ADLI TATIL VE SÜRELER

19.08.2010 Dr. Bumin DOGRUSÖZ - 3925 görüntülenme YAZDIR

ADLI TATIL VE SÜRELER
19 Agustos 2010, A.Bumin DOGRUSÖZ

Hemen hemen bütün yargi mercileri yilin belli döneminde çalismalarina ara verirler. Bu dönem ‘adli tatil’ olarak adlandirilmaktadir. Adli tatil dönemi 2005 yilina kadar, 20 Temmuz’da baslamakta, 5 Eylül günü mesai saati bitiminde sona ermekteydi. Ancak adli tatil süresi, Idari Yargilama Usulü Kanunu’nun 61. maddesinde 5229 sayili kanunla yapilan ve 1.1.2005 tarihinde yürürlüge giren degisikle yeniden düzenlenmistir. Yeni düzenlemeye göre adli tatil, agustos ayinin birinci günü baslayacak ve eylül ayinin besinci gününe kadar sürecektir. Ancak bu yil 5 Eylül’ün pazara isabet etmesi dolayisiyla 6 Eylül’e kadar sürecektir. 
Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu (md. 175), Ceza Muhakemesi Kanunu (md. 331), Danistay Kanunu (md. 86), Sayistay Kanunu (md. 101), Anayasa Mahkemesinin Kurulus Kanunu, Askeri Yargitay Kanunu, Askeri Yüksek Idare Mahkemesi Kanunu (md 85), Uyusmazlik Mahkemesi Kanunu (md. 5), gibi kanunlarda da paralel düzenlemeler yapilarak adli tatilin süresi konusunda yargi kollari arasinda birlik saglanmistir. 
Görüldügü gibi adli tatil süresi 2005 yilindan itibaren baslangiçtan 11 gün, sondan da bir gün olmak üzere, 12 gün kisalmistir. 
Adli tatilin en önemli etkisi, süreleredir. Biz bu konuyu, içerisinde bulundugumuz günlerin adli tatil olmasini da nazara alarak, tekrar, bir hatirlatma olarak, vergi yargisi baglaminda ele alacagiz. 
Idari Yargilama Usulü Kanunu’nun 8/3. maddesine göre, “Bu kanunda yazili sürelerin bitmesi çalismaya ara verme zamanina rastlarsa bu süreler, ara vermenin sona erdigi günü izleyen tarihten itibaren 7 gün uzamis sayilir.” 
Bu hükmün kapsamina, Idari Yargilama Usulü Kanunu’nda yazili bütün süreler, dava açma süreleri, idarenin veya davacilarin cevap süreleri, itiraz veya temyiz süreleri, karar düzeltme süresi girmektedir. 
Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus, sürenin son gününün adli tatil içerisine rastlamasidir. Örnegin, 5 Temmuz günü teblig edilen vergi/ceza ihbarnamesine karsi 30 günlük dava açma süresinin son günü olan 4 Agustos, adli tatil içerisinde kaldigindan, süre 11 Eylül mesai saati bitimine kadar uzayacaktir. Buna karsilik, 7 Agustos günü teblig edilen vergi/ceza ihbarnamesine karsi dava açma süresinin son günü 6 Eylül oldugundan ve bu tarih adli tatil içine rastlamadigindan, dava açma süresi uzamayacak ve 6 Eylül günü sona erecektir. 
Burada hemen belirtelim, dava açmak veya yukarida siraladigimiz diger adli basvurulari yapmak isteyenlerin, adli tatilin bitmesini beklemelerine gerek yoktur. Adli tatil içerisinde de dava açilabilir veya diger basvurulara iliskin dilekçeler verilebilir. 
Idari Yargilama Usulü Kanunu’nun 8/3. maddesinin adli tatil dolayisiyla uzayacagini belirttigi süreler, Idari Yargilama Usulü Kanunu’nda yazili sürelerdir. Diger kanunlarda yazili süreler konusunda, mevzuatimizda bosluk vardir. Örnegin ödeme emrine karsi açilacak davalarla ilgili süre, Idari Yargilama Usulü Kanunu’nda degil, Amme Alacaklarinin Tahsil Usulü Hakkinda Kanun’da yer almistir. Bu sürenin sonunun adli tatile rastlamasi halinde, bu sürenin de uzayip uzamayacagi tartismalidir. Bu konudaki içtihatlar da çeliskilidir. Bu nedenle dava açma sürelerinin Idari Yargilama Usulü Kanunu disinda diger kanunlarda yazili oldugu hallerde, ilgili kanundaki süreye itibar etmekte yarar vardir. 
Zaman zaman yanilgilara ve hak kayiplarina yol açan bu boslugun, giderilmesi zorunludur. Önerimiz, kanunun 8/3. maddesinde yer alan “Bu kanunda yazili sürelerin” ibaresinden sonraya “ve diger kanunlarda idare veya vergi mahkemelerinde dava açma süresi olarak belirlenmis sürelerin” ibaresinin eklenmesidir. Böylece, sorun ve duraksamalar ortadan kalkar. 
Adli tatilde, adli yargida bütün mahkemeler tatil yapmaz. Örnegin, sulh hukuk mahkemeleri, is mahkemeleri, aile mahkemeleri, kadastro mahkemeleri, icra daireleri çalismalarina devam ettigi gibi, bazi davalara adli tatilde de devam edilir (örnegin basit yargilama usulüne tabi davalar gibi). 
Idari yargida (idare ve vergi mahkemelerinde) ise bölge idare mahkemesi baskaninin önerisi ile Hâkimler ve Savcilar Yüksek Kurulu’nca, bölge idare mahkemesi görev alani içerisinde çalismak üzere idare ve vergi mahkemesi baskan ve üyeleri arasindan seçilen üyelerle üç üyeli ‘nöbetçi mahkeme’ler olusturulmaktadir. 
Bu sekilde olusan nöbetçi mahkemeler, sadece adli tatil süresince görev yaparlar ve yürütmenin durdurulmasi taleplerinin degerlendirilmesi, delillerin tespiti gibi islerle kanunun belli süreler içerisinde yapilmasini istedigi islerle ilgilenirler. 
Paralel uygulama Danistay için de söz konusudur. Danistay’da da baskanlik kurulu tarafindan seçilen bir baskan, dört üye ve bir yedek üyeden olusan nöbetçi daire olusturulmaktadir. Bu dairenin görevleri ise Danistay Kanunu’nda, hükümetçe verilecek ivedi isler ile kanunlarin belli sürelerde yapilmasini istedigi isleri karara baglamak, yürütmeyi durdurma taleplerini incelemek, delil tespitine iliskin isleri yapmak, tutuklu memurlarin yargilanmalari talepleri hakkinda karar vermek seklinde belirlenmistir.