ISKONTOLAR VE KDV

22.04.2010 Dr. Bumin DOGRUSÖZ - 3801 görüntülenme YAZDIR

ISKONTOLAR VE KDV
22 Nisan 2010, A.Bumin DOGRUSÖZ

Günümüzün yogun rekabet kosullarinda pek çok firma ürünlerini çesitli iskontolarla satmaktadir. Bu iskontolar satisin türüne, müsteriye veya satis miktarina degisik türlerde veya oranlarda olabilmektedir. Iskonto özünde satici için hasilati azaltan, alici içinse maliyeti düsüren bir unsur olarak karsimiza çikmaktadir. Satisin KDV’ye tabi olmasi halinde, iskontolarin KDV karsisindaki durumu çok zaman duraksamalara yol açmaktadir.

Katma Deger Vergisinin matrahi, 3065 sayili Kanunun 20. maddesinde belirlenmistir. Bu maddeye göre; teslim ve hizmet islemlerinde matrah, bu islemlerin karsiligini teskil eden bedeldir. Bedel deyimi ise, mali teslim alan veya kendisine hizmet yapilan veyahut bunlar adina hareket edenlerden bu islemler karsiliginda her ne suretle olursa olsun alinan veya bunlarca borçlanilan para, mal ve diger suretlerde saglanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve degerler toplamini ifade etmektedir.

Öte yandan matrahin belirlenmesinde dikkate alinmayacak unsurlar ise 25. maddede düzenlenmis ve bu maddede teslim ve hizmet islemlerinde fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen ticarî teamüllere uygun miktardaki iskontolarin matrahin belirlenmesinde dikkate alinmayacagi hükme baglanmistir. ,

Katma Deger Vergisi Kanununun 25. maddesine göre, iskonto yapilan hallerde iskonto tutari matrahin hesabinda nazara alinmayacak, 20. maddeye göre hesaplanan matrahtan iskonto tutari düsülecektir. Bir baska deyisle matrah, bedelden iskontonun düsülmesinden sonra kalan tutar olacaktir.

Madde iskontolarin matrahin tespitinde nazara alinmamasini, “ticari teamüllere uygun oranda” olmasi kosuluna baglamistir. Madde gerekçesinde ise ayrica iskontonun islem aninda yapilmasi ve iskontonun faturada gösterilmesi kosullarinin aranacagi belirtilmistir.

Bu düzenlemelere göre KDV matrahinin tespitinde nazara alinmayacak iskontolar, teslim veya hizmet için düzenlenen faturada gösterilen, ticari teamüllerle uyumlu ve bedelden indirim seklindeki iskontolar olarak karsimiza çikmaktadir.

Burada sorun, ticari teamülün belirlenmesinde karsimiza çikmaktadir. Bu konuda bizim anlayisimiz, satisa konu mal veya hizmet piyasasinda ayni veya benzer mal ve hizmetler için genel kabul gören oranlarlar çerçevesinde olan ve mal veya hizmetin bedeline göre makul oranlarda olan iskontolar, ticari teamüle uygun iskontolardir.

Iskontolarin mal bedelinden indirim seklinde degil, mal olarak verilmesi suretiyle gerçeklestirilmesi durumunda, iskonto olarak verilen mallar faturada gösterilse dahi, kdv matrahindan düsülemez. Ancak aynî iskontolarin bedelsiz mal olarak verilmesi yerine bedelden indirim seklinde uygulanmasi halinde, ticari teamüllere uygun olmasi ve faturada ayrica gösterilmesi kosulu ile KDV matrahinin tespitinde indirim konusu yapilmasi mümkündür.  Örnegin 10 gömlek alan bir kisiye iskonto olarak bir gömlegin bedelinin toplam bedelden düsülmesi halinde, KDV matrahinin tespitinde, düsülen tutar matrahtan da indirilecektir. Buna karsilik 10 gömlek alana bir gömleginde bedelsiz verilmesi halinde, KDV matrahi 11 gömlegin bedeli olacaktir.

Teslim veya hizmetin verilmesi sirasinda yapilan iskontolarin disinda, bir de yil sonlarinda basari primi, ciro primi, satis primi, yil sonu iskontosu, yillik iskonto gibi çesitli adlarla, özellikle bayi durumunda olanlara yapilan iskontolar söz konusudur ve bu iskontolar bayiler tarafindan faturaya baglanir.

Maliye Bakanligi önceleri bu tür iskontolarin KDV’ye tabi olmadigi görüsünde iken 26 sayili KDV Genel Tebligi ile görüs degistirmis, burada ana firmaya verilen bir hizmetin var oldugu anlayisi ile bu tür iskonto tutarlari üzerinden de KDV hesaplanmasi gerektigini açiklamistir. Arada Kanun degisikligi yokken yapilan bu görüs degisikligi, dogal olarak hangi görüsün hakli oldugu tartismasina yol açmistir. Bu konudaki Yargi kararlari ise bu tür iskontolarin KDV’ye tabi olmadigi yönünde gelismistir.

[Iskontolarin KDV karsisindaki durumu hakkinda genis bilgi edinmek isteyenler; Prof. Dr. Sükrü KIZILOT’un “Açiklamali ve Içtihatli Katma Deger Vergisi Kanunu ve Uygulamasi” (4. Basi, Yaklasim yayincilik, Ankara 2010) adli eserinden yararlanabilirler]

Referans Gazetesi 22/4/2010