VERGİ
CEZA SİSTEMİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
Dr.
A. Bumin Doğrusöz
Dünya
Gazetesi 28.10.2021
Vergi ceza sisteminde yapılan değişiklikler
başlığına kanıp hemen 359 ile ilgili bir değişiklik var sanmayın. Adalet
Bakanlığının İnsan Hakları Eylem Planındaki taahhüdüne rağmen o kanunda henüz
hiçbir gelişme yok. Benim aktaracağım, 26.10.2021 günlü Resmi Gazetede
yayımlanan 7339 sayılı Kanunla, idari para cezası ile yaptırımlanan vergi
kabahatleri konusunda yapılan değişiklikler.
Bu konudaki önemli değişiklik “tekerrür”
konusunda. Bu değişikliği daha önce 19.10.2021 tarihli DÜNYA gazetesinde yer
alan yazımda irdelediğimden tekrar detaylarına girmiyorum. Ancak kesinleşmeden
sonra işlenen fiil için değil de, sonraki kesilecek her cezaya tekerrür uygulanmasını
öngören ve idari anlayışı yansıtan 49 no’lu Sirkülerle rayına girmiş uygulamayı
etkisiz bırakan yeni düzenlemenin düzeltilmesi zorunludur.
Vergi ceza sistemi ile ilgili bir önemli
değişiklikte “pişmanlık müessesesi ile
ilgili. Mükellef hakkında her hangi bir vergi incelemesine başlanıldıktan sonra
pişmanlık talebi ile beyanname verilmesi mümkün değilken, bu düzenleme
değiştirildi. Artık yeni düzenlemeye göre, pişmanlık talep edilen vergi türüne
ilişkin bir incelemeye başlanılmamışsa veya ilgili olay yahut vergi türü
itibariyle vergi dairesince takdir komisyonuna bir müracaat yapılmamışsa, mükellef diğer vergi türleri
(veya dönemleri) için pişmanlık talebinde bulunabilecek. Örneğin hakkında KDV
incelemesi başlatılmış bir mükellef, damga vergisi veya kurunlar vergisi için
pişmanlıkla beyanname verebilecek. 2020 Mayıs ayı KDV beyannamesini vermediği
için -bu dönem için- takdire sevk edilmiş bir mükellef, 2020 yılının diğer
ayları için pişmanlıkla KDV beyannamesi veya diğer vergi türlerinden
pişmanlıkla beyanname verebilecek. Uygulamada çok eleştirilen veya tartışma
konusu olan bir konu, bu değişiklikle
ortadan kalkmış olmaktadır. Bu yeni düzenleme/uygulama 7339 sayılı Kanunun
(26.10.2021) yayım tarihinden itibaren geçerli olacaktır.
Usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezaları, bu
güne kadar uzlaşma / tarhiyat öncesi uzlaşma kapsamına girmiyordu. Bunu ben
dahil pek çok yazar eleştiriyordu. Nihayet 7339 sayılı Kanunla, 5.000 TL’sını
aşan usulzülük ve özel usulsüzlük cezaları da uzlaşma / tarhiyat öncesi uzlaşma
kapsamına alındı. Bu tutarı aşmayan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için
eski uygulama (dava açma veya indirimden yararlanarak ödeme yolları) devam
etmektedir. Ancak bu tür cezaların indirimden (VUK md. 376) yararlanılarak
süresi içerisinde ödenmek istenmesi halinde indirim oranı % 25 fazlası ile
uygulanacak, bir başka deyişle % 75 oranında indirimle ödenecektir. Bu ölçütün
neye göre saptandığı gerekçede de belirtilmemiştir. Ancak uygulamada
başvurucular nezdinde başvuru yolları açısından duraksamalara yol açacağı
bellidir. Keşke konuya prensip bazında hareket edilse ve bir sınır
belirlenmeksizin bu cezalar kapsama alınsa veya tümüyle dışarıda bırakılsaydı.
Bu değişiklik Kanunun yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bir usul hükmü
olması dolayısıya müracaat süresi dolmamış uzlaşmalar ve henüz toplantısı
yapılmamış tarhiyat öncesi uzlaşmalar için de geçerli olması gerekmektedir.
Kanunların tanıdığı istisna, indirim,
muafiyet gibi haklardan yararlanmanın YMM Raporu alınması koşula bağlandığı
hallerde, bu Raporun süresinde ibraz edilmemesi halinde bu haklardan yararlanma
olanağı kaybolmaktaydı. 7339 sayılı Kanunla, yapılan değişiklikle, tasdik
raporunun zamanında ibraz edilmemesi halinde, mükellefe tebliğ edilme koşulu
ile 60 günlük bir ek süre tanınması olanağı getirilmiştir. Bu süre içerisinde
de ibraz edilmezse, mükellef söz konusu haklardan yararlanma hakkını
kaybedecektir. Ancak burada raporu süresinde ibraz etmeyen mükellefe, rapor
ibraz şartına bağlanan olanağın % 5’i oranında özel usulsüzlük cezası
kesilecektir. Kesilecek ceza 50.000 liradan az, 500.000 liradan çok
olmayacaktır. Burada bu cezanın kesilebilmesi için mükellefin, ibraz koşulunu
hatırlatan ve ek süre tanıyan yazının beklenilmesi söz konusu olmayacaktır.
Ceza süre bitiminde hemen kesilecektir. Madem burada mükellefe hoş görü
gösterilmektedir. O halde düzenlemede, cezanın da söz konusu yazı tarihinde
kesilip, yazı ile birlikte tebliğ edilmesinin öngörülmesi yerinde olurdu. Böylece
yazı tebliğine kadar geçen sürede raporu ibraz edenlere hem bir ceza
kesilmemiş, hem de gerçekten bir hoşgörü olanağı sunulmuş olurdu.
Gider pusulası düzenlenmesi gereken konularda
bu belgenin hiç düzenlenmemesi veya süresinde (7 gün) içinde düzenlenmemesi
halinde artık, belgede olması gereken tutarın % 10’u nispetinde (380 liradan az
olmamak üzere) özel usul cezası kesilecektir.
7339 sayılı Kanunla ayrıca; belge basımı ile
ilgili bildirim görevini kısmen veya tamamen yerine getirmeyen matbaa
işletmecilerine kesilecek ceza tutarı ve üst sınır aynen korunmakla birlikte 30
günlük ek sürede eksikliğin giderilmesi halinde cezanın yarı oranda kesilmesi
öngörülmüş, elektronik ortamda tutulan defterlerde oluşacak kayıt nizamına
aykırılıklar ile elektronik cihazla belge düzenleme yükümlülüklerine aykırı
davranışlar 1. derece usulsüzlükler arasına alınmış, petrol piyasası ve LPG
piyasası ile ilgili Kanunlar kapsamında faaliyette bulunan lisans sahibi
firmalarla diğer bazı firmalar için getirilen teminat yükümlülüğüne uymama hali
de özel usulsüzlük cezasını gerektiren fillere dâhil edilmiştir. .