VERGI YARGISINDA 2019’un PARASAL DEGERLERI
Dr. A. Bumin DOGRUSÖZ
Dünya Gazetesi / 10.01.2019
Genelde Idari yargida, özelde vergi yargisinda
sistem bazen tek dereceli, bazen üç dereceli olarak çalismaktadir. En altta
idare ve vergi mahkemeleri, üzerinde ise istinaf mahkemeleri yer almaktadir.
Sistemin en üstünde ise temyiz mercii olarak Danistay yer almaktadir. Sistemde
idari yargi mercileri hep kurul olarak örgütlenmis olmakla birlikte, bu yargi
manzumesinin en altinda bulunan vergi mahkemeleri küçük rakamli davalara tek hâkimli
olarak bakmaktadir.
Idari yargi manzumesi içerisinde
gerek tek hâkimle bakilacak davalarin siniri gerek mahkemeden istinafa, oradan
da temyize geçiste sinirlar, Idari Yargilama Usulü Kanununda dava konusu miktara
göre belirlenmistir.
Öte yandan Idari Yargilama Usulü
Kanununun ek 1. maddesinde; “Bu Kanunda
öngörülen parasal sinirlar; her takvim yili basindan geçerli olmak üzere,
önceki yilda uygulanan parasal sinirlarin, o yil için 213 sayili Vergi Usul Kanununun
mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarinca Maliye Bakanliginca her yil tespit
ve ilan edilen yeniden degerleme oraninda artirilmasi suretiyle uygulanir. Bu
sekilde belirlenen sinirlarin bin Türk lirasini asmayan kisimlari dikkate
alinmaz” hükmü yer almistir. Bu düzenlemeye göre 2019 degerlerini yeniden
hesaplamak gerekmektedir.
Söz konusu ek 1. maddeye göre 2019
yilinda vergi mahkemelerinde tek hâkimle bakilacak davalarda sinir 44.000 TL
olacaktir. Dava konusunun bu tutari asmasi halinde vergi mahkemeleri, davaya
heyet halinde bakmak durumunda olacaklardir. Tek hâkimle bakilacak davalarda
verilen kararlardan, konusu 6.000 TL’yi geçmeyenlerde verilen kararlar kesin
olacaktir. Bir baska deyisle konusu 6.000 TL’yi geçmeyen davalarda verilen
kararlara karsi istinaf ve/veya temyiz yolu kapalidir. Konusu 6.000 TL’yi geçen
davalarda ise vergi mahkemesi kararlarina karsi istinaf yolu açiktir.
Istinaf mahkemelerince verilen kararlardan konusu
144.000 TL’yi geçmeyen davalarda, istinaf mahkemelerince verilen kararlar 2019
yili için kesin nitelik tasiyacak ve temyiz yolu kapali olacaktir. 144.000
TL’yi geçen davalarda ise istinaf mahkemelerince verilen kararlara karsi temyiz
yoluna basvurmak mümkün olacaktir.
Bu sinirlar önce, davalarin açilis
tarihine göre yasama geçmektedir. Yani davalarin açilis tarihinde geçerli
tutarlara göre davaya tek hâkimin mi yoksa heyetin mi bakacagi
belirlenmektedir. Bu nedenle 2018 yilinda açilmis davalarda 2018 yilina iliskin
parasal sinirlar uygulanacaktir. Buna
karsilik tek hâkim kararlarinin kesin olup olmadigina veya istinaf mahkemesi
kararlarina karsi temyiz yoluna gidilip gidilemeyecegi konularinda ise karar
tarihinde geçerli parasal sinirlar dikkate alinmaktadir. Bildigim kadari ile uygulama
bu sekildedir.
Bu uygulamaya göre, 2018 yilinda açilmis bir
vergi davasinda dava konusu 5.500 TL ise davaya tek hâkim bakacak ancak karar
2019 yilinda verilirse karar kesin olacak ve istinafa gidilemeyecektir. Oysa
karar 2018 yilinda verilseydi istinaf yolu açik olacakti. Yarginin bazen idari
yargilama usulünün gerektirdigi usul kurallari dolayisiyla bazen de is yükü
sebebiyle davanin açildigi yilda karar verememesinin müsebbibi davanin
taraflari degildir. Istinafa veya temyize gitme konusundaki parasal sinirlarin
da dava açma tarihi itibariyle belirlenmesi gerekir. Zira bu durumda açilmis
bir davada, idarece açiklanan oranlarla kisilerin yargi yollari ve üst
mahkemeye basvuru haklari üzerinde degisiklik yapilmis olmaktadir. Öte yandan
yeniden degerleme oraninin belirlenis formülüne göre yillik enflasyonu temsil
etmedigi de açiktir. Bu nedenle uygulamayi anayasa açisindan yerinde görmek kanaatimce
mümkün degildir.
Bu sinirlar hesaplanirken, toplam
dava tutarlarina bakilmasi gerekmektedir. Örnegin tarh islemi aleyhine açilmis
davalarda dava konusu vergi ve cezanin toplamina, ödeme emrine karsi açilan
davalarda dava konusu vergi, ceza ve gecikme faizi toplamina bakmak
gerekmektedir.
Bazi kaynaklarda yukarida
aktardigimiz parasal sinirlar farkli yer almaktadir. Bunun nedeni yapilan
hesaplamada istinaf sisteminin kuruldugu 6545 sayili Kanunun yayim tarihi 2014
yilinin baz alinarak yeniden degerleme oranina göre yillik artirimlarin
yapilmasidir. Oysa ek 1. maddeye dikkat edilirse, “bir önceki yil uygulanan” degerlerin yeniden degerleme oranina göre
artirilmasi öngörülmektedir. 6545 sayili Kanun 2016 yilinda uygulanmaya
baslamistir. Bu nedenle önceki yillar için artirim yapilmasi mümkün degildir. Nitekim
görüstügümüz yargi mensuplari da uygulamada 2016 yili öncesi için yeniden
degerleme oranina göre revize hesaplamasi yapilmasinin mümkün olmadigini ifade
etmislerdir.
NOT
: Bildiginiz gibi üç yildir bu kösede her hafta iki gün yaziyorum. Önümüzdeki
hafta kendime izin veriyorum. Bir hafta yokum. Sonra yine devam.