Kira Geliri Sahiplerinin Dikkate Alabilecegi Harcamalari

29.10.2009 Dr. Bumin DOGRUSÖZ - 4163 görüntülenme YAZDIR

Kira Geliri Sahiplerinin Dikkate Alabilecegi Harcamalari
29 Ekim 2009, A.Bumin DOGRUSÖZ

Kira gelirlerinin saptanmasinda Gelir Vergisi Kanunu, mükelleflere biri götürü, digeri gerçek usul olmak üzere iki usul sunmustur. Mükellefler bu yöntemleri uygulama konusunda bir tercih hakkina sahiptirler.
Ancak götürü gider usulünü kabul edenler iki yil geçmedikçe, bir baska deyisle bu yöntemi arka arkaya iki yil uygulamadikça bu usulden dönemezler. Ikinci yildan sonra ise diger usul seçilebilir.
Bu konudaki tercih hakkinin, beyan olunan bütün kira gelirleri için ortak kullanilmasi gerekmektedir. Örnegin bir mükellefin beyannamesinde iki kira geliri varsa her iki gelirin matrahinin da ayni yönteme göre belirlenmesi gerekmektedir. 
Götürü gider usulünde giderler, elde edilen hasilatin % 25’idir. Eger mükellefin geliri konut kira geliri ise ve istisnadan yararlaniyorsa götürü gider orani istisna sonrasi tutara uygulanir. Gelir isyeri kira geliri ise istisna söz konusu olamayacagindan oran dogrudan hasilata uygulanir. 
Gerçek gider usulünü seçen mükelleflerin, safi iradin tespitinde indirebilecekleri giderler ise kanunun 74. maddesinde sayilmistir. Bu giderlerin düsülebilmesi için belgeli olmasi ve kiraya veren tarafindan yapilmis olmasi gerekir. Eger bu giderler, kira sözlesmesi ile kiraciya yansitilmissa veya dogrudan sözlesme geregi olarak veya sözlesmede hüküm bulunmamasina ragmen kiraya verene rücu edilmeyecek sekilde kiraci tarafindan yapilmissa, bu giderlerin kiraya veren nazarinda dikkate alinmasi mümkün degildir. 
Safi iradin tespitinde indirimi kabul edilen giderler sunlardir:
1. Kiraya veren tarafindan ödenen aydinlatma, isitma, su ve asansör giderleri ile kiraya verilen mal ve haklara iliskin sigorta giderleri
2. Kiraya verilen mallarin idaresi için yapilan ve gayrimenkulün ehemmiyeti ile mütenasip olan idare giderleri
3. Kiraya verilen mal ve haklar dolayisiyla yapilan ve bunlara sarf olunan borçlarin faizleri ile konut olarak kiraya verilen bir adet gayrimenkulün iktisap yilindan itibaren bes yil süre ile iktisap bedelinin % 5’i (Iktisap bedelinin % 5’i tutarindaki bu indirim, sadece ilgili gayrimenkule ait hasilata uygulanir. Ancak indirilmeyen kisim gider fazlaligi sayilmaz ve düsülemez.)
4. Kiraya veren tarafindan kiraya verilen mal ve haklar için ödenen vergi ve harçlar ile belediyelere ödenen harcamalara istirak paylari
5. Kiraya verilen mal ve haklar için ayrilan amortismanlar 
6. Kiraya verenin yaptigi bakim ve idare giderleri ile onarim giderleri (Emlakin iktisadi degerini artiracak surette tevsii, tadili veya bunlara ilaveler yapilmasi için yapilan giderler onarim gideri sayilmaz)
7. Kiraladiklari mal ve haklari kiraya verenlerin ödedikleri kiralar ve diger gerçek giderleri
8. Sahibi bulunduklari konutlari kiraya verenlerin kira ile oturduklari konutun kira bedeli (kira indirimi gayri safi hasilattan diger giderler düsüldükten sonra kalan miktar üzerinden yapilir; kiranin indirilemeyen kismi gider fazlaligi kabul edilmez). (Sahibi bulunduklari konutlari kiraya verenlerin yurtdisinda kirada oturmalari halinde ödedikleri kira gelirinin düsülmesi de yargi anlayisinda olanaklidir.) 
9. Kiraya verilen mal ve haklarla ilgili olarak mukavelenameye, kanuna veya ilama istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar.
Kira gelirinin tespitinde, kiraya verilen mal veya hakla ilgili olarak ödenen gecikme zam ve faizleri ile para cezalari ve vergi cezalari dikkate alinamaz.
Kiraya verilen konut ise ve kanunun 21. maddesinde yazili istisnadan yararlaniliyorsa önce istisnanin düsülmesi, daha sonra giderlerin indirilmesi gerekmektedir. Ancak indirilebilecek giderlerden istisnaya isabet eden kismin matrahin tespitinde dikkate alinmasi mümkün degildir. 
Gerçek gider usulünü tercih eden ve iradini bu usulde saptayan mükelleflerin, gider veya harcama belgelerini beyannamelerine eklemeleri veya vergi dairesine vermeleri gerekmemektedir. Ancak söz konusu belgelerin, zamanasimi süresince saklanilmasi ve istenildiginde ibraz edilmesi zorunludur. Eger bir incelemede bu belgeler ibraz edilemezse indirilen giderler reddedilir ve cezali tarhiyat yapilir. 
Kira geliri sahipleri, varsa istisnalari ve giderleri düsmek suretiyle vergiye tabi kazançlarini hesapladiktan sonra bu kazançtan, Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesinde sayilan harcamalarini da düsebilirler. Bunlar içerisinde en önemlileri, özel sigorta primleri veya bireysel emeklilik için ödenen primler ile mükellefin kendisi, esi ve çocuklari için yaptiklari egitim ve saglik harcamalari sayilabilir. (Bu konuda genis bilgi 6.3.2008 tarihli Referans gazetesindeki yazimizda yer almaktadir.)

29.10.2009 | Referans Gazetesi