BIRDEN FAZLA ISVERENDEN ELDE EDILEN ÜCRETLER
(11.6.2015 tarihli DÜNYA Gazetesinde
yayimlanmistir)
Birden
fazla isverenden alinan ücret konusu hem bu sekilde gelir elde edenler için hem
de konuya iliskin düzenlemelerde sürekli sikinti ve duraksama konusu olmustur.
Konunun
geçmisine yakin tarihler itibariyle bakarsak 4369 sayili Kanunla birden fazla
isverenden ücret alinmasi verginin konusu disina çikartilmis, daha sonra 4842
sayili Kanunla Gelir Vergisi Kanununun 86. maddesi degistirilerek “birden fazla
isverenden ücret alanlarin bazi kayitlarla ücretlerini yillik beyannamede
birlestirilmesi esasi”na geri dönülmüstür. Ancak bu dönüsün bazi zaaflari
oldugu, daha uygulanmadan anlasildigindan, ücretlilerin yillik beyanda
bulunmasini gerektiren kosullar, 3,5 ay sonra 4962 sayili Kanunla yeniden
düzenlenmistir.
Bugün de geçerliligini koruyan son düzenlemeye
göre; “Tek isverenden alinmis ve
tevkif suretiyle vergilendirilmis ücretler (birden fazla isverenden ücret
almakla beraber birden sonraki isverenden aldiklari ücretlerinin toplami, 103
üncü maddede yazili tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutari asmayan
mükelleflerin, tamami tevkif suretiyle vergilendirilmis ücretleri dahil)” için yillik
beyanname verilmeyecek, baskaca sebeplerle beyanname verilse dahi bu ücretler
beyannameye dahil edilmeyecektir.
Bu
düzenlemenin idari yorumu ise, 16 sayili Gelir Vergisi Sirküleri ile yapilmistir.
Bu düzenlemelere göre tam mükellef gerçek kisilerin tevkif yoluyla vergilendirilmis ücretlerinin ;
- sadece bir isverenden elde
edilmesi halinde
- birden fazla
isverenden ücret geliri elde edilmesi durumunda ise, birden sonraki isverenden alinan ücretlerin
toplaminin 2015 yili gelirleri için 29.000 TL.’ni asmamasi halinde
yillik gelir
vergisi beyannamesi verilmeyecektir.
Birden fazla isverenden ücret geliri
elde edilen hallerde, birden sonraki
isverenden alinan ücretlerin toplaminin 29.000 lirayi asmasi durumunda ise, birinci isverenden alinan da dahil olmak
üzere ücret gelirlerinin tamami beyan edilecektir.
Birden fazla
isverenden ücret alinmasi halinde, birinci isverenden alinan ücretin hangisi
olacaginin belirlenmesi, mükellefin serbest takdirine birakilmistir. Kisaca
mükelleflere, bu hesaplamada en yüksek ücreti hesaplama disi birakma hakki
taninmistir.
Stopaja tabi
tutulmamis ücret gelirleri (Gelir Vergisi Kanununun 64 üncü maddesinde yer alan
diger ücretler ile vergiden istisna olanlar hariç) için ise, tutari ne olursa
olsun yillik beyanname verilecektir.
Burada dikkat edilmesi gereken
husus, yil içerisinde ücret alinan isveren sayisidir. Birden fazla isverenden
ücret almis olmak ibaresi, ayni zaman sürecinde birden fazla isverenden ücret
almayi kapsadigi gibi, yil içerisinde is degisikligi dolayisiyla birden fazla
isverenden ücret almayi da kapsamaktadir. Örnegin Nisan sonunda bir isyerinden
ayrilan, Temmuz’da yeni is bularak orada ise baslayan bir ücretli de, yil
içerisinde birden fazla isverenden ücret aldigindan, yukaridaki kurallara tabi
olacaktir.
Birden fazla isverenden ücret
geliri elde etme durumuna, özellikle grup sirketlerde veya holding
yapilanmalarinda karsimiza çikan istirak iliskilerinde, bir sirkette görev
yapan bir kisinin, istirak konumundaki sirketlerde de yönetim kurulu
üyeliklerini üstlenmesi ve bu ek görevleri karsiliginda ücret veya huzur hakki
gibi gelir elde etmesi durumunda karsimiza çikmaktadir.
Oysa bu gibi hallerde, birden
fazla ücreti ortadan kaldirmak için, kisinin çalistigi sirketi diger sirkette yönetim
kurulu üyesi yapmak, bu sekilde ücretin sirket tarafindan tahsilini saglamak ve
söz konusu kisiye çalistigi sirketten aldigi ücretle birlikte tek bordro
üzerinden ödeme yapmak yoluna gitmek mümkündür. Birden fazla ücretin beyanname
kapsamina alinmasindaki amaç, ücret gelirlerine de artan oranli tarifeyi
uygulamak oldugundan, önerdigimiz yolla bu amaç gerçeklestirilmis olacak ve her
hangi bir vergi ziyaina yol açilmamis olunacaktir.
Yil içerisinde is degistiren
kisiler açisindan ise, ise baslanilan sirket, bordroda önceki sirkette vergi
tarifesinde gelinen orandan itibaren vergi kesmis ve dolayisiyla artan oranli
tarife ücretliye tam olarak uygulanmis olsa dahi, yukarida aktardigimiz
ölçütlere göre, yine beyanname vermek gerekebilecektir.
Buna karsilik çalisilan sirketin
bir baska sirketle birlesmesi veya bir baska sirket tarafindan devralindigi
hallerde ise, ücretlilere vergi orani birlesme veya devir öncesi ödenen
ücretler de nazara alinarak uygulanacagindan ve ayrica tüzel kisi isverenin
tüzel kisiligi birlesilen veya devralan sirketin tüzel kisiligi içerisinde
varligini sürdüreceginden, bize göre birden fazla isveren olgusu ve ayrica
vergi ziyai olusmayacaktir.
Bu
konu vesilesi ile bir esitsizlige de deginelim. Ücretliler birden fazla
isverenden ücret geliri elde edip anilan siniri asarak beyanname verdiklerinde,
tek isverenden ücret geliri elde edenlere nazaran avantajli duruma geçmekte,
beyannamelerinde Gelir Vergisi Kanununun 89. maddesinde yazili indirimleri
yapma olanagina kavusmaktadirlar.
Örnegin böyle bir durumda beyanname veren ücretli kendisine esine ve
çocuguna ait egitim ve saglik giderlerini veya bagislarini gelirinden indirerek
vergi öderken, tek isverenden ücret alanlar bu olanaga sahip degildirler. Bu da
ayni gelir unsuru içinde esitsizlige yol açmaktadir. Ancak bu esitsizligin
giderilebilmesi, ücretle ilgili Kanun hükümlerinin gözden geçirilmesi ile
mümkündür.