Ihtirazi kayit engellendi
Hasan AKDOGAN
Dünya Gazetesi / 14.4.2016
Gümrükler Genel Müdürlügü, gözetim
fiyat tamamlamasi durumunda ihtiraz kayitla beyanda bulunmayacagina dair
taahhütname verilmesi uygulamasini 2012/3 sayili genelge ile duyurmustu. Bu
genelge ithalatçilari rahatsiz etti. Ithalatçilar, fiili satis bedelinden
yüksek bir bedel beyan etmeye zorlanildigi ve beyanda bulunurken ihtirazi kayit
koymama kosulunun kondugu için bu genelgenin Anayasa’ya aykiri oldugunu ileri
sürerek dava açmislardi.
Danistay savcisi da genelgenin
“yükümlüye ek beyan yaptigi durumda ihtirazi kayit koydurtmayarak idari basvuru
yollarini kullanma ve dava açma yollarini kapadigini” belirterek iptalini talep
etmisti.
Süreç böyle islerken, Danistay 10.
Dairesi konu ile ilgili kararini verdi. Karar ile Gümrükler Genel Müdürlügü’nün
“Kiymet Kriterli Gözetim Uygulamalari” konulu genelgesi ile gümrük kiymeti ile
ilgili ihtirazi kayitta bulunulmasi halinde her halükarda gözetim belgesi
aranmasi ve gözetim belgesi ibraz edilmeden esyanin ithalat islemlerinin
tamamlanmasina müsaade edilmemesi gerektigi yönündeki talimatinin, ithalatçi
firmalarin gözetim belgesi ibraz ederek, gözetim uygulamasi kapsamindaki
esyayi, ilgili tebliglerde yer alan kiymetin altinda ithal etmelerinin önünde
herhangi bir engel bulunmadigi gerekçesiyle hukuka ve kamu yararina aykiri
olmadigina” hükmetmistir.
Bundan çikan anlam, Gürcan Akkoç’un
da belirttigi gibi, Gümrükler Genel Müdürlügü’nün “yükümlü olarak istersen
gözetim belgesi alarak teblig ile belirlenen kiymetin altinda ithalat
yapabilirsin. Ama hem gözetim belgesi almayip da fiyat tamamlama yaparsan o
zaman da ihtirazi kayitla beyan yapamazsin, yaparsan bu talep kabul edilmez ve
gözetim belgesi alman gerekir” seklinde.
Oysa; Danistay 7. Dairesi’nin daha
önceki muhtelif kararlarinda ise; “…Gözetim uygulamasinda; o malin ithalatinda,
yerli üreticilerin zarar görmesine sebebiyet verebilecek miktarda artis olup
olmadiginin belirlenebilmesi için o malin ithal seyrinin izlenmesidir.
Dolayisiyla; bir esyanin belli
kiymetin altinda ithal edilmek istenilmesi durumu için öngörülen “gözetim
belgesi” ibrazi zorunluluguna uyulmamasi halinin; kiymet ve kiymeti etkileyen
diger hususlar yönünden gümrük yükümlüsünün beyaninin kabul edilmeyerek, 4458
sayili Kanun’un “Esyanin Gümrük Kiymeti” baslikli üçüncü bölümünde öngörülen
satis bedeli yöntemini izleyen diger yöntemlerin uygulanmasini gerektiren yasal
ve hukuksal durum olarak kabulü olanakli degildir” demisti. Dolayisiyla,
tebligde öngörülen birim kiymet esas alinarak yapilan ek tahakkuka vaki
itirazin reddine dair islemde hukuka uyarlik görülmemistir. Yani, Danistay
gözetim tebligine tamamlama yapmak suretiyle gümrük idaresinin çikarttigi ek
tahakkuku yerinde bulmuyor.
Ortada bir çeliski var, Bir taraftan
2012/3 sayili genelge ile getirilen idari basvuru yollarini kullanma ve dava açma
yollarini kapayan uygulama yerinde, diger taraftan da gümrük kiymetinin gözetim
tebligleri ile belirlenen kiymetlere göre belirlenemeyecegi gerekçesiyle
yükümlüler hakli bulunuyor.