VERGI AFFININ VERGI SUÇLARINA ETKISI

18.08.2016 Dr. Bumin DOGRUSÖZ - 4262 görüntülenme YAZDIR

Vergi affinin vergi suçlarina etkisi

Dr. Bumin DOGRUSÖZ

Dünya Gazetesi / 18.08.2016

Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde, vergi hukukunu ilgilendiren bazi filler idari para cezasinin yani sira hürriyeti baglayici ceza ile de yaptirimlanmistir. Bu filler, söz konusu maddede su sekilde belirlenmistir. 

a) Vergi kanunlarina göre tutulan veya düzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan; defter ve kayitlarda hesap ve muhasebe hileleri yapmak, gerçek olmayan veya kayda konu islemlerle ilgisi bulunmayan kisiler adina hesap açmak veya defterlere kaydi gereken hesap ve islemleri vergi matrahinin azalmasi sonucunu doguracak sekilde tamamen veya kismen baska defter, belge veya diger kayit ortamlarina kaydetmek.

b) Defter, kayit ve belgeleri tahrif etmek veya gizlemek, inceleme sirasinda vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgeleri ibraz etmemek veya muhteviyati itibariyle yaniltici belge düzenlemek veya bu belgeleri kullanmak. 

c) Vergi kanunlari uyarinca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayit ve belgeleri yok etmek veya defter sahifelerini yok ederek yerine baska yapraklar koymak veya hiç yaprak koymamak veya belgelerin asil veya suretlerini tamamen veya kismen sahte olarak düzenlemek veya bu belgeleri kullanmak.

d) Bu Kanun hükümlerine göre ancak Maliye Bakanligi ile anlasmasi bulunan kisilerin basabilecegi belgeleri, Bakanlik ile anlasmasi olmadigi halde basmak veya bilerek kullanmak. 

Yukarida (a) ve (b)’de aktardigimiz filler için kanun on sekiz aydan üç yila kadar hapis cezasi, (c)’de aktardigimiz filler için kanun üç yildan bes yila kadar hapis cezasi, (d)’de aktardigimiz filler için ise kanun iki yildan bes yila kadar hapis cezasi öngörmüstür.  

Kamuoyunda “vergi barisi kanunu” seklinde adlandirilan “Bazi Kamu Alacaklarinin Yeniden Yapilandirilmasina Iliskin Kanun” ile vergi borçlularina ve idari para cezasini gerektiren filleri islemis olanlara çesitli af ve kolayliklar saglamis, ayrica matrah artirimi müessesesini yeniden ihdas ederek mükelleflere bir anlamda geçmisin incelenemezligini satin alma hakkini tanimistir. 

Bu noktada ortaya, bu kolaylik ve aflarin vergi suçlarini da etkileyip etkilemeyecegi konusu ile matrah artirimindan yararlanmanin islenmis ancak henüz idare tarafindan tespit edilememis vergi suçlari karsisinda da bir koruma saglayip saglamayacagi sorunu veya tereddüdü ortaya çikmistir. 

Bastan söyleyelim; vergi suçunun altinda yatan ve vergi ziyaina sebebiyet veren borcun, ister kesinlesmis borçlar ister ihtilafli borçlar kapsaminda yapilandirilmis ve ödenmekte olmasinin veya ödenmis bulunmasinin, suç, yargilama  ve ceza üzerinde dogrudan etkisi yoktur. Bu nedenle vergi barisi kanunundan yararlanilsa dahi, daha önce bu suçlar dolayisiyla açilmis ceza davalari aynen devam edecektir. Kesinlesmis veya ertelenmis mahkûmiyetler varsa, bunlar da varliklarini sürdürecektir. 

Ancak vergi borcunun (asil ve idari para cezasinin) ödenmis olmasinin veya vergi barisi kapsaminda yapilandirilmis olmasinin, hâkim tarafindan verilecek cezanin akibetinin belirlenmesinde, dolayli olarak önemi olacaktir. Bu dolayli önem, Ceza Hukukundan kaynaklanmaktadir. 

Ceza Kanunumuza göre iki yil veya daha az hapis cezasina mahkûm edilen kisinin cezasinin ertelenmesi kamunun zararinin giderilmesi kosuluna baglanabilmektedir (md. 51). Nitekim uygulamada da gözlemimiz, mahkemelerin bu konuda karar vermeden önce vergi idaresinden kamu borcunun ödenip ödenmedigini veya belli vadeye baglanip baglanmadigini sorguladigi yönündedir. 

Öte yandan Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre (md. 231) iki yil veya daha az hapis cezasina mahkûm edilmesi öngörülen (suç isledigi kabul edilen) kisi hakkindaki hükmün açiklanmasinin mahkemece ertelenmesi yoluna gidilebilmesi, kamunun ugradigi zararin giderilmesi kosuluna baglidir. 

Görüldügü gibi, kamu borcunun yapilandirilmis ve taksitler halinde ödeniyor olmasi, söz konusu suç faillerinin / saniklarinin lehe hükümlerden yararlanmasi açisindan önem tasimaktadir. 

Matrah artiriminda bulunmak ise, söz konusu suçlari islemis ve bu güne kadar bu filleri saptanamamis kisiler için, “kural olarak” koruyucu bir kalkan olusturacaktir. Örnegin, kurumlar vergisi ve katma deger vergisi beyanlari için matrah artiriminda bulunan bir sirketin hesaplari, yaniltici belge kullanmis oldugu gerekçesi ile incelemeye alinamayacaktir. Bir vesile ile defter ve belgeleri incelense (örnegin iade talebi veya karsit inceleme için incelense) ve defterde yaniltici belge kaydina rastlansa dahi, bu sebeple sirket aleyhine cezali tarhiyat yapilamayacagi gibi hakkinda vergi suçu raporu da düzenlenemeyecektir. 

Ancak yukaridaki paragrafta “kural olarak” ibaresine yer vermemizden de anlasilacagi gibi, matrah artirimi müessesesi, Vergi Usul Kanununun 359. maddesinde sayilan bütün suçlar için koruyucu kalkan vazifesi görmemektedir. Gelir / kurumlar vergileri, stopaj vergileri ve katma deger vergisi için matrah artiriminda bulunulmus olunsa dahi bu matrah artirimi, saptanacak “defter, kayit ve belgeleri yok etmek” veya “defter sahifelerini yok ederek yerine baska yapraklar koymak veya hiç yaprak koymamak” veya “belgelerin asil veya suretlerini tamamen veya kismen sahte olarak düzenlemek” filleri için geçerlilik tasimayacaktir. Örnegin sahte belge düzenledigi saptanan bir mükellef için söz konusu vergilerden matrah artiriminda bulunmus olsa dahi, hakkinda yine cezali tarhiyat yapilabilecek ve vergi suçu raporu yazilabilecektir.   

Söz konusu fiilleri isledigi saptanan ancak söz konusu vergilerden matrah artirimi yapmis kisilerin defterinde, baskaca vergi kaybina yol açan bir fiile de rastlanirsa (örnegin amortismani yanlis hesapladigi veya dövizli alacaklarda kur farki gelirini hesaplayip yazmadigi saptanirsa), bu filleri için de cezali tarhiyat yapilabilecektir. Çünkü Kanun, söz konusu fiilleri isleyenlerin saydigimiz vergiler için matrah artirimi müessesesinden yararlanamayacaklarini ifade etmektedir. Bu durumda, söz konusu filleri isledigi saptananlarin matrah artirimlari iptal edilerek tahsil edilmis vergilerin de iadesi veya tarh edilecek vergi / cezadan mahsubu gerekecektir.