REKABET ETMEME KARSILIGI YAPILAN ÖDEMELER

20.06.2017 Dr. Bumin DOGRUSÖZ - 3460 görüntülenme YAZDIR

REKABET ETMEME KARSILIGI YAPILAN ÖDEMELER

Dünya Gazetesi / 20.6.2017

Sirketler genellikle, özellikle üst düzey yönetim seviyesinde veya teknik uzmanlik gerektiren konumlarda bilgi ve tecrübesiyle çalisanlar isten ayrildiklarinda, çalistigi süre içerisinde edindigi bilgi ve tecrübeyi rakip veya kendi kuracagi bir isletmede kullanarak sirkete zarar vermesi ihtimalini bertaraf etmek amaciyla, is akdinin feshi ile birlikte rakip bir isletmede çalisamayacagi veya rakip bir isletme açamayacagina iliskin sözlesmeler yapmaktadirlar. Bu sözlesmeler hukuken geçerlidir.

Nitekim Borçlar Kanununun 444 üncü maddesinde; “Fiil ehliyetine sahip olan isçilerin, hizmet iliskisi kendisine müsteri çevresi veya üretim sirlari ya da isverenin yaptigi isler hakkinda bilgi edinme imkâni sagliyorsa ve ayni zamanda bu bilgilerin kullanilmasi, isverenin önemli bir zararina sebep olacak nitelikteyse, isverene karsi, sözlesmenin sona ermesinden sonra herhangi bir biçimde onunla rekabet etmekten, özellikle kendi hesabina rakip bir isletme açmaktan, baska bir rakip isletmede çalismaktan veya bunlarin disinda, rakip isletmeyle baska türden bir menfaat iliskisine girismekten kaçinmayi yazili olarak üstlenebi(leçegi)”  hükme baglanmistir. Ancak bu taahhüt, özel durum ve kosullar disinda en fazla iki yil için geçerli olabilir. Öte yandan söz konusu rekabet yasaginin, isçinin ekonomik gelecegini hakkaniyete aykiri olarak tehlikeye düsürmemesi, yer, zaman ve islerin türü bakimindan uygun olmayan sinirlamalari da içermemesi gerekir.  

Söz konusu taahhüdün, defaten veya dönemsel olarak yapilacak tazminat ödemesi karsiligi olarak bir sözlesme ile verilmesi de mümkündür. Bu takdirde isten ayrilana yapilacak ödemenin vergi kanunlari karsisindaki durumunu da irdelenmesi gerekmektedir.

Bu taahhüdün, bir hizmet akdi ile çalisma sonucu ve onun uzantisi olarak verildigi açiktir. Bu nedenle taahhüt karsiligi alinan tazminatin da ücret olarak nitelendirilmesi gerekmektedir. Gerçi anonim sirketlerde yönetim kurulu üyeleri ile sirket arasindaki akit, hizmet akdi olmamakla birlikte, Gelir Vergisi Kanunu söz konusu kisilere ödenen aylik veya huzur hakki gibi ödemeleri de ücret olarak kabul ettiginden, ayni sonuç bu konumdaki kisiler için de geçerlidir.

Nitekim Istanbul Vergi Dairesi Baskanligi da 62030549-120[94-2014/714]-64428 sayi ve 23.5.2016 günlü Özelgesinde; “rekabet yasagi çerçevesinde, is akdinin feshine istinaden  sözlesme kapsaminda  isverenler tarafindan yapilan ödemenin, isverenin çalisanina sundugu hizmet karsiligi olmayan bir ödeme gibi görünse de, çalisanin geçmis dönemlerde isverene verdigi hizmet ve gelecek dönemdeki is hayatinin kisitlanmasina karsilik gelecegini güvence altina almak amaciyla verilen tazminat olarak degerlendirilmesi ve ücret olarak kabul edilmesi gerekmektedir” yorumunda bulunmustur.

Söz konusu taahhüt karsiligi yapilan ödemenin tazminat niteliginde olmasi, burada vergilendirmeme için bir gerekçe olusturmamaktadir, çünkü bu taahhüt hizmet akdi ile çalismis olma durumuna dayanmakta ve onun bir sonucu olarak karsimiza çikmaktadir. Bir diger deyisle, taahhüt ile hizmet akdi arasinda illiyet bagi vardir. Öten yandan söz konusu ödeme, Gelir Vergisi Kanununun tazminatlari kapsayan 25. maddesinde, söz konusu tazminata yer verilmediginden, burada bir istisnanin varligindan da söz edilemez.

Dolayisiyla, söz konusu tazminat ödemelerinin de ücret olarak vergilendirilmesi, ücret ödemelerinin ise Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesinde tevkifat kapsaminda degerlendirilmesi dolayisiyla, nakden veya hesaben ödenmesi sirasinda vergi kesintisine tâbi tutulmasi gerekmektedir.