GELİR VERGİSİ KANUNUNDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLERİN YÜRÜRLÜK TARİHLERİ VE SORUNLARI

Dr. A. Bumin Doğrusöz

Dünya gazetesi /12.12.2019

7 Aralık günlü Resmi Gazetede yayımlanan 7194 sayılı “Dijital Hizmet Vergisi Kanunu İle Bazı Kanunlarda Ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”, düzenlemelerinin yürürlüğe giriş tarihlerini, bu Kanunla ihdas edilen üç yeni vergi “Dijital Hizmetler Vergisi”, “Konaklama Vergisi” ve “Değerli Konutlar Vergisi”) için aktarmıştık. Diğer düzenlemelerinin yürürlük tarihlerini ise bu yazımızda ele alacağız.

Gelir Vergisi Kanunu değişiklikleri

Gelir Vergisi Kanunun telif kazançları istisnasını düzenleyen 18. maddesinde istisnaya sınırlama getirmek suretiyle yapılan değişiklikler, 1.1.2020 tarihinden sonra istisna kapsamında elde edilecek gelirlere uygulanacaktır. Dolayısıyla önümüzdeki yıl istisna kapsamında 500 bin liradan yüksek gelir elde edenler, istisna kapsamından çıkacak ve mükellefiyet tesis etmeleri gerekecektir.

İşverenlerce personel için taşıma hizmeti verilmeyip ulaşım bedeli ödenen hallerde de ücret istisnası uygulanmasını öngören ve bu maksatla Kanunun 23. maddesinde yapılan değişiklikler de 1.1.2020 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanacaktır. İstisna tutarı günlük 10 TL’dir. Bu bedele, yemek bedeli istisnasındaki uygulamaya paralel olarak, KDV’nin dahil edilmeyeceği kanaatindeyim.

Vergiye uyumlu mükelleflerde vergi indirimi başlıklı mükerrer 121. Maddede yapılan ve süresinde verilen beyannamelerden doğan vergi borcunun normal vadesinde değil de indirimden yararlanılacak beyannamenin verildiği tarihe kadar ödenmesini yeterli gören değişiklik de 1.1.2020 tarihinden sonra verilen beyannamelere de uygulanmak üzere anılan tarihte yürürlüğe girecektir. Dolayısıyla 2019 yılına ait olarak 2020 mart ve nisan aylarında verilecek olan yıllık gelir ve yıllık kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanacak vergilerde uyumlu mükellef indiriminin uygulanma koşulları, yeni düzenlemeye göre belirlenecektir.

Öte yandan yapılan değişiklik sonucu, vergi indiriminden sonra yapılan tespitlerde, ilgili mevzuatı ile belirlenmiş bilgi ve belgelerin tam olarak sunulmuş olması koşuluyla, mahsuben iade talepleri ile ilgili olarak vergilerin % 10’una kadar eksik ödenmiş olması da yapılmış indirimi zedelemeyecektir.

7194 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununun 94. Maddesine eklenen fıkra ile İcra İflas Kanunu ve Avukatlık Kanunu uyarınca karşı tarafa yükletilen vekâlet ücretini karşı taraf avukatına ödeyenlere (icra dairesine yatırmak suretiyle ödeme dâhil) getirilen stopaj yapma yükümlülüğü ise 7.12.2019 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ancak vekâlet ücretinin doğrudan karşı tarafa (asile) ödenmesi halinde stopaj yapma yükümlülüğünden söz edilemez. Bu durumda stopaj yapma yükümlülüğü tahsilatı yapan müvekkilin avukatına ödeme yaptığı anda söz konusu olacaktır. Tabii bu yükümlülükten, müvekkilin 94. maddede sayılan stopaj yapma yükümlülüğüne tabi kişilerden olması koşulu da ayrıca söz konusu olacaktır.

Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç ve serbest meslek kazançlarında indirilebilecek giderleri düzenleyen maddelerinde yapılan değişikliklerle, binek otomobili iktisabında gider veya maliyet yazılabilecek tutarlara getirilen sınırlama 1.1.2020 tarihinden sonra iktisap edilen araçlar için uygulanacaktır. Ancak aynı düzenleme ile binek otomobillerinin benzin, bakım gibi işletme giderlerine getirilen sınırlama ise binek aracının iktisap tarihi önem taşımaksızın 1.1.2020’den sonra uygulanacaktır. Mali İdare, binek araçlarının kira bedeline ilişkin sınırlamanın da benzin giderleri gibi 1.1.2020’den sonra uygulamaya gireceği görüşünü benimseyebilir. Bu konuda Genel Tebliğ açıklamalarını beklemek gerekmektedir. Ancak burada geçmişe etkili şekilde işlem tarihi itibariye hukuk güvenliğinin ortadan kalkacağı savunulabilir.

Gelir vergisi tarifesinde yapılan değişiklik ile tarifeye bir dilim daha eklenmiş ve 500 milyon lirayı aşan gelirlerin % 40 oranında vergiye tabi olması öngörülmüştür. Bu değişiklik 1.1.2019 tarihinden sonra elde edilen ücretler hariç diğer bütün gelirler için öngörülmüştür. Dolayısıyla Kanun değişikliği öncesine nazaran bu tutarın üzerinde gelir elde edenlerin vergi yükü % 5 oranında artmıştır. Burada da Anayasal açıdan sorun vardır.

Bütün bu Anayasal sorunlar Anayasa Yargısına ancak, ihtirazi kayıtla beyanname vererek dava açmak suretiyle taşınabilecektir. Mart ayında bu konuda açılacak davaların önemli sayılara ulaşması pek muhtemeldir.

7194 sayılı Kanunla ücretlilerin beyanname verme veya ücretlerini yıllık beyannameye dahil etme kuralları da değişmiştir. Ancak bu değişiklikler 1.1.2020 tarihinden sonra elde edilecek, dolayısıyla 2021 yılında verilecek gelir vergisi beyannamesi ile ilgilidir. Bu konuyu ileride ayrıntıları ile ele alırız.  

7194 sayılı Kanunla spor hakemlerine ödenen ücretleri vergiden istisna edilen düzenleme de değişmiş ve istisna basketbol ve voleybol dallarının en üst liglerinde görev alanlar hariç, amatör spor yarışmalarını yöneten hakemlerle sınırlandırılmıştır. Bu değişiklikte 1.1.2020 tarihinde yürürlüğe girecektir.  Sporcuların vergilendirilme kullarında da yine Anayasal ilkeler açısından sorun yaratabilecek bazı değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikler de ayrı bir yazı konusu olabilecek boyuttadır.