ZORUNLU BIREYSEL EMEKLILIK SISTEMI

27.12.2016 Dr. Bumin DOGRUSÖZ - 4822 görüntülenme YAZDIR

Zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemi

Dünya Gazetesi 27.12.2016

10.8.2016 tarih ve 6740 sayili Kanun’la Bireysel Emeklilik Tasarruf Ve Yatirim Sistemi Kanunu’na eklenen 2. ek madde ile; Türk vatandaslari ile Türk vatandasligindan çikma izni almis olmakla birlikte Türkiye’de çalismakta olanlardan bir hizmet akdi ile bir veya birden fazla isveren yaninda çalisanlar ile kamu idarelerinde çalisanlarin 1.1.2017 tarihinden itibaren isverenlerinin bir bireysel emeklilik sözlesmesiyle emeklilik planina zorunlu olarak dâhil edilmesi öngörülmüstür. Ancak bu zorunluluk, 1.1.2017 tarihi itibariyle kirk bes yasini doldurmamis olanlar için söz konusudur. Söz konusu tarihte kirkbes yasini doldurmus olanlar bu uygulamaya dahil edilmeyecektir. Ayrica hizmet akdine bagli olarak çalismamakla birlikte, hizmet akdine bagli olarak çalisanlar için düzenlenen bordroya dahil edilerek vergilendirilenler de bu uygulamanin disinda tutulacaktir. Bir çok anonim sirkette, yönetim kurulu üyelerinin huzur haklarinin da ücret olarak vergilendirilmesi sebebi ile, yönetim kurulu üyeleri de çalisanlarla ayni bordroya dâhil edilmektedir. Bu gibi durumlarda yönetim kurulu üyeleri için bireysel emeklilik planlamasinin yapilmasi söz konusu degildir.

Mevzuatta bu sistemin çalismasina tesvik olarak; çalisanlarin ücretlerinden ödenecek katki paylarina, mevcut bireysel emeklilik sistemi ile ayni kosullara tabi olarak % 25 oraninda Devlet katkisi tesvigi verilmesi öngörülmüstür. Ayrica cayma süresi sonrasinda sistemde devam etmeye karar veren çalisanlara, 1000 TL tutarinda Devlet katkisi saglanmasi, emeklilik halinde hesabindaki birikimini en az 10 yil süreli yillik gelir sigortasi sözlesmesi kapsaminda almayi tercih eden çalisana birikiminin %5’i oraninda ek devlet katkisi tesvigi saglanmasi da öngörülmüstür. Çalisanlarin isverenleri araciligiyla otomatik olarak bireysel emeklilik sistemine dahil edilmesi ile ilgili olarak, hem kamu kesimi isverenleri hem de özel sektör isverenleri tarafindan yerine getirilmesi gereken bir takim yükümlülükler bulunmaktadir. Isverenler öncelikle, otomatik katilim için emeklilik plani düzenleme konusunda yetkilendirilmis en az bir emeklilik sirketi ile emeklilik sözlesmesi imzalamak zorundadirlar. Hazine Müstesarligi bu konuda 18 emeklilik sirketini yetkilendirmistir.

Sistemin isleyisi kapsaminda, isverenler tarafindan yerine getirilecek en önemli yükümlülüklerden bir digeri, çalisan tarafindan sisteme ödenecek katki paylarinin çalisanin ücretinden kesilerek emeklilik sirketine aktarilmasidir.

Ayrica isverenler, katki paylarinin yönlendirilecegi fonlara iliskin olarak çalisanlarin “faiz içeren” veya “faiz içermeyen” seklindeki tercihlerini de almak, tercihte bulunmayanlar adina tercihte bulunmak, çalisan bilgilerini sirkete göndermek ve çalisanin sözlesmesi ile ilgili olabilecek taleplerini de emeklilik sirketine iletmekle de yükümlü bulunmaktadirlar. Isverenlerin birden fazla emeklilik sirketiyle de anlasma yapmalari mümkündür. Örnegin merkez veya sube için yahut sisteme dahil edilecek bir kisim çalisanlar için fakli emeklilik sirketi ile anlasma yapilmasi mümkündür.

Bu arada çalisanlara sistemden çikma hakki da taninmistir. Cayma hakki adi verilen bu hakka gore çalisanlar ilk 2 ay içinde istedigi zaman sistemden çikabilirler. Çalisan ilk maasindan kesinti yapildiginin ertesi gününden itibaren 2 aylik süre içinde sistemden herhangi bir zaman da çikabilir. Bu konudaki iradenin emeklilik sirketine yazili olarak bildirmesi gerekmektedir. 

Bakanlar Kurulu’nca çalisanlarin bireysel emeklilik sistemine otomatik olarak dahil edilmesinde kademeli bir geçis öngörülmüstür. Bu kapsamda, Bakanlar Kurulu tarafindan kabul edilen “Çalisanlarin Isverenleri Araciligiyla Otomatik Olarak Emeklilik Planina Dahil Edilmesine Iliskin Usul ve Esaslar Hakkinda Yönetmelik” ile kamu ve özel sektör çalisanlarinin bir takvim dogrultusunda sisteme dahil edilmesi öngörülmüstür. Bu çerçevede; XÇalisan sayisi 1.000 ve üzerinde olan bir isverene bagli olarak özel sektörde çalisanlar 01.01.2017 tarihinden itibaren,

> Çalisan sayisi 250 - 999 arasinda olan bir isverene bagli olarak özel sektörde çalisanlar ile 5018 sayili Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun eki cetvellerde yer alan merkezi yönetim kapsamindaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarinda çalisanlar 01.04.2017 tarihinden itibaren,

> Çalisan sayisi 100 - 249 arasinda olan bir isverene bagli olarak özel sektörde çalisanlar 01.07.2017 tarihinden itibaren,

> Çalisan sayisi 50-99 arasinda olan bir isverene bagli olarak özel sektörde çalisanlar ile mahalli idareler ve kamu iktisadi tesebbüslerinde çalisanlar 01.01.2018 tarihinden itibaren, 

> Çalisan sayisi 10-49 arasinda olan bir isverene bagli olarak özel sektörde çalisanlar 01.07.2018 tarihinden itibaren,

> Çalisan sayisi 5-9 arasinda olan bir isverene bagli olarak özel sektörde çalisanlar 01.01.2019 tarihinden itibaren,

isverenleri araciligiyla bireysel emeklilik sistemine otomatik olarak dahil edileceklerdir.  Çalisan sayisinin belirlenmesinde, birden fazla isyeri olan isverenler için bütün isyerlerindeki çalisanlarin toplami göz önünde bulundurulacaktir.

Çalisanlarin ücretinden kesilecek asgari katki payi miktari, ilgisine göre prime esas kazancin veya emeklilik kesenegine esas ayligin %3’ü oraninda olacaktir.

Öte yandan çalisanlarin hali hazirda zaten bireysel emeklilik sigortasi yaptirmis olmalari veya isverenleri araciligi ile zaten önceden isveren katkili emeklilik planina dahil edilmis olmalari, getirilen sisteme dahil edilmeye engel olusturmuyor. Bu durumdakiler de ayrica otomatik katilima tabi olacaklar. Getirilen uygulama maalesef mevcut emeklilik sistemindeki haklarin olusturulacak otomatik katilima aktarma hakkini da vermiyor.