Elektronik tebligatta geçerlilik sorunu
Dünya Gazetesi / 29.3.2016
Türk Dil Kurumu'nun Türkçe sözlügüne göre; teblig, bildirme, duyurma, haber
verme, tebellüg ise gönderileni almaktir. Tebligat ise, yine ayni sözlüge göre,
bildirimden haberdar etmek, bildirimi göndermektir.
Vergi Usul Kanunu'nda (VUK.) teblig kavraminin tanimi verilmemekle birlikte
kanunun 93. maddesinde teblig esaslari, “(…) hüküm ifade eden bilumum vesikalar
ve yazilar adresleri bilinen gerçek ve tüzel kisilere posta vasitasiyla, (…)
ilan yolu ile teblig edilir” seklinde belirtildikten sonra, posta yolu ile
teblige iliskin olarak 99. maddede teblig edilecek vesikanin postaya
verilmesinden söz edilmis, 102. maddede ise “teblig olunacak evraki muhtevi
zarfin posta idaresince muhataba verilecegi” hükme baglanmistir. Bu
düzenlemelerden anlasildigi kadar ile geçerli bir teblig isleminden söz
edilebilmesi için teblig edilecek evrakin muhatabin adresine teslimi
gerekmektedir. Öte yandan VUK 93/2. maddesinde, idarede teblig yapilmasi,
muhatabin kabul etmesi kosuluna baglamistir. Bir baska deyisle muhatap kabul
etmedikçe, idarede tebligat yapilamaz.
Gerek Tebligat Kanunu gerek VUK uyarinca hazirlanmis bulunan Tebligat
Isletme Usul Ve Esaslari'nin 4. maddesinde tebligat islemi, “hukuki islemlerin
muhatabina yada muhatap adina kabule kanunen yetkili sahislara yazili olarak
bildirimi” seklinde açiklanmistir.
Görüldügü gibi tebligat kisaca, karsi tarafa iletilmesi istenilen hukuki
islem veya belgelerin muhatabina iletilmesidir.
VUK’un 107/A maddesinde; “teblig yapilacak kimselere, aktardigimiz 93.
maddede sayilan usullerle bagli kalinmaksizin, teblige elverisli elektronik bir
adres vasitasiyla elektronik ortamda teblig yapilabilecegi hükme baglanmistir.
Madde ayrica teblig tarihini “muhatabin elektronik adresine” ulasma tarihine
göre hukuki sonuca baglamistir. Kanunun md. 107/A geregince, elektronik imzali
teblig evraki, muhatabin elektronik ortamdaki adresine ulastigi tarihi izleyen
besinci günün sonunda teblig edilmis sayilacaktir.
Maliye Bakanligi bu konudaki yetkisine istinaden gerekli alt yapi
çalismalarini tamamlamis, elektronik tebligat yapilabilecek kisileri
belirlemis, bu konuda yükümlülükler de ihdas ederek bu konudaki açiklamalarini
456 sira no’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebligi'yle yapmistir.
Anilan genel teblig ile teblige elverisli elektronik tebligat adreslerinin
internet vergi dairesi bünyesinde olusturuldugu, VUK hükümlerine göre tebligi
gereken evrakin elektronik imza ile imzalanarak, vergi dairesi adina Baskanlik
tarafindan teblig yapilacak muhatabin elektronik tebligat adresine iletilecegi
açiklanmistir. Düzenlemeye göre kisiler elektronik tebligat sistemine /
adreslerine internet vergi dairesi üzerinden kullanici kodu, parola ve
sifreleriyle ulasacaklardir.
Ancak bu sekilde yapilan tebliglerin, kapsama alinan bütün mükelleflerin
internete erisme olanaklarinin olup olmadigi sorunun disinda, tebligat yöntemi
açisindan pek çok sorunu da beraberinde getirdigi açiktir. Bu sorunlardan bir
kismina 5 Ocak tarihinde gazetemizde yayimlanan yazimda deginmistim. Özetle;
buradaki en büyük açigin, ortada tebligattaki sorunlari ortaya denetleyebilecek
bir kurumun (3. sahsin) olmayisi oldugunu, tebligatla ilgili bir sorun
oldugunda mahkemelerin bu konuda yine idareye müracaat zorunda kalacagini,
mahkemelerin bu konuda idarenin sistemi ve bilgisayarlari üzerinde bilirkisi
incelemesi yapmak yoluna kadar gidebilecegini yazmistim. Nitekim Elektronik
Tebligat Yönetmeligi de elektronik tebligatin kisilerce hizmet saglayicisindan
(3. Sahis konumunda) alinacak mail adreslerine yapilabilecegini hükme
baglamaktadir.
Buradaki ikinci asil sorun ise mükelleflerin elektronik adreslerinin
olmayisidir. Her ne kadar genel teblig metninde kapsama alinan mükelleflerin
“teblige elverisli elektronik tebligat adreslerinin internet vergi dairesi
bünyesinde olusturuldugu” açiklanmissa da, bu adresler kimseye verilmemistir.
Dolayisiyla yoktur. Kisilerin tebligat adreslerini, normal mail adresleri gibi
bilmeleri haklaridir. Hatta, burada bir elektronik teblig adresi söz konusu ise
kisiler bu adreslerini baskaca yazismalari için de kullanabilmeleri
gerekmektedir. Örnegin, en azindan mail alip veremeyen gönderilemeyen bir
elektronik adres olmaz.
Kisilerin cep telefonlarina “size tebligat yapildi, lütfen sisteme girip
bakiniz” seklinde SMS gönderilmesi veya normal mail adreslerine bu sekilde mail
atilmasi da isi daha fazla karistirmaktadir. Her seyden önce bu SMS veya mail,
tebligat sayilamaz, çünkü teblig evrakini içermemektedir. Burada kapsamdaki
mükelleflerden, Maliye Bakanligi'nin sistemine girilerek teblig evrakina
bakilmasi istenilmektedir. Burada galiba, bir tür dairede teblig söz konusudur.
Bu sekilde teblig ise mükellefin rizasi olmaksizin yapilamaz.
Kurulan sistemde Idare, kisileri SMS veya mail yolu ile uyararak, kendi
sistemindeki teblig evrakina bakmaya (ittila kesbetmeye) davet etmektedir.
Yoksa tebligatin yukarida yaptigimiz açiklamasina uyan sekilde, idarenin
sisteminden çikarak, kisilerin tasarruf alanindaki bir elektronik ortama
gönderilen / iletilen bir teblig evraki söz konusu olmamaktadir. Bu noktada da
elektronik olarak yapilan tebligatta geçerlilik sorunu ortaya
çikmaktadir.
Maliye Bakanligi ileride ortaya çikabilecek sikinti veya ihtilaflari
önceden çözebilmek adina bu sorunlari gidermek veya açikliga kavusturmak
zorundadir.