VERGI YARGISI AÇISINDAN 2019 YILININ ADLI TATILI

Dr. A. Bumin DOGRUSÖZ

Dünya Gazetesi 18.6.2019

            Hemen hemen bütün yargi mercileri yilin belli döneminde çalismalarina ara verirler. Bu dönem “adli tatil” olarak adlandirilmaktadir. Adli tatil dönemi 2005 yilina kadar, 20 Temmuzda baslamakta, 5 Eylül günü mesai saati bitiminde sona ermekteydi. Ancak adli tatil süresi, Idari Yargilama Usulü Kanununun (IYUK) 61. maddesinde 5229 sayili Kanunla yapilan degisiklikle önce Agustos ayinin birinci günü baslayarak ve Eylül ayinin besinci gününe kadar sürecek sekilde düzenlendi. Daha sonra 650 sayili KHK ile adli tatil 20 Temmuz ilâ 31 Agustos olarak belirlendi. Ancak söz konusu KHK’nin Anayasa Mahkemesince iptal edilmesi üzerine madde 6494 sayili Kanunla tekrar düzenlenerek adli tatil 20 Temmuz ilâ 31 Agustos tarihleri (bu günler de dahil) olarak belirlendi.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu (md. 102), Ceza Muhakemesi Kanununu (md. 331), Danistay Kanunu (md. 86), Sayistay Kanunu (md. 101), Anayasa Mahkemesinin Kurulus Kanunu, Askeri Yargitay Kanunu, Askeri Yüksek Idare Mahkemesi Kanunu (md 85), Uyusmazlik Mahkemesi Kanunu (md. 5), gibi Kanunlarda da paralel düzenlemeler yapilarak, adli tatilin süresi konusunda yargi kollari arasinda birlik saglanmistir.

Görüldügü gibi adli tatil süresi 2005 yilindan itibaren önce baslangiçtan 11 gün, sondan da bir gün olmak üzere 12 gün kisaltilmis, daha sonra da bastan 11 gün uzatilmakla birlikte sondan dört gün daha kisaltilmistir. Kisacasi adli tatil halen 20 Temmuz – 31 Agustos arasi, 42 gündür. Ancak bu yil adli yil baslangici olan 1 Eylül Pazar gününe isabet ettiginden adli tatil 1 Eylül günü sona erecek ve adli yil 2 Eylül Pazartesi günü baslayacaktir.

Adli tatilin en önemli etkisi, süreleredir. Biz bu konuyu, vergi yargisi baglaminda ele alacagiz.

IYUK’un 8/3. maddesine göre, “Bu Kanunda yazili sürelerin bitmesi çalismaya ara verme zamanina rastlarsa bu süreler, ara vermenin sona erdigi günü izleyen tarihten itibaren 7 gün uzamis sayilir.”

Bu hükmün kapsamina, IYUK’da yazili bütün süreler, dava açma süreleri (bu Kanunla belirlenmis dava açma süreleri), idarenin veya davacilarin cevap süreleri, istinaf veya temyiz yoluna basvuru süreleri, -20.7.2016’den önce açilmis davalarla ilgili olarak - karar düzeltme süresi girmektedir.

Dolayisiyla 20 Haziran Persembe gününden itibaren 3 Agustos tarihine kadar teblig edilecek vergi ceza ihbarnamelerine karsi 7 Eylül ( bu gün cumartesiye isabet ettiginden 9 Eylül) mesai saati bitimine kadar dava açmak mümkün hale gelmektedir.

Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus, sürenin son gününün adli tatil içerisine rastlamasidir. Örnegin, 5 Temmuz günü teblig edilen vergi/ceza ihbarnamesine karsi 30 günlük dava açma süresinin son günü olan 4 Agustos, adli tatil içerisinde kaldigindan, süre 7 Eylül mesai saati bitimine (7 Eylül bu yil cumartesiye geldiginden 9 Eylül pazartesi mesai saati bitimine kadar) kadar uzayacaktir. Buna karsilik, 3 Agustos günü teblig edilen vergi/ceza ihbarnamesine karsi dava açma süresinin son günü 2 Eylül oldugundan ve bu tarih adli tatil içine rastlamadigindan, dava açma süresi uzamayacak ve 2 Eylül Pazartesi günü sona erecektir.

