SERBEST MESLEK ERBABININ GENEL GIDERLERI
(27.8.2015 tarihli
DÜNYA Gazetesinde yayimlanmistir)
Gelir
Vergisi Kanununun 66. maddesiyle, serbest meslek faaliyetini mutad meslek
olarak ifa edenler “serbest meslek erbabi” olarak kabul edilmislerdir. Serbest
meslek faaliyeti ise Kanunun 65. maddesinde, “sermayeden ziyade sahsi mesaiye,
ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan
islerin isverene tabi olmaksizin sahsi sorumluluk altinda kendi nam ve hesabina
yapilmasi” seklinde tanimlanmistir.
Tanim,
“sermayeden ziyade sahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa
dayanma” ve “ticari mahiyette olmayan isler” ölçütleri ile bu kazancin ticari
kazançla, “isverene tabi olmaksizin sahsi sorumluluk altinda kendi nam ve hesabina
yapilma” ölçütüylede söz konusu kazancin ücret ile arasindaki siniri
belirlemektedir.
Serbest
meslek erbabinin defter ve belge düzeni ticari kazançtan farklidir. Nitekim
serbest meslek erbabinin kullanacagi defter, Vergi Usul Kanununun 210. maddesinde
serbest meslek kazanç defteri olarak belirlenmis, yine ayni Kanunun 236.
maddesinde mesleki kazanç sahiplerinin gelirleri için “serbest meslek makbuzu”
düzenleyecegi hükme baglanmistir.
Serbest
meslek kazanç defteri, ticari defterlerden farkli ve Ticaret Kanununa tabi
olmayan bir defterdir. Serbest meslek makbuzu da, nitelik ve içerik itibariyle
faturadan çok farklidir ve sadece “paranin tahsil edildigini” gösterir.
Serbest
meslek erbabinin kazanç tespitinde hasilatindan indirebilecegi gider türleri
ise Gelir Vergisi Kanununun, 68. maddesinde “sayma yolu” ile belirlenmistir.
Bu
madde de gider olarak kabul edilebilecek kalemler arasinda ilk sirayi, “mesleki
kazancin elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler”
almistir.
Ancak
genel giderlerin anlam ve kapsami, zaman zaman duraksamalara yol
açabilmektedir. Nitekim bize de bu
konuda, özellikle geçen yazimdan sonra okurlardan pek çok soru geldi.
Bu
konuda daha önce, Sayin Imdat TÜRKAY’in Mali Pusula Dergisinin 8. sayisinda
“Serbest Meslek Kazançlarinin Vergilendirilmesi ve Serbest Meslek Kazançlarinin
Tespitinde Indirilecek Giderler” basligi ile yayinlanmis güzel ve kapsamli bir
çalismaya atifla, genel giderlerin kapsamini belirleyen bir liste olusturmaya
çalismistim. Bu konuda bize gelen sorulardan hareketle uygulamada yasanan
duraksamalara karsilik, bu listeyi tekrar asagiya aktariyorum.
- Is
yeri kirasi, aydinlatma, isitma (havagazi, dogalgaz ve elektrik vb.),
- Su,
telefon (cep ve araç telefonu dahil),
- Mükellef
tarafindan isyerinde kullanilan, ancak aboneligi baskasi adina olan telefon, su
ve elektrik giderleri,
- Hizmetli
ve isçi ücretleri,
- Ihbar
ve kidem tazminatlari,
- Sigorta
giderleri,
- Hizmet
erbabina yemek verilmek suretiyle saglanan ve ücret olarak degerlendirilen,
ancak Gelir Verisi Kanununun 23/8’üncü maddeye göre gelir vergisinden istisna
edilen menfaatler,
- Kirtasiye
giderleri (kalem, kagit, cetvel, dosya klasör, vb.),
- Temsil
ve agirlama giderleri,
- Reklâm
giderleri,
- Isle
ilgili olmak sartiyla bilgisayar, bilgisayar yazilim ve internet giderleri,
- Isyeri
ile ilgili normal tamir, bakim ve temizlik harcamalari,
- Isle
ilgili sehir içi ulasim, otoyol, gise ücreti, posta ve kargo giderleri,
- Mesleki
kurslara ödenen giderler,
- Isle
ilgili çay, kahve, mesrubat giderleri,
- Isle
ilgili veya tasit alimlarinda kullanilan krediler için ödenen kredi faizleri
(ancak burada maliyete eklenerek amortisman yoluyla itfa edilmesi gerekenlere dikkat
etmek gerekir),
- Degeri
amortisman ayirma sinirini geçmeyen demirbas alimlari,
- Banka
teminat mektubu ile ilgili masraflar ile olusan faiz giderleri,
- Mesleki
faaliyetle ilgili davalarda ödenen vekâlet ücreti,
- Meslek
lisesinde okuyan ögrencileri çalistiran serbest meslek erbabi tarafindan ücret
bordrosuna dayanarak yapilan ücret ödemeleri,
- Serbest
meslek faaliyeti ile ilgili olarak ödenen hammaliye ve diger nakliye giderleri,
- Isyerinde
çalistirilan serbest meslek erbabinin esine ve çocuklara ödenen ve bordro ve
stopaj yoluyla vergilendirilen ücretler,
- Isyerinde
kullanilan ofis malzemelerinden amortisman sinirini geçmeyenler (masa, koltuk,
vb.).
Listede hep
amortisman sinirini geçmeyen harcama kalemlerine yer verilmesi
yadirganmamalidir. Çünkü amortismanlarin gider yazilmasi, anilan maddede 1
numarali bentte degil, 4. bentte zaten ayrica ve açikça kabul edilmis olunmasidir. Amortismana tabi
iktisadi kiymet belirlemesi ise Gelir Vergisi Kanununun degil, Vergi Usul
Kanununun konusudur.