TAŞINMAZ
VERGİLEMESİNDE YAPILMASI GEREKENLER
Dr. A. Bumin Doğrusöz
DÜNYA / 31.12.2020
Yılbaşı geldi. Bu gün yılın son günü, artık
yeni yıla dair yazmak gerekir diye düşünüyorum.
Taşınmazları servet olarak konu alan iki
vergiden söz edeceğim. Bilindiği gibi taşınmazlar üzerinden alınan iki servet
vergisi var. Biri emlâk vergisi, diğeri değerli konutlar vergisi. İki vergide
de bence acil birer düzenleme gerekli.
2021 yılında emlâk vergisi, önceden
mükellefiyeti olanlar için genelde geçen yıl ödenen verginin, % 4,55 fazlası
ile ödenecek. Bu noktada sorun yok.
Emlâk vergisi açısından 2022 yılı genel
vergilendirme dönemi. Dolayısıyla emlâk vergisi matrahlarının hesabında dikkate
alınacak, arsa/arazi m² değerleri komisyonlar tarafından bu yıl, yani 2021
yılında yeniden belirlenecek. Bina inşaat m² maliyet bedeli ise zaten her yıl
belirleniyor.
Ancak arsa/arazi değerleri dört yılda bir
belirlendiğinden, değerlerde büyük sıçramalar olabilmektedir.
En son değer belirlenen yılda, 2017 yılında belirlenen
değerlerdeki bu büyük sıçramalar dolayısıyla pek çok ihtilaf doğmuş, vergi
mahkemelerine aşırı iş yükü binmişti. Gerçekten de 2017 yılında komisyonların
belirlediği değerlerde gerçekle bağdaşmayacak derecede fahiş sıçramalar vardı
ve mükelleflerin kaldıramayacağı kadar yüksek vergilere sebebiyet vermekteydi.
Gerçi belediyeler gelir iştahı ile bundan pek memnun oldularsa da kamu oyunun
haklı tepkisi yükselince Kanun Koyucu duruma müdahale gereği hissetti.
Nihayet Emlâk Vergisi Kanununa 7061 sayılı
Kanunla geçici 23. madde eklendi ve madde ile “Takdir komisyonlarınca 2017 yılında 2018 yılı için takdir edilen asgari
ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değerleri, 2017 yılı için uygulanan birim
değerlerinin %50’sinden fazlasını aşması durumunda, 2018 yılına ilişkin bina ve
arazi vergi değerlerinin hesabında, 2017 yılı için uygulanan asgari ölçüde arsa
ve arazi metrekare birim değerlerinin %50 fazlası esas alınır. Takip eden 2019,
2020 ve 2021 yıllarında 29 uncu madde kapsamında bina ve arazi vergisi
matrahları ile asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değerleri bu şekilde
belirlenen değerler üzerinden hesaplanır.” hükmü getirildi.
Bu yıl yine komisyonlarca arsa/arazi
değerleri belirlenecek ve yine aynı şeyler olacak. Bu nedenle komisyonların hem
fahiş belirleme yapmalarının önüne geçmek, bu suretle gereksiz çalışmalar
yapmalarını önlemek hem de mükelleflerin belirlenen değerler dolayısıyla
mahkemeleri binlerce dava ile yormalarına gerek bırakmamak için, yine benzeri
bir kanun hükmüne hükmüne ihtiyaç var.
Ayrıca böyle bir düzenlemeyi gerektiren iki
sebep daha var. Birincisi, bu yıl pek çok emlâk vergisi mükellefinin, pandemi
dolayısıyla, emlâklarının değeri artmış olsa da ödeme güçlerinin zayıflamış
olması. İkinci ise fahiş değer artışlarının pek çok kişi tarafından, ileride
değerli konutlar vergisi kapsamına sokulması için yapıldığı gibi bir siyasal
sonuç bağlanacak olması.
Bu nedenle yasa koyucunun, bu konuda
sıkıntılar doğmadan ve değer tespit komisyonları çalışmaya başlamadan önce
konuyu bir yasa maddesi ile düzenlemesinde yarar var.
İkinci olarak, 2021 yılının değerli konutlar
vergisi mükellefiyetinin başlangıç yılı olması. Kanuna göre, herkes önce
belediyeden konutunun değerini öğrenecek, değer eğer 5.227.000 Lirayı geçiyorsa
bu konuda alacağı belgeyi de ekleyerek 20 Şubat akşamına kadar değerli konutlar
vergisi beyannamesini verecek. Mükellefleri bu zahmete sokmak, yığılmaları
önlemek amacıyla vergi daireleri değeri söz konusu tutarı geçen konutların listesini
alsa ve malikleri adına (varsa intifa hakkı sahipleri adına) vergiyi re’sen
tahakkuk ettirse ve vergi dairesi başkanlıklarının -TC kimlik numarası ile
girilecek şekilde- web sayfasında ilan etse, mükelleflerde bu ilana göre bankalardan ödeme
yapsa, sistem daha basit olmaz mı. Sadece bu vergiden muaf olanlara, bir dilekçe
verme yükü yüklenebilir. Onların adına tahakkuk eden vergiyi de vergi dairesi
terkin eder. (O kadarcık uğraşsın artık).
İki konuda çok uzun çalışma yapmaya gerek
olmadan ilk torba kanunda birer madde ile çözülebilecek konular.
Tüm okurlara mutlu, huzurlu, başarılı,
varlıklı ve tabii ki en önemlisi
sağlıklı yıllar dileği ile seneye görüşmek üzere.