna tutarı da 10.491,- TL (2021 yılında 7.703,- TL idi) olarak uygulanacaktır.

Veraset Ve İntikal vergisinin 2022 tarifesi ise aşağıdaki şekildedir.

          Veraset dolayısıyla mirasçılar tarafından verilmesi gereken beyannameler için süreler değişmemiştir. Onları da aşağıda aktaralım. Veraset yoluyla gerçekleşen intikallerde:

a) Ölüm Türkiye'de gerçekleşmiş ise mükelleflerin Türkiye'de bulunmaları halinde ölüm tarihini izleyen dört ay içinde, mükelleflerin yabancı bir ülkede bulunmaları halinde ölüm tarihini izleyen altı ay içinde;

b) Ölüm yabancı bir memlekette gerçekleşmiş ise mükelleflerin Türkiye'de bulunmaları halinde ölüm tarihini izleyen altı ay içinde, mükelleflerin miras bırakanın bulunduğu ülkede oldukları takdirde ölüm tarihini izleyen dört ay içinde, mükelleflerin miras bırakanın bulunduğu yerin dışında başka bir yabancı ülkede oldukları takdirde de ölüm tarihini izleyen sekiz ay içinde;

c) Gaiplik halinde, gaiplik kararının ölüm siciline kaydolunduğu tarihi izleyen bir ay içinde;

d) Bağış ve diğer suretle gerçekleşen intikallerde malların hukuken iktisap edildiği tarihi izleyen bir ay içinde;

beyannamenin verilmesi gerekmektedir. Veraset vergisinin süreksiz mükellefiyet oluşturması sebebiyle söz konusu beyanname kağıt ortamında da verilebilmektedir.

          Yukarıda aktardığımız istisna tutarları ile tarife, vefat veya bağış yoluyla 2022 yılında gerçekleşen intikaller için uygulama alanı bulacaktır. İntikal 2021 yılında gerçekleşmekle birlikte beyanname verme süresi 2022’ye sarkan vergiyi doğuran olaylara, 2021 için geçerli istisna tutarları ve tarife uygulanacaktır. Çünkü uygulanacak istisna tutarları ve vergi tarifesi, beyannamenin verildiği tarihe göre değil, vergiyi doğuran olayın gerçekleştiği tarihe göre belirlenmektedir.