EMEKLILERIN BINA VERGISINDE SIFIR BINA VERGISI UYGULAMASI

Dr. A. Bumin DOGRUSÖZ

Dünya Gazetesi / 9.5.2019

Emlâk Vergisi Kanununun 8/2 maddesi ile Bakanlar Kuruluna “gelirleri münhasiran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarindan aldiklari ayliktan ibaret bulunanlarin (…),Türkiye sinirlari içinde brüt 200 m²’yi geçmeyen tek meskeni olmasi (intifa hakkina sahip olunmasi hali dahil) halinde, bu meskenlerine ait vergi oranini sifira kadar indirme yetkisi verilmistir. Kanunda ayrica bu hükmün, yukarida belirtilenlerin tek meskene hisse ile sahip olmalari halinde hisselerine ait kisim hakkinda da uygulanacagi hükme baglanmistir. Muayyen zamanda dinlenme amaciyla kullanilan meskenler hakkinda bu hüküm uygulanmaz.

Bakanlar Kuruluna taninan yetkinin vergisin yasalligi ilkesine aykiriligi tartismalarini simdilik bir kenara birakarak, söz konusu yetkinin de kullanildigini belirterek sifir oranli vergiden yararlanma halini irdeleyelim.

            Bu olanaktan sadece Türk kanunlarina göre kurulmus sosyal güvenlik kurumundan aylik alanlar yararlanabilirler. Bu aylik emekli ayligi olabilecegi gibi vefat etmis baba, es gibi kimseler dolayisiyla kendisine ölüm ayligi seklinde de olabilir. Hatta hem emekli hem de ölüm ayligi alanlarda bu olanaktan yararlanabilirler. Ancak yabanci ülkelerin sosyal güvenlik kurumundan emekli ayligi alanlar bu olanaktan yararlanamazlar.

            Bu olanaktan yararlanabilmek için bir önemli kosul da “gelirin münhasiran sosyal güvenlik ayligindan ibaret” olmasidir. Baskaca geliri olanlar bu olanaktan yararlanamazlar. Örnegin Sosyal Güvenlik Kurumundan aylik almakla birlikte ayrica ticari veya serbest meslek faaliyeti ile ugrasarak gelir elde edenler, kira geliri olanlar, sosyal güvenlik destek primi ödeyerek ücretli çalismaya devam edenler bu olanaktan yararlanamazlar.

            Buradaki gelirin sadece “sosyal güvenlik ayligindan ibaret” olmasi kosulunun sinirlari önemlidir. Bunun bir siniri olmak gerekir. Bu siniri, gelir vergisi konusuna giren gelir seklinde çizmek yerinde olur. Bir emekliye piyangodan ikramiye çikmasi veya emeklinin arabasini satmasi halleri de gelirdir. Dul bir emeklinin bir tazminata hak kazanmasi veya bosandigi esinden nafaka aliyor olmasi, bana göre bu olanaktan yararlanma kosullarini ihlal etmez.

            Hatta emekli, emekli maasini bankada vadeli mevduat, hazine bonosu almak, fon veya repo islemleri yoluyla da degerlendirebilir. Bu sekildeki gelirler, menkul sermaye iradi olarak gelir vergisinin konusuna girmekle birlikte hayatin olagan akisinin getirdigi gelirlerdir. Bence bunlari ayri düsünmek gerekir. Zaten bu nedenle Maliye Bakanligi 45 sayili Emlâk Vergisi Genel Tebliginde “geliri münhasiran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarindan aldiklari ayliktan ibaret bulunanlarin elde ettikleri ve yillik tutari toplami bina vergisi indiriminden yararlanilan yildan bir önceki yilda geçerli olan Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yazili tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutari geçmeyen her türlü menkul sermaye iradi gelirleri, indirimli (sifir) bina vergisi oranindan yararlanmaya engel teskil eden gelirler arasinda degerlendirilmeyecektir.” Açiklamasini yapmistir. Bu açiklamaya göre 2017 yilinda brüt menkul sermaye iratlari toplami 30.000 Lirayi geçmeyenler de 23018 yilinda söz konusu olanaktan yararlanabileceklerdir.  

            Bu olanaktan yararlanmak isteyenlerin, alani brüt 200 m²’yi geçmeyen tek meskeninde bizzat oturuyor olmasi gerekmemektedir. Örnegin Istanbul’daki meskenini ogluna bedelsiz tahsil etmis, kendiside kizinin Izmir’deki dairesinde oturan veya kendisi kirada oturan baska bir geliri olmayan emekli kisi de bu olanaktan yararlanabilir. Ancak kendi meskenini kiraya verip, kendisi de kirada oturan bir emeklinin durumu biraz karisiktir. Bence bu emekli, emekli maasinin yani sira kira geliri elde ettigi için, baskaca geliri olmama kosulunu ihlal ettiginden söz konusu olanaktan yararlanamaz. Ancak Maliye Bakanligi 38 sayili Emlâk Vergisi Genel Tebliginde “sahibi oldugu konutu tek meskeni kiraya verip, kirada oturanlar da diger sartlari tasimalari kaydiyla indirimli vergi oranindan faydalanabileceklerdir.” açiklamasini yapmistir.