Vergide izaha davet
müessesesi getiriliyor
Osman Arioglu
ITO HABER 18 Temmuz 2016 Pazartesi
kamuoyunda yatirim tesviklerine
iliskin yeni torba kanun tasarisi olarak bilinen düzenlemeler TBMM Plan ve
Bütçe Komisyonu’ndan geçti. Düzenlemede bulunan birçok konu oldugunu bu kösede
belirtmis ve daha önce yurt disi varliklar için yeni varlik barisi uygulamasinin
bu düzenleme içerisinde yer aldigini ve ayrintilarini açiklamistik. Bu
yazimizda da tasarida yer alan, Vergi Usul Kanunu’na eklenen yeni bir
müessesenin de getirilmekte oldugunu belirtelim. Bu düzenlemeye iliskin
tasarida yer alan düzenlemenin neler getirdigini açiklamaya çalisalim.
ÖN INCELEME MAHIYETINDE
Düzenleme bir nevi ön inceleme
mahiyetinde. Mükellef nezdinde vergi kayip ve kaçagina yönelik ön tespitler
bulunmasi durumunda inceleme elemaninin veya idarenin mükellefi izaha davet
etmesi esasina dayaniyor. Mali idare geçmis dönemlerde zaman zaman idari
uygulama olarak mükellefleri vergi daireleri veya inceleme elemanlari
vasitasiyla davet etmek suretiyle gönüllü matrah artirimi uygulamasi yoluna
gitmisti. Tasariyla getirilen düzenleme bu uygulamayi yasal hale getirmekten
biraz farkli. Çünkü ilgili maddede bir tereddüdün söz konusu olmasi ve bunun
için mükelleften izahat istenilmesi hedefleniyor. Aslinda ilk bakista inceleme
sürecinin hizlandirilmasinin hedeflendigi izlenimi aliniyor. Üstelik bu sekilde
izaha davet edilen mükellefin ilgili durumu kabul edip vergi ve cezayi ödemesi
o dönemiyle ilgili olarak yeni bir inceleme veya tarhiyat yapilmasini
engelleyici bir mahiyet de tasimiyor. Teorik olarak her zaman bir inceleme ve
tarhiyat yapilabilecektir. Ancak burada izaha davet edilen konuya iliskin ilave
bir tarhiyat söz konusu olamayacak. Dolayisiyla da o kisma iliskin matrah farki
için yeni bir vergi veya ceza uygulanmasi yoluna gidilemeyecektir.
BELLI TUTARDA SAHTE BELGE KULLANIMLARI KAPSAMA GIRECEK
Düzenlemede özellikle sahte belge
düzenlemek gibi konusu vergi suçu teskil eden hususlar kapsam disinda
tutuluyor. Ancak burada da makul sayilabilecek sekilde tasarida yer alan
tutariyla her bir belge basina 50 bin TL’yi geçmeyen ve toplamda da dönem
alislarinin yüzde 5’ini asmayan sahte veya muhteviyati itibariyla yaniltici
belge kullanimlari tutarlarinin istisnai olarak bu düzenlemeden
yararlandirilmasi öngörülüyor. Böylece bir anlamda firma sahiplerinin isletme
büyüklügü ölçüsünde bilgi sahibi olamayabilecekleri tutarlar nedeniyle magdur
olmalari engellenmeye çalisiliyor.
UYGULAMA SÖYLE ISLEYECEK
Maddeye göre uygulama söyle isleyecek:
Süpheli durumu tespit eden inceleme elemani veya vergi dairesi mükellefi yazili
olarak izaha davet edecek. Mükellefin 15 gün içerisinde verecegi izahat yeterli
görülürse herhangi bir tarhiyat yapilmayacak, yeterli görülmezse mükellefin
ayni süre içerisinde bu eksikligi kabul edip gecikme zammi ile birlikte beyan
edip ödeme yoluna gitmesi durumunda sadece vergi ziyai cezasinin yüzde 20’si
oraninda ceza kesilecek.
Bu uygulama pismanlik müessesesinin
bir adim ilerisi mahiyetinde. Bir anlamda mükellefe vergi incelemesinden önce
gönüllü uyum yoluyla sisteme katilma imkani veriliyor. Kesilen ceza da
pismanlik uygulamasi ile farki ortaya koymak bakimindan getirilmis izlenimi
veriyor. Çünkü burada idare birimlerin bir tespit ve uyuma daveti söz
konusudur. Pismanlikta ise idari birimlerin haberdar olmasindan önce mükellefin
kendiliginden eksikligi fark edip idareye bildirmesi durumu vardir. Bize göre
makul ve gönüllü uyumu artirici mahiyette bir düzenleme getiriliyor. Tabii bu
düzenleme her konuda oldugu gibi kötü uygulama ile kötüye kullanima da açik
mahiyettedir. Ama bu, hemen her uygulama için söz konusu olabilir. Dolayisiyla
kanunlarin objektif iyi niyet kurallari çerçevesinde düzenlenme amacina uygun
sekilde uygulanacagini varsaymak durumundayiz. Bakanlikça uygulama esaslari
belirlenirken de kötüye kullanimlarin önlenmesini saglayacak azami titizligin
gösterileceginden kuskumuz yok.