SUBAT
: DIGER ÜCRETLILERIN VERGILENME AYI
Dr. A.
Bumin DOGRUSÖZ
Dünya
Gazetesi 29.1.2019
Bir isverene tâbi ve belirli bir isverene bagli
olarak çalisanlara hizmet karsiligi verilen para ve ayinlarla saglanan ve para
ile temsil edilebilen menfaatler, Gelir Vergisi Kanunumuzda ücret olarak kabul
edilmistir.
Ücretler kural olarak gerçek usulde,
safi deger üzerinden tarifede yazili oranlara göre, hazirlanacak bordrolar
üzerinden vergilendirilir.
Ancak kanun koyucu bazi hallerde
gerçek usulde vergilendirmenin güç olacagi, vergilendirme, tarh gibi islemler
ile denetim için katlanilacak maliyetin toplanacak vergi ile basa bas veya daha
az olacagi haller için daha basit bir yöntem öngörmüstür. Kanunda bu yöntemle
vergilendirilecek ücretliler, “diger ücretliler” olarak kategorize edilmistir.
Bu kategoride yer alanlarin, basit
yöntemle vergilendirilecek ücretleri sunlardir.
1- Kazançlari
basit usulde tespit edilen ticaret erbabinin yaninda çalisanlarin ücretleri
2- Özel
hizmetlerde çalisan soförlerin ücretleri (Soförün ücretinin herhangi bir kazanç
tespiti açisindan gider unsuru olarak nazara alinmayan, sadece kisisel
hizmetler için çalisan soförlerin ücretleri)
3- Özel
insaatlarda çalisan insaat isçilerinin ücretleri (Ticari maksatla yapilmayan
al-sat amaciyla veya kat karsiligi yapilmayan insaatlarda çalisan insaat
isçilerinin ücretleri bu gruba girer. Örnegin bir kisinin kendisine yazlik ev
insaat yaptirmasinda çalisanlarin ücretleri gibi. Buna karsilik bagis amaciyla
yaptirilan insaatlarda çalisanlarin ücretleri de bu gruba girmez.)
4- Gayrimenkul
sermaye iradi sahiplerinin yaninda çalisanlarin ücretleri (Örnegin kiralari
toplayan, kiracilari takip eden, kiralananlarin gözeten ücretlilerin ücretleri,
Ishanlarinda ücret almadan sadece han sakinlerinden ödenen bedeller karsiligi çalisan
odabasilarin ücretleri bu gruba girer.) (Kapicilar bu gruba girmez. Çünkü
onlarin ücretleri vergiden istisnadir)
Bu sayilanlarin disinda olmakla
birlikte gerçek ücretlerinin tespitine olanak olmayanlari da bu gruba almaya
Maliye Bakanligi, Danistay’in olumlu görüsünü alma kosulu ile yetkili
kilinmistir.
Diger ücretliler grubunda yer
alanlarin safi ücretleri takvim yili basinda geçerli olan ve sanayi kesiminde
çalisan 16 yasindan büyük isçiler için uygulanan asgari ücretin yillik brüt
tutarinin %25’idir. Yani 2019 yili için (2.558,40 x 12 x
0,25 =) 7.675,20 TL’dir. Vergisi ise (7.675,20 x 0,15=) 1.151,28 TL’dir. Yil
içinde ise baslayanlarin vergisi yillik vergi üzerinden ise baslanilan ay hariç
olmak üzere kalan aylara göre kist hesaplanir.
Diger ücret sahiplerinin, hizmetin
ifa olundugu takvim yilinin ikinci ayinda, yani subat ayinda, takvim yili
içinde ise baslanilmasi halinde ise baslama tarihinden itibaren bir ay içinde
ilgili vergi dairesince vergi karnelerini ibraz ederek vergilerini tarh ettirmeleri
gerekmektedir. Tarh islemini yapmaya yetkili vergi dairesi, diger ücretlinin
ikametgâhinin bulundugu yer vergi dairesidir. Ancak bu vergi dairesince
tarhiyat yapilmamissa faaliyetin yapildigi yer vergi dairesi de tarh islemini
yapabilir.
Bu sekilde tarh olunan verginin yarisinin
yilin ikinci ayinda, diger yarisinin ise sekizinci ayda ödenmesi gerekmektedir.
Yilin birinci yarisinda ise baslayanlarin birinci taksiti verginin karneye
yazildigi ayda, yilin ikinci yarisinda ise baslayan diger ücretlilerin ise
ödemeleri gereken vergilerinin tamamini karneye yazdirdiklari ayda ödemeleri
gerekmektedir.
Takvim yilinin birinci yarisinda isi
birakan diger ücretlilerin, durumu vergi dairesine takvim yilinin ikinci yarisi
girmeden haber vermeleri halinde ikinci takside isabet eden vergileri terkin
olunur. Yilin ikinci yarisinda isi birakanlar ise, örnegin Agustos ayinda isi
birakanlar ise ödedikleri ile kalirlar.
Diger ücret kapsaminda
vergilendirilen hizmet erbabinin, gerçek usulde (bordro ile) vergilendirilmeyi gerektiren
bir iste çalismaya baslamasi halinde, bu dönemdeki aylara ait olup pesin ödemis
olduklari vergileri, gerçek ücretleri üzerinden hesaplanan vergiden mahsup
edilir. Bu mahsup edilen tutar, hizmet erbabinin vergi karnesine isvereni
tarafindan kaydolunur.
Bu sekilde vergilendirilen
ücretlilerin ücretlerinden ayrica vergi kesintisi yapilmaz. Diger ücretler için
yillik beyanname verilmez, baska sebeplerle yillik beyanname verilmesi halinde
de bu ücretler beyannameye yazilmaz.
Vergi karnesi almak, vergileri karneye
isletmek ve ödemek diger ücretlilerin görevi olmakla birlikte bu hususlari
takip etme görevi isverenlerine yüklenmistir. Zamaninda vergi karnesini almamis
veya vergisini tarh ettirmemis diger ücretlilerin vergisi idarece, isverenleri
adina cezali olarak tarh olunur ve isverene ihbarname ile teblig edilir. Yine,
karne alinmis ve vergi tarh edilmis olmakla birlikte vergi ödenmemis ise gecikme
zammi ile birlikte diger ücretlinin isvereninden tahsil olunur.
Subat ayinin yaklasmasi dolayisiyla
“diger ücretli” statüsünde olanlarla, onlarin isverenlerine yeniden
hatirlatalim istedik.
Subat ayi ayni zamanda, gelirleri
sadece basit usulde vergilendirilen ticari kazançtan ibaret olanlarin yillik
beyan ayi. Bu konuyu da gelecek yazimizda hatirlatalim.