BANKALARDAN ÖDEME
ZORUNLULUGU
(29.12.2015
tarihli DÜNYA Gazetesinde yayimlanmistir)
Bilindigi gibi Maliye Bakanligi, kendisine Vergi Usul
Kanununun mükerrer 257. maddesiyle verilen, “mükelleflere muameleleri ile ilgili
tahsilat ve ödemelerini banka veya benzeri finans kurumlarinca düzenlenen
belgelerle tevsik etmeleri zorunlulugunu getirme ve bu zorunlulugun kapsamini ve
uygulamaya iliskin usul ve esaslarini belirleme yetkisini”, daha önce 320
sayili Vergi Usul Kanunu Genel Tebligi ile kullanmistir. Bu Genel tebligden
sonra konuya iliskin olarak 323, 324 ve 332 sayili Genel Tebligler ile 1 sayili
Vergi Usul Kanunu Sirküleri yayimlanmistir. Son olarak da 459 sayili Genel
Tebligle 1.1.2016 tarihinden geçerli olmak üzere yeni bir düzenleme
yapilmistir. Biz de bu yazimizda, bu düzenlemelerle olusan son durumu aktarmak
istiyoruz.
ZORUNLULUK
Söz konusu Genel
Tebligler ile birinci ve ikinci sinif tüccarlara, kazanci basit usulde tespit
edilenlere, defter tutmak zorunda olan çiftçilere, serbest meslek erbabi ile
vergiden muaf esnafa, kendi aralarinda yapacaklari ticari islemler ile nihai
tüketicilerden (Türkiye’de mukim olmayan yabancilar hariç) mal veya hizmet
bedeli olarak yapacaklari 8.000.- Türk Lirasini asan tahsilat ve ödemelerini
banka veya özel finans kurumlari, kredi kartlari veya banka kartlari, yahut PTT
araci kilinarak yapmalari ve bu kurumlarca düzenlenen hesap belgesi (dekont) veya
hesap bildirim cetvelleri ile tevsik etmeleri zorunlulugu getirilmistir. Buradaki
tutar, 459 sayili Genel Teblig ile 1.1.2016 tarihinden geçerli olmak üzere
7.000,- TL’ye indirilmistir. Düzenlemelerle, bu tutari asan avans, pey akçesi,
depozito gibi ödemelerle isletmelerin kendi ortaklari ile ve diger gerçek ve
tüzel kisilerle olan ve herhangi bir ticari içerigi olmayan nakit hareketlerinin
de bu kurumlarca düzenlenen belgelerle tevsiki zorunlu kilinmistir.
459 sayili Genel Tebligle ayrica
ayni günde
ayni kisi veya kurumlarla yapilan islemlerin toplam tutarinin da haddi asmasi
durumunda, islemlerin her biri islem bazinda belirlenen haddin altinda kalsa
bile, astigi islemden itibaren isleme konu tahsilat ve ödemelerin de araci
finansal kurumlar araciligiyla yapilmasinin da zorunlu oldugu açiklanmistir.
Teblige göre örnegin, bir sirketin, bir kisiye 5.500 TL tutarinda satis
yaptiktan sonra ayni gün içerisinde 2.500 TL tutarinda ikinci bir satis daha
yapsa, bu ikinci satis ile sinir geçildiginden bu ödemenin araci finansal
kurumlar kanaliyla yapilmasi gerekmektedir.
ZORUNLULUGUN ISTISNALARI
Banka veya anilan
kuruluslarla yapilan ödemelerle ispat zorunlulugunun istisnalari ise, anilan mevzuat ile,
1-Sermaye piyasasi
araci kurumlarinda, yetkili döviz müesseselerinde (döviz büfelerinde), noterlerde,
tapu idarelerinde yapilan islemlere konu ödeme ve tahsilatlar,
2-Kamu Mali Yönetimi
ve Kontrol Kanununda yer alan merkezi yönetim kapsamindaki kamu idareleri ile
bunlara ait döner sermaye isletmelerinin islemlerine konu tahsilat ve
ödemelerin,
3- Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda yer
alan merkezi yönetim kapsamindaki kamu idareleri, il özel idareleri,
belediyeler ile bunlarin teskil ettikleri birlikler, kanunla kurulan diger kamu
kurum ve kuruluslari, kamu kurumu niteligindeki meslek kuruluslarina ait veya
tabi olan veyahut bunlar tarafindan kurulan ve isletilen müesseseler ile döner
sermayeli kuruluslar veya bunlara ait veya tabi diger müesseseler tarafindan
yapilan ihale islemlerine iliskin yatirilmasi gereken teminat tutarlarina
iliskin tahsilat ve ödemelerin,
belirtilen limiti assa bile bunlara iliskin
ödeme ve tahsilatlar seklinde belirlenmistir.
Söz konusu sinirin altinda kalan
ödeme ve tahsilatlarin da banka veya özel finans kurumu, banka veya kredi
kartlari yahut PTT araciligi ile yapilmasi zorunlu degildir.
Ancak Idare, tespit edilen tutarin
üzerinde kalan islemlerin tevsik zorunlulugundan kaçinmak amaciyla parçalara
ayrilmasini da, peçeleme olusturacagindan kabul edilmeyecegini de açiklamistir.
Mal veya hizmetin bedelinin 7.000,- TL’yi asmasi
nedeniyle tahsilat ve ödemesi anilan kurumlardan alinacak belgelerle tevsiki
zorunlulugu bulunan satislarda, satisin vadeli veya taksitli olmasi ve her bir
taksit tutarinin sinirin altinda kalmasi halinde dahi, söz konusu zorunluluga
yine uyulmasi gerekmektedir. Bir baska anlatimla, faturada gösterilen meblagin belirlenen
tutari asmasi, zorunluluk için yeterlidir. Bu bedelin farkli tarihlerde
ödenmesinde de her bir tahsilat ve ödemenin, anilan kurumlardan geçirilmesi
gerekmektedir. Örnegin, bir beyaz esya saticisinin 12.000.- YTL bedelindeki bir
malini, bedeli 6 taksit halinde ödenmek üzere satmasi halinde, taksit tutarlari sinirin altinda kalmasina
ragmen taksit ödemelerinin banka, özel finans kurumlari ve PTT araciligiyla veya
kredi karti ile yapilmasi gerekecektir.
Banka sistemi içinde kaldigi müddetçe bir
mal veya hizmet bedelinin müsterinin kendi çeki ya da ciro ettigi bir çek ile
ödenmesi de mümkündür. Sattiklari mal veya hizmet bedellerini müsterilerinden
aldiklari çeklerle tahsil eden ve ödemelerini de yine bu çeklerle yapan
mükelleflerin çeklerini ciro etmelerinde uymalari gereken hususlar için, 1
sayili Vergi Usul Kanunu Sirkülerine bakabilirler.