IHRACATÇININ ESINE YESIL PASAPORT SORUNU

04.04.2017 Dr. Bumin DOGRUSÖZ - 3566 görüntülenme YAZDIR

IHRACATÇININ ESINE YESIL PASAPORT SORUNU

Dünya Gazetesi / 4.4.2017

Ihracatçilarin, ürünlerinin tanitimi ve yeni pazar arayisi, sözlesmelerin yapilmasi ve benzeri nedenlerle ihracatçilarin yogun sekilde yurt disina seyahat ettikleri gerçegi ve dis pazar edinme konusunda hizli hareket geregi karsisinda, vize sorununun bazen haftalari alan zaman kaybina yol açtigi dikkate alindiginda, ihracatçilari yurt disina gidis gelislerinde rahatlatma ihtiyacinin ülke ekonomisi ve dis ticaret açisindan önemi ortaya çikmaktadir.

Bu nedenle önce, 6728 sayili Torba Kanunla 5682 sayili Pasaport Kanununun 14/A maddesine “Yillik ortalama ihracat degerlerine göre yapilan siniflandirmada; son üç yilda yillik ortalama ihracat tutari Bakanlar Kurulunun belirleyecegi degerin üzerinde olan firma yetkililerine, Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmis olsa bile; kasten islenen bir suçtan dolayi bir yil veya daha fazla süreyle hapis cezasina ya da affa ugramis olsa bile; Devletin güvenligine karsi suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin isleyisine karsi suçlar, zimmet, rüsvet, hirsizlik, dolandiricilik, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karistirma, edimin ifasina fesat karistirma, suçtan kaynaklanan malvarligi degerlerini aklama veya kaçakçilik suçlarindan mahkûm olmamalari kaydiyla, Bakanlar Kurulunca belirlenen esaslara göre iki yil süreyle hususi damgali pasaport verilebilir.” seklinde bir paragraf eklendi.

Yapilan bu düzenleme sonrasinda 23 Mart 2017 günlü Resmi Gazetede yayinlanan 2017/9962 sayili Bakanlar Kurulu Karari ile Kanunla verilen yetkiye göre belirlenen tutarlarda ihracat yapan firma yetkililerine hususi damgali pasaport (yaygin adiyla yesil pasaport) verilmesine iliskin esaslar belirlendi.

Söz konusu Kararnameye göre; Son üç takvim yili itibariyla, yillik ortalama ihracati,

  • 1 milyon ABD Dolari ile 10 milyon ABD Dolan arasinda olan firmalarin 1 (bir)
  • 10 milyon ABD Dolari üzeri ile 25 milyon ABD Dolan arasinda olan firmalarin 2 (iki)
  • 25 milyon ABD Dolari üzeri ile 50 milyon ABD Dolan arasinda olan firmalarin 3 (üç)
  • 50 milyon ABD Dolari üzeri ile 100 milyon ABD Dolan arasinda olan firmalarin 4 (dört)
  • 100 milyon ABD Dolari üzerinde olan firmalarin 5 (bes) yetkilisine

talep edilmesi ve sartlari uygun olmasi halinde hususi damgali pasaport verilecektir.

            Bu ihracatçilara yesil pasaport verilmesinin gerekçeleri, aslinda bütün ihracatçilar için geçerli olmakla bilirlikte, bütün ihracatçilara yesil pasaport verilmesinin yaratacagi yesil pasaport enflasyonuna Avrupa Birliginin karsi çiktigi ve hatta bu sebeple yesil pasaporta da vize getirme tehdidinin söz konusu oldugu, bu nedenle sinirlandirma yoluna gidildigi görülmektedir. Öte yandan bu sekilde limitler belirlenmesi, bir baska açidan tesvik unsuru olarak da degerlendirilebilir.

            Yesil pasaport verilebilecekler söz konusu Kararnamenin 7. maddesinde; Ihracat yapan firmalarin sahipleri, ortaklari veya çalisanlari, firmanin sahip veya ortaklarinin bir tüzel kisi olmasi halinde bu tüzel kisiligin sahipleri, ortaklari veya çalisanlari” seklinde belirlenmistir. Oysa kanun maddesi, “firma yetkililerine” dedigine göre, Bakanlar Kurulunun böyle bir belirleme yetkisinin de olmamasi gerekmektedir. Bana göre, Bakanlar Kurulunun belirledigi degerlerin üzerinde ihracat yapan firmalarin, sadece tek basina temsil yetkisi olanlar ve/veya ihracat departmani sorumlulari arasindan belirleyeceklerinin yesil pasaporta hak kazanmalari gerekmektedir.

            Kararnamede, yesil pasaport alabileceklerin sahip olmasi gereken niteliklerle ilgili olarak belli suçlari islememis olma kosulu disinda bir belirleme yapilmamissa da bu konuda, 14.08.2014 günlü Resmi Gazetede yayimlanmis bulunan Pasaport Kanunu’nun Uygulanmasina Dair Yönetmeligin 7. maddesinde yer alan “Hususi pasaport alacaklarda en az lise veya dengi okul mezunu olma sarti aranir” hükmünün de unutulmamasi gerekmektedir.

            Kosullari tasiyan ihracatçilarin yesil pasaportlarina nasil kavusacaklari, basvuru usulleri söz konusu Kararnamede yazilidir. Kösemin sinirlari dolayisiyla bu konuya girmeyecegim. Isteyen oradan bakabilir.

Ancak bahse konu Bakanlar Kurulu Kararinda “Bu Karar uyarinca hususi damgali pasaport alabilecek durumda bulunanlarin es ve çocuklarina hususi damgali pasaport verilmez” hükmüne yer verilmistir. Bu düzenlemenin ise Pasaport Kanununun 14/A maddesinde yer alan “Hususi damgali pasaport alabilecek durumda bulunanlarin eslerine (…) ergin olmayan veya ergin olsalar dahi yanlarinda yasayip evli bulunmayan ve is sahibi olmayan ögrenimi devam eden çocuklarina 25 yasinin ikmaline kadar, yine ergin olsalar dahi yanlarinda yasayip evli bulunmayan ve is sahibi olmayan, ayni zamanda bedensel, zihinsel veya ruhsal engellerinden en az biri nedeniyle sürekli bakima muhtaç durumda oldugu resmi saglik kurumlarinin düzenledigi saglik kurulu raporu ile belgelenen çocuklarina da hususi damgali pasaport verilir” hükmü karsisunda hukuki geçerliliginin olmadigi düsüncesindeyim.

Bu konuda yürütmeyi durdurma talepli olarak açilacak bir dava ile yesil pasaporta hak kazanan ihracatçilarin es ve çocuklarinin da yesil pasaportlarina iki yillik süre için dahi olsa kavusacaklari kanaatindeyim. Kanunun verdigi hak, kararname ile kisitlanamaz. Ama ihracatçi esini yurt disi seyahatlerine götürmek istemiyorsa, bir diyecegim yoktur.