Burada hemen belirtelim, dava açmak veya yukarida siraladigimiz diger adli basvurulari yapmak isteyenlerin, adli tatilin bitmesini beklemelerine gerek yoktur. Adli tatil içerisinde de, dava açilabilir veya diger dilekçeler verilebilir.

IYUK’un 8/3. maddesinin adli tatil dolayisiyla uzayacagini belirttigi süreler, IYUK’da yazili sürelerdir. Diger Kanunlarda yazili süreler konusunda, mevzuatimizda netlik yoktur. Örnegin ödeme emrine karsi açilacak davalarla ilgili süre, IYUK’da degil, Amme Alacaklarinin Tahsil Usulü Hakkinda Kanunda (15 gün) yer almistir. Bu sürelerin sonunun adli tatile rastlamasi halinde, bu sürenin de uzayip uzamayacagi tartismalidir. Bu konudaki içtihatlar da çeliskilidir. Bu nedenle, sürelerin IYUK disinda diger Kanunlarda yazili oldugu hallerde, ilgili Kanundaki süreye itibar etmekte yarar vardir.

Zaman zaman yanilgilara ve hak kayiplarina yol açan bu belirsizligin, giderilmesi, bütün dava açma sürelerinin adli tatilden etkileneceginin kanunda açiklikla belirtilmesi zorunludur. Önerimiz,  Kanunun 8/3. maddesinde yer alan “Bu Kanunda yazili sürelerin” ibaresinden sonraya “ve diger Kanunlarda idare veya vergi mahkemelerinde dava açma süresi olarak belirlenmis sürelerin” ibaresinin eklenmesidir. Böylece, sorun ve duraksamalar ortadan kalkar.  Bu öneriyi defalarca yapmamiza ragmen, duraksamalara yol açan bu düzenleme eksikligi giderilmemektedir.

Adli tatilde, adli yargida bütün mahkemeler tatil yapmaz. Örnegin, sulh hukuk mahkemeleri, is mahkemeleri, kadastro mahkemeleri, icra daireleri çalismalarina devam ettigi gibi, bazi davalara adli tatilde de devam edilir (örnegin basit yargilama usulüne tabi davalar gibi).

Idari yargida (idare ve vergi mahkemelerinde) ise Bölge Idare Mahkemesi Baskaninin önerisi ile Hakimler ve Savcilar Kurulunca, Bölge Idare Mahkemesi görev alani içerisinde çalismak üzere idare ve vergi mahkemesi baskan ve üyeleri arasindan seçilen üyelerle üç üyeli “nöbetçi mahkeme”ler olusturulmaktadir.

Bu sekilde olusan Nöbetçi Mahkemeler, sadece adli tatil süresince görev yaparlar ve yürütmenin durdurulmasi taleplerinin degerlendirilmesi, delillerin tespiti gibi islerle kanunun belli süreler içerisinde yapilmasini istedigi islerle ilgilenirler.

Benzeri uygulama Danistay için de söz konusudur. Danistay’da da bir baskan, dört üye ve bir yedek üyeden olusan nöbetçi daire olusturulmaktadir. Bu dairenin görevleri ise Danistay Kanununda, Cumhurbaskaninca verilecek ivedi isler ile Kanunlarin belli sürelerde yapilmasini istedigi isleri karara baglamak, yürütmeyi durdurma taleplerini incelemek, delil tespitine iliskin isleri yapmak, tutuklu memurlarin yargilanmalari talepleri hakkinda karar vermek seklinde belirlenmistir.

Benim konuya iliskin önerim ise, ileride bir süre tartismasi yasamamak, bir hak kaybina ugramamak için, adli tatili bos verip, dava açma, cevap verme, temyiz veya itiraz/istisnaf basvurusunda bulunma, karar düzeltmesi gibi islemleri sanki tatil yokmusçasina süresinde yapmanizdir.