DIS TICARETTE BARTER ÖDEME SISTEMI

07.02.2019 HASAN AKDOGAN- 1761 görüntülenme YAZDIR

DIS TICARETTE BARTER ÖDEME SISTEMI

Hasan AKDOGAN

[email protected]

Dünya Gazetesi / 07 Subat 2019

Sayin okurlar, dis ticarette çok çesitli ödeme sekilleri bulunuyor. Zaman zaman bunlari yazilarima konu ediyorum. Uluslararasi ticarette rekabetin arttigi, sik sik krizlerin yasandigi ve döviz sikintisi nedeniyle finansman açigi olustugu günümüzde, dis ticaret hacminin arttirilmasi için farkli ticaret ve finans yöntemlerinin uygulanmasi gerekli oluyor. Uluslararasi ticarette takas sisteminin cari açik veren ülkelerin mali durumlarini toparlamada, dis borçlarini ödemede, stoklarini eritmede, döviz sikintilarini asmada etkili olacagi görülüyor. Takas sisteminin türevleri olan barter sistemini Ticaret Basmüfettisi Bayram Çelik detayli olarak inceleyip Gümrük Dünyasi Dergisi’nde yayimlamis bulunuyor.

Barter sistemine yakindan bakalim; Barter sistemi bildigimiz takastan daha farkli gelismis bir ticari sistemi ifade ediyor. Barter, bir firmanin satin aldigi mal ve hizmetin bedelini kendi ürettigi mal veya hizmetle geri ödemesidir.

Öncelikle barter sisteminin isleyebilmesi için bu sistemi organize edecek bir barter sirketinin olmasi gerekir. Bu sirkete birçok firma üye olur. Üye firmalar satmak istedikleri ürün/hizmetleri barter sirketi tarafindan organize edilen bir ortak havuza aktarir. Her firma ihtiyaç duydugu ürün ve hizmetleri bu havuzdan satici firma ile karsilikli anlasarak temin eder. Satin aldigi ürün ve hizmet kadar barter sis-temine borçlanmis olur. Borcunu ise barter ortak havuzundaki kendi ürün ve hizmetlerini satarak öder. Kendi ürünlerini belirli bir süre içinde satamazsa borcunu nakit olarak öder. Bu süre, barter firmasina göre degismekle beraber genellikle 9 ya da 12 aydir.
Barter firmasinca belirlenen bu süre zarfinda firma barter sisteminde bulunan ürünlerini satabildigi takdirde borcunu ödemis olur. Aksi durumda ticarete konu olan ürün ya da hizmetin bedelini sürenin bitiminde nakit olarak öder.

Barter sistemi bir mal ve hizmet pazari olup, fiyati alici ve satici karsilikli belirler. Bu pazar internet ortaminda E-ticaret modeli içerisinde de yapilabilmektedir. Barter sirketi serbest piyasa anlayisinda islemlerin gerçeklesmesine özen gösterir. Üye firmalar sadece barter pazarinda arz edilen ürünleri alabilirler.

Barter sistemi ile satis yapan firma ürününün bedeli kadar barter sisteminden alacakli olur ve alacagini sistemden mal veya hizmet alarak tahsil eder. Üyelerin ürünleri ile ödeme yapabilecekleri oranda alim yapmalari ve yine ihtiyaçlarini karsilayabilecekleri oranda satis yapmalari esastir. Barter sirketi sistem üzerinden alis veris yapan alici ve saticidan ayri ayri olmak üzere belli bir oranda komisyon tahsil eder.

Türkiye’de barter uygulamasi

Dünyada özellikle gelismis ülkelerde, çesitli sektörlerde 60 yildir kullanilan barter sistemi, Türkiye’de 1990’li yillarda baslamis olup, son yillarda yaklasik 100 barter sirketi faaliyetini sürdürmektedir. Tür-kiye’deki barter sisteminde firmalar bir barter ortak havuzunda toplanir. Firmalar sisteme arz etmek istedikleri ürünleri ya da taleplerini barter sirketine bildirir. Barter Bilgi Bankasi ile birbirlerinin arz ve taleplerini ögrenen firmalar, birbirleriyle ürün veya hizmetlerini para kullanmadan takas ederler. Barter sirketleri, gerek ürünlerini satabilmeleri gerekse ihtiyaçlarini karsilayabilmeleri için firmalara yardimci olur ve danismanlik yapar. Türkiye uygulamasina bakildiginda yaklasik 20 yillik bir geçmisi bulunan barter sisteminin çok fazla gelisim imkani bulamadigi ve dis ticaretten ziyade dahili ticarette uygulama alani buldugu görülüyor.